Bende-onderzoek kan nooit meer verjaren dankzij nieuwe wet: “Enkel de waarheid kan rust brengen”

In principe verjaart het dossier van de Bende Van Nijvel op 28 november 2025. Dat is 40 jaar na de laatste feiten in Aalst op 9 november 1985. De Kamercommissie Justitie heeft zich nu gebogen over een wetsontwerp waardoor het onderzoek niet hoeft te verjaren. Het doel is om het wetsontwerp nog voor de verkiezingen goed te keuren.

Het wetsontwerp wil de verjaringstermijn afschaffen voor moord of roofmoord als die het land ernstig schaden, de bevolking ernstige vrees aandoen of als doel hebben de staatsstructuren te ontwrichten. Het is aan de rechter om te beslissen of de zaak aan zo’n criterium voldoet. Aalsters Kamerlid Anja Vanrobaeys (Vooruit) wil dit wetsontwerp nog voor de verkiezingen goedkeuren in het parlement. “Het dossier van de Bende van Nijvel is de grootste schandvlek uit de justitiële geschiedenis. Gerechtigheid moet geschieden. Het verdriet en de onwetendheid waarmee de families van de slachtoffers moeten leven, verjaart nooit. Dus waarom zouden de gepleegde feiten dat wel kunnen”, zegt ze.

Litteken

Uit een parlementaire vraag van Vanrobaeys aan de minister van Justitie blijkt dat er opnieuw minder speurders op het Bende-onderzoek zitten. Hun aantal is afgebouwd naar zes speurders en twee magistraten. Ook het monitoringcomité dat het onderzoek opvolgt en desgevallend bijstuurt, komt niet meer samen, gelet op de weinige onderzoeksdaden die nog kunnen worden uitgevoerd.

“Enkel de waarheid kan rust brengen. Ik blijf ervoor ijveren dat er duidelijkheid komt over de trieste gebeurtenissen van 9 november 1985. Dit blijft een litteken voor Aalst. Het parket moet alles op alles blijven zetten om de daders te pakken én te straffen. Dat verdienen de slachtoffers en hun families, dat verdient de Aalstenaar”, zegt Vanrobaeys (Vooruit).

Bron » Het Laatste Nieuws

Slachtoffers Bende van Nijvel herdacht met nieuw monument aan Delhaize: “Het dossier verdwijnt misschien ooit, maar dit hier blijft altijd staan”

De jaarlijkse herdenking van de slachtoffers van de Bende van Nijvel, die te betreuren vielen bij de bloederige overval op de Aalsterse Delhaize-vestiging op 9 november 1985, vond woensdag plaats aan het nieuwe herdenkingsmonument dat voor de gelegenheid werd onthuld. Het is al 38 jaar geleden dat de laatste en dodelijkste aanval van de beruchte bende acht levens eiste. De nieuwe gedenksteen heeft dan ook acht zijden, eentje voor elk slachtoffer dat viel in Aalst, en acht bomen.

“Het herdenkingsmonument mocht er wel komen, na al die jaren”, zegt Kristoff Palsterman die tijdens de overval zijn vader verloor. “Er is duidelijk veel werk ingestoken, het is mooi en sereen. Ik zal hier nog geregeld komen.”

Delhaize en de stad werkten samen om een herdenkingsmonument op te richten voor de slachtoffers van een van de bloederigste overvallen uit de recente geschiedenis van ons land. “Toen de oude Delhaize-vestiging plaats moest ruimen voor een gloednieuw gebouw, waren wij en het stadsbestuur het onmiddellijk eens om een herdenkingsmonument op te richten voor alle slachtoffers van de terreurdaden”, vertelt Illya Van den Borre van de supermarktketen.

“Het is een blijvende herinnering aan wat zich hier heeft afgespeeld. Wij zagen het als onze morele plicht om hieraan mee te werken.”

“We hebben besloten om het monument niet op de parking van Delhaize te zetten, maar in de tussenzone tussen de artificiële wereld van de parking en de natuurlijke zone van het aangrenzende stadspark”, vertelt architect Bas Smets.

