Volgens CD&V is er vandaag een ‘voldoende groot draagvlak’ om een wettelijke spijtoptantenregeling in te voeren. Maar niet iedereen kan er zomaar een beroep op doen. De procureur krijgt een sleutelrol.
“In terrorismedossiers is informatie het hoogste goed. Maar momenteel heeft ons gerechtelijk systeem weinig te bieden aan mensen die informatie willen geven. Er bestaat een getuigenbeschermingsprogramma, maar dat geldt alleen voor mensen die getuige zijn geweest van criminele feiten. (…) We moeten overwegen om spijtoptanten toe te laten.” Dat zei federaal procureur Frédéric Van Leeuw enkele weken geleden in deze krant (DS 20 februari).
Ook zijn voorganger Johan Delmulle pleitte er al voor. CD&V-kamerleden Raf Terwingen, Sonja Becq en Servais Verherstraeten komen nu aan die vraag tegemoet met een wetsvoorstel, dat straks in de commissie Justitie wordt besproken.
1. Voor wie geldt de spijtoptantenregeling?
Het gaat volgens CD&V om een uitzonderlijke gunstmaatregel, die gekoppeld wordt aan enkele voorwaarden. Zo moet de informatie die de spijtoptant geeft, belangrijk genoeg zijn én ondersteund worden door ander bewijsmateriaal. Er moet een zekere proportionaliteit zijn tussen het misdrijf dat de spijtoptant gepleegd heeft, en het voordeel dat hij verwerft.
De gunstmaatregel mag alleen als ultimum remedium of laatste redmiddel worden gebruikt, als alle gewone opsporings- en onderzoekstechnieken niet volstaan (het zogeheten ‘subsidiariteitsbeginsel’, red.). En ten slotte mag hij niet worden toegepast als de dader zélf zeer ernstige misdrijven heeft begaan.
De procureur – hetzij de procureur des Konings, hetzij de federaal procureur – krijgt een sleutelrol. Hij tekent een schriftelijk memorandum met de spijtoptant, houdt een register bij en ziet erop toe dat eventuele slachtoffers worden vergoed. Het zal de rechter zijn die finaal oordeelt over de afgesproken voordelen en de betrouwbaarheid van de verklaringen.
2. Komt terrorist Salah Abdeslam in aanmerking?
Dat is maar de vraag, natuurlijk. In het eerder genoemde interview zei federaal procureur Van Leeuw daarover: “Het lijkt erop dat hij te ver is gegaan, maar hij had inderdaad de perfecte spijtoptant kunnen zijn.” Lees: als hij vóór de aanslagen in Parijs had besloten af te zien van zijn plan, had hij de politie kunnen helpen de aanslagen te verijdelen en zou hij eventueel in aanmerking zijn gekomen.
Raf Terwingen blijft voorzichtig: “Ons voorstel gaat ook over terreurdossiers, maar laat het aan de federale procureur over om een inschatting te maken. Misschien heeft Abdeslam toch al wat te veel op zijn kerfstok om de gunstmaatregel te genieten.”
3. Wat houdt de ‘schikking’ voor de spijtoptant in?
CD&V wil de mogelijkheid bewust niet tot één bepaalde fase van het proces beperken. Als de spijtoptant informatie deelt vóór hij zelf voor de rechter is verschenen, kan de procureur besluiten om hem niet te vervolgen.
Dan moet hij wel een volledige verklaring afleggen en getuigen tegen de persoon waarover hij info versterkte. Deelt hij zijn informatie pas tijdens de procedure, dan kan hij strafvermindering krijgen. Als hij al veroordeeld is, kan de procureur een gunstig advies verlenen in het kader van een voorwaardelijke vrijlating.
4. Is er een politieke meerderheid voor te vinden?
Het voorstel wordt pas vandaag een eerste keer besproken, wellicht dienen andere partijen enkele amendementen in. Voor CD&V is het in elk geval een prioriteit – het stond ook al in het Justitieplan van haar bevoegde minister, Koen Geens.
“Vermoedelijk zullen we hoorzittingen organiseren,” zegt Terwingen, “om hopelijk rond de paasvakantie in de commissie tot een stemming te komen. We beseffen dat dit een gevoelig onderwerp is en onderkennen de ethische bezwaren en risico’s. Maar gelet op de evolutie van criminaliteitsfenomeen en het feit dat het parket al lang vragende partij is, menen wij dat er een politiek momentum is om dit goedgekeurd te krijgen.”
Bron » De Standaard