In Namen is maandag het derde assisenproces begonnen over de moord op André Cools (63). De gewezen topman van de PS werd in de zomer van 1991 koelbloedig afgemaakt met twee kogels in het hoofd. Wie was Cools, waarom moest hij sterven en welke lijken vielen er, figuurlijk dan, tijdens het onderzoek uit de kast?

PS-kopstuk, minister van Staat en burgemeester van Flémalle André Cools werd op 18 juli 1991 op de parking van een appartementsgebouw in de Luikse gemeente Cointe van dichtbij doodgeschoten. Zijn vriendin Marie-Hélyne Joiret die bij hem was, raakte zwaargewond.

Wie was André Cools?

Op het ogenblik van de moord speelde Cools geen rol van betekenis meer in de nationale Belgische politiek. In de jaren 1970 was hij nochtans ‘incontournable’. Als voorzitter van de PS en enige tijd vicepremier lag hij mee aan de basis van het beruchte Egmontakkoord. Volbloed socialist Cools vocht voor Wallonië en was er enorm populair. De jongste jaren was hij burgemeester van Flémalle en parlementslid.

Hoe verliep het onderzoek?

Het onderzoek naar de moord werd geleid door de jonge Luikse onderzoeksrechter Véronique Ancia. Het duurde jaren voor men de vermoedelijke daders kon arresteren. Uit het onderzoek bleek dat het om een politieke moord ging. Opdrachtgever zou Alain Van der Biest (PS) geweest zijn. Hij zag zijn politieke carrière gedwarsboomd door Cools en wilde wraak nemen. De eigenlijke opdrachtgevers waren enkele kabinetsmedewerkers onder wie Richard Taxquet. De uitvoering zelf was in handen van enkele Luiks-Italiaanse maffiosi en van twee Tunesische huurdoders.

Wat kwam er tijdens het onderzoek aan het licht?

De brutale moord op Cools opende voor de PS én voor de Belgische politiek de doos van Pandora. De jonge onderzoeksrechter Véronique Ancia opende het ene stinkende potje na het andere. Zonder de moord op André Cools was er wellicht nooit een Agusta-affaire geweest.

In 1993 voerde het Luikse gerecht huiszoekingen uit bij het Belgische kantoor van de Italiaanse helikopterfabrikant Agusta en bij de zakenman en Agusta-lobbyist Georges Cywie. De verdenking bestond dat de levering van 46 helikopters aan het Belgische leger in 1988 was ‘geregeld’ door de betaling van smeergeld aan de kas van de Parti Socialiste. De affaire leidde begin 1994 tot het aftreden van de drie Waalse Guy’s: federaal vice-premier Guy Coëme, ten tijde van de aankoop minister van defensie, Waals premier Guy Spitaels en Waals minister Guy Mathot.

De Agusta-affaire breidde zich ook uit naar Vlaanderen, toen Ancia ontdekte dat ook de Vlaamse zusterpartij, de Socialistische Partij, smeergeld had ontvangen. Dit leidde tot de val van secretaris-generaal Willy Claes en van SP-minister van Buitenlandse Zaken, Frank Vandenbroucke.

Wie waren de uiteindelijke verdachten voor de moord?

Naast de twee Tunesische huurdoders werden vier verdachten uit de entourage van de Luikse PS gearresteerd. Onder hen Richard Taxquet en Domenico Castellino, twee Van der Biest-getrouwen. En Van der Biest zelf natuurlijk. Hij verscheen nooit voor de rechter want hij pleegde op 17 maart 2002 zelfmoord.

Welke straffen kregen de beklaagden?

Het proces Cools ging van start in oktober 2003 en duurde ruim 3 maand. Zes verdachten werden schuldig bevonden aan de moord op André Cools en moordpoging op Marie-Hélène Joiret. Richard Taxquet, Pino Di Mauro, Cosimo Solazzo en Domenico Castellino kregen twintig jaar cel, Ioachino Contrino en Carlo Todarello vijf jaar. De twee Tunesische seizoensarbeiders die ingeschakeld om de klus te klaren, werden in 1998 veroordeeld door een rechter in Tunesië.

Waarom nu dit nieuwe assisenproces?

In feite is het al het vierde proces in de zaak Cools. Er was de rechtszaak in Tunesië tegen de twee huurdoders. Dan was er de zaak Cools hier. Omdat Castellino bij verstek werd veroordeeld omdat hij voortvluchtig was op het moment van het proces, kreeg hij een nieuw proces. Maar indertijd moest de assisenjury enkel met “ja” of “neen” antwoorden op de schuldvraag. Een motivatie was niet nodig. Taxquet en later ook Castellino trokken daarom naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, omdat ze wilden weten waarom ze veroordeeld waren.

Taxquet kreeg in 2011 gelijk van het Hof in Straatsburg. Hij had volgens de rechters geen eerlijk proces gekregen. Daarna heeft ons Hof van Cassatie het arrest van het assisenhof verbroken, en nu moet een nieuwe assisenjury meer dan 25 jaar na de feiten opnieuw oordelen of Taxquet en Castellino al dan niet schuldig zijn.

Kunnen ze nog eens veroordeeld worden?

Neen, want ze hebben hun straf al gekregen en uitgezeten. Een beschuldigde kan maar een keer voor hetzelfde feite worden veroordeeld.

En als ze worden vrijgesproken?

Dan kunnen ze de Belgische Staat dagvaarden en een schadevergoeding eisen voor de tijd dat ze in de cel hebben gezeten.

Bron » Het Nieuwsblad