Tapijt van gele blaadjes

Het monument is opgetrokken uit acht panelen. “Dat aantal verwijst ook naar de acht slachtoffers die hier vielen”, aldus nog Smets. “Daarin staan acht ginkgo’, ook wel Japanse notenbomen genoemd. Dat zijn de oudste bomen op onze planeet. Die bomen kleuren mooi geel in de herfst, dus bij de herdenking op 9 november krijg je hier elk jaar een tapijt van die gele blaadjes. Geel is ook de kleur van de hoop.“

Het monument bestaat onderaan uit donkere steentjes, die gaan van rood en oranje naar geel bovenaan. Alle steentjes zijn handmatig geplaatst. “We hebben dit opgevat als een plek van troost, maar ook als een plek van hoop”, zo geeft de architect nog mee.

Ook Bende-slachtoffer David Van de Steen, die beide ouders en zus verloor bij de overval in 1985, was woensdag aanwezig op de plechtigheid. “Ik vind het heel mooi gemaakt”, zegt hij. “De acht bomen die in het monument staan, kunnen 1.400 jaar worden. Het was ook de enige boom die de atoombom op Hiroshima overleefde. Door de symboliek daarachter vind ik het een heel goede keuze, ze hebben er duidelijk over nagedacht.”

“Het monument is iets dat zal overblijven”, aldus nog Van de Steen. “Als in de loop der jaren het dossier van de Bende van Nijvel of het onderzoek ernaar zal verdwijnen, zal deze gedenksteen blijven staan. Het zal de mensen herinneren aan wat zich hier ooit heeft afgespeeld.”

“Niet onder juridische mat vegen”

“Het dossier van de Bende van Nijvel is de grootste schandvlek in de Belgische justitie”, stelt burgemeester Christoph D’Haese (N-VA). “Dat kan men zomaar niet onder de juridische mat vegen. De verjaringstermijn van het Bende-dossier werd al tot tweemaal toe verlengd, in 2002 en 2015.”

“Bij een strafrechtelijke verjaring in België zijn er spreekwoordelijke gangen vol met kasten die op slot zijn en waarvan men de sleutel niet meer vindt. Men weet niet wat er in de dossiers zit of waar die dossiers liggen. Dat is niet ernstig. Daarom pleit ik, in tegenstelling tot wat de nieuwe minister van Justitie voorlegt, voor een betere wettekst”, aldus nog de burgervader die ook federaal Kamerlid is.

“Ernstige misdrijven als doodslag en moord mogen nooit verjaren. Ik zal er alles aan doen, overmorgen in de Kamercommissie Justitie al en de dag erna in het Parlement, om dit soort dingen finaal te veranderen.”

Bron » Het Nieuwsblad

Linda overleefde aanslag door Bende van Nijvel uit tv-reeks ‘1985’: “Ze mogen dat onderzoek afsluiten, op één voorwaarde”

“Fictiereeks gebaseerd op waargebeurde feiten”, wordt bij de start van Eén-serie 1985 gemeld. Afgelopen zondag kwam in de vijfde aflevering de overval door de Bende van Nijvel op de zeilmakerij Wittock-Van Landeghem in Temse aan bod. Voor Linda Van Huffelen (65) uit Mortsel, die bij de slachtpartij haar man verloor en zelf levenslang invalide werd geschoten, is dit geen fictie, maar na exact veertig jaar nog steeds de dagelijkse realiteit.

1985 is de naam van de fictiereeks, maar het bloederige parcours van de Bende van Nijvel begon al enkele jaren eerder. De slachtpartij in Temse was een van de preludes. In de ochtend van 10 september 1983 drongen enkele mannen de zeilmakerij Wittock-Van Landeghem in Temse binnen. De gangsters arriveerden in een gestolen Saab 900 Turbo, die ze een paar dagen later zouden gebruiken om de moordpartij op de parking van het Colruyt-filiaal in Nijvel aan te richten. Doel van de inbraak in Temse? Zeven prototypes van speciale kogelwerende vesten stelen, waarvan alleen de rijkswachttop wist dat ze daar gemaakt werden.

“Nee, ik heb de aflevering van zondag niet gezien”, reageert Linda Van Huffelen een dag later in haar studio in Mortsel. “Maar een kennis belde me vandaag wel op dat ‘onze’ overval getoond werd. Ik heb zelf zondag naar een film met Bruce Willis gekeken. Eerlijk gezegd wist ik niet dat die reeks 1985 over de Bende van Nijvel gaat, anders had ik waarschijnlijk wel gekeken.”

