“We hopen dat de oproep niet alleen verhalen oplevert”

In de Delhaize van Aalst werd vorige maand de overval gereconstrueerd die de Bende van Nijvel daar op zaterdag 9 november 1985 pleegde: in en om het warenhuis werden toen acht mensen doodgeschoten, het sluitstuk van een reeks nooit opgehelderde misdaden die nog minstens twintig andere levens eisten.

Het resultaat van de reconstructie ziet u vanavond in Telefacts Crime op VTM. Voor de speurders, een afkalvend team onder de leiding van hoofdcommissarisEddy Vos in Charleroi, is de uitzending een ultieme poging om getuigen te vinden.

Vos krijgt al jaren bakken kritiek over zich heen. “Hij is een bezigheidstherapeut,” zegt de één. “Hij doet een langzaamaanactie op weg naar zijn pensioen,” moppert de ander. Maar de man zelf blijft onverstoorbaar positief. En ook al komt hij soms chagrijnig uit de hoek, als familieleden van Bende-slachtoffers opdagen bij graafwerken in zijn onderzoek krijgt hij een krop in de keel.

Eddy Vos: “Onze materiële bewijzen zijn schaars: we hebben twee dna-profielen die vermoedelijk van daders zijn, maar die hebben nog niets opgeleverd. In 2015 verjaren de feiten, maar omdat je minstens twee jaar nodig hebt om een proces voor te bereiden, blijven amper drie jaar over. Dat is dramatisch weinig. Daarom vond Martine Michel, de nieuwe onderzoeksrechter in de zaak, het hoog tijd voor een nieuwe oproep. We kunnen het niet alleen klaren, hè. We hopen dat de oproep niet alleen verhalen oplevert, maar ook wapens of andere tastbare dingen.”

De Nederlandse rechtspsycholoog Peter van Koppen vindt dat u te veel verwacht: “Hoe langer gebeurtenissen achter ons liggen, hoe minder precies we ze kunnen navertellen. Het is al knap lastig om te weten wat je vorig jaar hebt gedaan, laat staan een kwarteeuw geleden.”

Eddy Vos: “Ik vraag me af wat hij zou zeggen als het zijn dochter was die door de Bende was neergeschoten. David Van de Steen, een man uit Aalst, heeft zijn vader, zijn moeder en zijn zus bij de raid verloren, en zelf werd hij zwaar verwond. Vorige week liet hij mij zijn been zien: die wonden zijn nog altijd open, na al die tijd! Het is onze verdomde plicht om slachtoffers als hij niet in de steek te laten en dóór te gaan. En we moeten het publiek motiveren om mee te helpen, niet het omgekeerde.”

Dit is niet jullie eerste oproep. Ik vermoed dat alle gekken die er in België rondlopen u intussen met de zaak hebben willen helpen. 

Vos: “Toch heel veel, ja. Maar die mensen geloven ook in hun zaak. Ze klampen eerst de champetter aan, dan de pastoor. Daarna sturen ze een brief naar het plaatselijke reclameblaadje, schrijven ze het paleis aan, en ten slotte belandt hun bundeltje informatie bij mij. Het werkt niet altijd: toen we de gele affiche met de robotfoto’s van Bende-verdachten verspreidden, kregen we dertienhonderd tips – er lopen er nog altijd krijgen drie per week binnen – en geen enkele heeft tot een arrestatie geleid.”

“Maar na een vorige televisie-uitzending zijn er wel bruikbare getuigen opgedaagd, die twintig jaar gezwegen hadden, uit angst voor represailles.Op basis van hun verklaringen zijn we tot het besluit gekomen dat de vermoedelijke ‘Killer’ van de Bende – de man die de meeste slachtoffers heeft gemaakt – bij de laatste overval in Aalst werd neergeschoten. Zo zie je maar.”

Eén van uw vroegere collega’s zegt: “Vos zet de wereld op zijn kop. Hij vertrekt van iets algemeens: een oproep op televisie of een daderprofiel, dat per definitie op een hoop mensen van toepassing kan zijn. Hij zou beter van iets concreets vertrekken, zoals de getuige die zijn jeugdvriend, een notoir Bende-verdachte, herkende als de schutter, die man is zelfs nooit verhoord. Zo zal hij nooit wat vinden.”

Vos: “Van die getuige weet ik niets, maar die collega zou moeten weten dat het onderzoek niet gevoerd wordt op de Grote Markt van Brussel, als u begrijpt wat ik bedoel. Hij heeft geen idee wat we allemaal doen, behalve nu die nieuwe televisieoproep. En wat is er fout aan om informatie te vragen over de Golf GTI die de Bende na de overval in Aalst in brand heeft gestoken? Die wagen – waarop in vette letters de namen van veertien slachtoffers staan – moet ergens verborgen geweest zijn.”

“Daar is in rondgereden, die heeft op parkeerterreinen gestaan, aan tankstations. De Bende-leden waren geen marsmannetjes, hè. Het waren buren van u of van mij. Misschien zijn er wel mensen die al jaren iets weten over de zaak, maar die zich schamen dat ze er niet eerder mee voor de draad zijn gekomen. Ik reken erop dat ze dat nu wel zullen doen, omdat het zo vreselijk dringend wordt.”

Een andere kritiek: van de Delta-groep, die de eerste jaren het onderzoek deed naar de raid en boven water kreeg dat de Brusselse gangster Philippe ‘Johnny’ De Staerke een paar uur voor de overval zijn inkopen deed in de Delhaize van Aalst, werkte niemand mee aan de reconstructie. Ook de verkenningstocht van De Staerke zit niet in het scenario.

Vos: “Dat kan raar lijken, maar we mogen nu eenmaal geen namen noemen.”

Drie van uw collega’s en medewerkers in het onderzoek hebben dit jaar afgehaakt, twee van hen vrijwillig. Waarom geven zij er de brui aan en houdt u vol? 

Vos “Ik geloof in ons rechtssysteem, met al zijn fouten. De apen die erin rondtollen neem ik erbij. Natuurlijk zit er iets fout als je vijfentwintig jaar zonder resultaat spit in een dossier. Maar kan je na vijfentwintig jaar zeggen: ‘Koekoek, ik ben weg! Zoek het zelf maar uit’? Ik in elk geval niet.”

Bron » Humo