Of ze het fragment waarin zijzelf en haar man komen even wil herbekijken via VRT Max op onze gsm? Of gaat dat, omdat er best wel hard geschoten wordt, te confronterend zijn? “Toon maar, ik ben al wel wat gewend”, zegt Linda. “Op zich ben ik al blij dat er aandacht aan besteed wordt. Meestal zijn wij de vergeten slachtoffers en gaat het alleen over de overvallen op de Colruyts en Delhaizes.”

“Een slachtpartij. De opzichter werd doodgeschoten, zijn vrouw heeft het amper overleefd”, vertelt personage Marc De Vuyst aan majoor Herman Vernaillen. Linda knikt. “Dat klopt. Ze hadden me al in een lijkzak gestoken. Gelukkig zag een van de twee ambulanciers bij het dichtritsen dat er nog iets ‘bougeerde’. De kuil op het kerkhof van Borsbeek naast het graf van mijn man hebben ze zes weken laten openliggen, omdat ze dachten dat ik nog zou volgen.”

Oog in oog met de gangster

Linda was net als haar man, amateurbokser Jos Broeders, afkomstig van Berchem. De twee waren al sinds hun 12de samen. Bij hun huwelijk trokken ze naar Temse, waar Linda conciërge werd in de fabriek van Wittock-Van Landeghem, een zeilmakerij, waar ook kogelwerende vesten werden gemaakt. Als jong gezin hadden ze dan ineens onderdak. Haar man werkte buitenhuis als schilder-behanger.

Ze waren allebei 26, met een dochtertje Sharon (2,5) en baby Patricia (6 weken), toen op 10 september 1983 Jos gewekt werd door glasgerinkel. “Hij is naar buiten gegaan en stond oog in oog met de gangster. Jos is weer naar binnen gevlucht. Ze hebben gewoon los door de deur geschoten. Hij kon nog op handen en voeten tot in de keuken kruipen, waar ze hem van dichtbij afgemaakt hebben. Ik moet wakker zijn geschoten en ben uit bed gekomen. Omdat ik mijn hand voor mijn gezicht heb geslagen, is de kogel die voor mijn hoofd bestemd was, op mijn duim en oor geketst. Vervolgens hebben ze met de kolf van een riotgun mijn kaak kapot geslagen.”

Twee maanden lag ze in coma, met rijkswachtbewaking voor de deur, uit schrik dat de Bende haar werk nog zou komen ‘afmaken’. “Ik herinner me niks. Ons dochtertje Sharon is door een van de gangsters terug in haar bedje gelegd, want haar voetsporen stonden in het bloed en ze lag omgekeerd. De speurders hebben haar later nog onder hypnose willen ondervragen, maar ik heb dat geweigerd. Ze herinnert zich ook niks. Dat ze onze kindjes gespaard hebben, is een zeldzaam moment van genade geweest, want voor de rest heeft de Bende zelfs een kind op de fiets doodgeschoten.”

Zware kosten

Linda doet haar huishouden met de twee vingers van haar rechterhand die ze kan gebruiken. Haar hals zit nog vol lood van de hagel. Ruim een jaar lag ze in revalidatiecentrum Hof ter Schelde op Linkeroever. “Sommige mensen vragen of ik een herseninfarct heb gehad als ze me zien. Nee, ik ben door de Bende van Nijvel neergeschoten, antwoord ik dan naar waarheid.”

Of ze blij is dat een televisiereeks als 1985 en nu ook de recente vondsten door een Nederlandse magneetvisser van twee zware wapens in de Damse Vaart het onderzoek warm houden? “Dat er nu ineens nog wapens worden opgevist, vind ik compleet onbegrijpelijk. De Bende heeft niet alleen mijn man afgepakt en mijn kinderen hun vader, maar heeft mij ook in de armoede gebracht.”

“Ik ben 80 procent invalide en overleef nu op een klein weduwepensioentje. Drie jaar geleden ben ik van Merksem naar deze studio in Mortsel verhuisd, dichter bij mijn familie. Ik woon hier heel graag, maar ik weet niet of ik de kosten kan blijven dragen. Een vrouw uit Westmalle komt mij wekelijks een voedselpakket brengen. Ik sta al twintig jaar op de lijst voor een sociale woning of flatje. Maar ik weiger bitter te klinken. Ik blijf een positieve vrouw.”

Linda gelooft dat de Reus nog leeft. “Maar ik geloof niet meer in een ontmaskering, als ze zelfs de slachtoffers na veertig jaar nog niet deftig kunnen vergoeden. Van mij mogen ze dat onderzoek afsluiten op voorwaarde dat alle slachtoffers uit de geldzorgen zijn.”

Bron » Het Nieuwsblad

Bende van Nijvel-expert kritisch over fictiereeks ‘1985′ en Van Quickenborne: “Het dossier moet net wél verjaren”

De nieuwe zondagavondreeks ‘1985′ vertelt het verhaal van de Bende van Nijvel, een van de zwartste bladzijden uit onze geschiedenis. Maar is de reeks wel historisch correct? En hoe staat het op dit moment met het onderzoek naar de Bende? ‘Dag Allemaal’ vroeg het aan voormalig politicus Hugo Coveliers (75). “Voor tien miljoen frank verkoopt men in die milieus zijn moeder.”

Ruim een kwarteeuw was Hugo Coveliers volksvertegenwoordiger en senator. Zo zetelde hij in de eerste parlementaire onderzoekscommissie rond de Bende van Nijvel, die eind jaren 80 werd geïnstalleerd. Begrijpelijk dat hij met meer dan gewone aandacht kijkt naar de Eén-reeks ‘1985’, de kijkcijferhit op zondag.

“Ik blijf toch op mijn honger zitten”, zegt Coveliers, die in z’n rijkgevulde carrière nooit voor een straffe mening verlegen zat, na de eerste aflevering. “Er zit niks in wat ik al niet wist. Nu ja, mijn verwachtingen lagen niet hoog toen ik vernam wie de maker is: Willem Wallyn, een linkse jongen en de ex van Freya Van den Bossche. Ze hadden niet eens de motoren van de rijkswacht juist: dat waren zeker in die eerste jaren nog Harleys. Nu, dát is op zich nog niet zo erg. Wel vraag ik me af hoe ik bepaalde personages moet zien. Neem nu die Marc (gespeeld door Tijmen Govaerts, red.): is hij de zoon van de rijkswachter die destijds zelfmoord zou hebben gepleegd aan het slachthuis van Aalter? Hij was een van de onderzoekers naar de drugstransporten in bevroren vlees, waarachter rijkswachters zelf zouden hebben gezeten.”

In ‘1985’ wordt inderdaad geschetst hoe de rijkswacht de opkomende drugstrafiek in de jaren 80 mismeesterde. Gaf dat het startschot voor de Bende van Nijvel?

“Het is geweten dat bepaalde rijkswachters destijds verveeld zaten met zoekgeraakte fondsen – tipgeld, bijvoorbeeld – en dan maar zelf drugs gingen verhandelen om de tekorten aan te vullen.”

Dat de rijkswacht achter de Bende-overvallen zat, is intussen de populairste hypothese. Terecht?

“Ik denk het wel. Als het ‘gewone’ gangsters waren geweest, dan had er wel iemand uit de biecht geklapt. Zeker toen Delhaize 10 miljoen frank uitloofde voor de gouden tip. Daarvoor verkoopt men in die milieus zijn moeder. Dat het onderzoek na bijna veertig jaar niks is opgeschoten, bewijst dat er andere krachten spelen. Dan rest de vraag wie erachter zat: individuele rijkswachters, of de rijkswacht als instituut? Dat de doofpotoperatie zo succesvol was, wijst volgens mij op het laatste.”

Sommigen denken dat de rijkswacht onze democratie wilde vervangen door een politiestaat.

“Ik acht dat niet uitgesloten. Weet je, in dit dossier is het moeilijk om géén complotdenker te worden. We weten dat er extreemrechtse, vooral Franstalige kringen waren binnen de rijkswacht en het leger die de rechtsstaat niet bepaald genegen waren. Hoewel de rijkswacht destijds al veel macht hád. Het kan zijn dat verschillende groupuscules binnen de rijkswacht elkaar vonden – extreemrechts en drugstrafikanten – en dat er meerdere motieven waren.”

Is de betrokkenheid van de rijkswacht destijds voldoende onderzocht?

“Het onderzoek is duidelijk afgeremd. Uit onkunde, of doelbewust? Ik denk allebei.”

De eerste Bendecommissie, waar jij lid van was, besloot dat er te weinig controle was op de politiediensten. Is dat nu verbeterd?

“Op basis van onze bevindingen werd het Comité P in het leven geroepen. Nog eens jaren later, vooral na de zaak-Dutroux, werd de rijkswacht ontbonden en werd de federale politie opgericht. De controles staan nu op punt. Maar als je het mij vraagt, zijn we opnieuw toe aan een grondige evaluatie en hervorming van de politiediensten.”

Vorige maand werd oud-rijkswachter Robert Beijer aangehouden in Thailand. Brengt dat ons dichter bij de waarheid?

“Procureur Cappelle doet haar werk correct. Ik denk dat Beijer veel weet en dat hij via Bouhouche bij de Bende betrokken was, maar ik betwijfel of hij het achterste van zijn tong zal laten zien.”

Recent werd gezocht naar wapens. Kan dat een sleutel zijn tot de oplossing?

“Jammer dat die beruchte uzi nog niet onderzocht is. Dan had men kunnen nagaan of het een wapen van de rijkswacht was. Destijds waren er nogal wat uzi’s in omloop. Ooit kwam een wapenhandelaar naar mij met zo’n wapen, met de suggestie om het aan het parlement te tonen. Dat heb ik toch maar niet gedaan. (lacht)”

Zal de Bende van Nijvel ooit voor de rechter komen?

“Ik vrees ervoor. Veel verdachten zijn overleden, soms in duistere omstandigheden. Zo is Madani Bouhouche tijdens het houthakken onder een boom terechtgekomen. Eigenlijk moet men dit dossier strafrechtelijk laten verjaren (minister Van Quickenborne wil die verjaring schrappen, red.). In dat geval zal er misschien nog een dader naar voren komen en krijgen de nabestaanden uitsluitsel. Stel dat er nu nog een dader wordt gevonden, dan zal diens advocaat een levenswerk hebben om het dossier van miljoenen pv’s te lezen. Het zou nooit tot een proces komen.”

Tot slot: ben je zelf nog politiek actief?

“Nee. Ik volg de politiek wel, maar door de social media is het een show geworden. Of ik nog vrienden heb bij Open Vld? Met mate. Zeker niet Guy Verhofstadt, in mijn ogen de slechtste mens ter wereld. Volgens Nigel Farage was hij een belangrijke oorzaak van de Brexit. Wel, ik kan me iets voorstellen bij de arrogante manier waarop Verhofstadt die onderhandelingen aanpakte.”

Bron » Het Laatste Nieuws

Paleis der natie: Zelfs het onderzoek was een bende

Het onderzoek naar de Bende van Nijvel beslaat honderdduizenden bladzijden. Het wordt niet langer geteld in strekkende meters, maar in aantal kasten. Voor de regering mag dat dossier nooit verjaren.

Het bos van La Houssière, genoemd naar een nabijgelegen boerderij, ligt op de grens van Waals-Brabant met Henegouwen, op het grondgebied van ’s-Gravenbrakel. In de namiddag van zaterdag 9 november 1985 deden motorcrossers er een eigenaardige vondst: het restant van een brandstapel met halfverkoolde afstandsapparaten, een verschroeid decodeerapparaat, maar ook handgeschreven notities, een deels verbrande wapenencyclopedie en wapentijdschriften, een stuk van de foto van een blonde vrouw,  geblakerde cheques met de stempel van ‘Delhaize-Overijse’ en, vreemd genoeg, een treinkaartje Brussel-Oostende.

De verklaring van de motorcrossers en de inventaris van de vondsten door de lokale politie belandden meteen op het bureau van de Nijvelse onderzoeksrechter Jean-Marie Schlicker. Die was belast met het onderzoek naar de Bende van Nijvel, die haar naam dankt aan de overval op 17 september 1982 op een Colruyt-warenhuis in Nijvel waarbij drie doden vielen. De cheques wezen naar de Delhaize van Overijse, die enkele weken eerder, op zaterdag 27 september 1985, door de Bende was overvallen. Die roofoverval had plaats luttele tijd na een gelijkaardige raid op een Delhaize in Eigenbrakel. In Eigenbrakel vielen daarbij drie doden, in Overijse werden vijf mensen omgebracht.

Onderzoeksrechter Schlicker en de Nijvelse procureur des Konings Jean Deprêtre vonden niet dat ze moesten optreden. Schlicker liet het bos van La Houssière niet eens bewaken, zelfs niet na de overval enkele uren later op de Delhaize in Aalst, de laatste hold-up van de Bende van Nijvel, waarbij acht mensen het leven lieten. Jaren later wezen twee getuigen de plaats aan in La Houssière waar ze in de nacht van 9 op 10 november 1985 een Golf GTI opmerkten en twee mannen bij een kennelijk levenloos lichaam op de grond. Wat de aanname bevestigde dat de beruchte reus van de Bende in Aalst minstens gewond raakte.

Pas jaren later hebben onderzoekers zich echt gebogen over de vondsten in La Houssière. Het treinkaartje Brussel-Oostende was wellicht een van de dwaalsporen die de Bende volgens Amerikaanse profilers had uitgezet.

Borains

‘De daders lieten tal van voorwerpen achter die niets met de feiten te maken hadden, maar die tot lang en nutteloos onderzoekswerk leidden’, vertelde de speurder Eddy Vos achteraf. Hij werd in 1996 gevraagd de leiding te nemen van de Cel Waals-Brabant belast met het Bende-onderzoek. Zijn aanstelling was een suggestie van het toenmalige hoofd van de staatsveiligheid Bart Van Lijsebeth. Maar toen al zat het Bende-dossier muurvast.

Aanvankelijk was het onderzoek verspreid over verschillende politiediensten, onderzoeksrechters en parketten die elkaar dwarsboomden. Toppunt van het gerechtelijk gehaspel was het proces tegen de bende van de Borinage. De Borains waren marginalen rond de gewezen politieman Michel Cocu. Door slordig onderzoek in Nijvel eindigde het assisenproces tegen de bendeleden in chaos. Een Ruger-pistool, dat moest aantonen dat Cocu en zijn medetoogplakkers deel waren van de Bende van Nijvel, had volgens het Duitse Bundeskriminalamt niets met de zaak te maken. De Borains gingen vrijuit.

Gewezen rechter van het Grondwettelijk Hof Jean-Paul Moerman, die als jonge advocaat Cocu verdedigde, beschreef zijn ervaring en de manier waarop het Bende-onderzoek werd gevoerd in een pittige bijdrage in het liber amicorum van de grondwetspecialist André Alen. Hij vertelde daarin ook over de justitiële hardnekkigheid waarmee Cocu na zijn vrijspraak werd achtervolgd. Tot vlak voor zijn dood ging procureur-generaal Christian De Valkeneer hem vragen om als spijtoptant alles op te biechten. Hij kreeg de deur tegen de neus. Cocu, die in december 2016 overleed, was de laatste van de Borains. Na zijn dood werd voor alle zekerheid nog eens een huiszoeking verricht in zijn sterfhuis.

Twee parlementaire onderzoekscommissies bogen zich ooit over de Bende-enquête, maar het onderzoek bleef wat het was: een bende.

Bezigheidstherapie

Toen Vos in 1996 aan boord kwam met een nieuwe ploeg werd niets onverlet gelaten. Duitse specialisten in Wiesbaden deden ballistisch onderzoek. Jean-Jacques Cassiman, een wereldautoriteit in de menselijke genetica, verrichtte talloze DNA-onderzoeken, zelfs op rijkswachters van de Groep Diane. Stasi-archieven werden onderzocht en buitenlandse inlichtingendiensten aangesproken. Leugendetectors, Canadese geomaticaspecialisten en FBI-profilers werden ingeschakeld. De profilers kwamen tot de vaststelling dat wellicht sprake was van twee bendes, waaronder een Franse gang.

In 2012 gaf Vos zijn opdracht terug. Sindsdien kabbelt het onderzoek verder in Charleroi. Af en toe worden vreemde onderzoeksdaden gesteld, zoals recent nog een dregging in het kanaal van Damme naar een uzi, een machinepistool dat de Bende nooit gebruikte.

Toch wil minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) het onderzoek laten voortzetten. Volgens zijn wetsontwerp zal verjaring niet meer mogelijk zijn voor ernstige feiten als moord en roofmoord ‘die de bevolking ernstige vrees hebben aangedaan of die tot doel hadden de basisstructuren van het land te ontwrichten of te vernietigen’. Dat is nu al het geval voor misdaden tegen de menselijkheid, genocide, oorlogsmisdaden en seksuele misdaden ten aanzien van minderjarigen.

In het verleden werd de verjaringsperiode voor de misdaden van de Bende van Nijvel, die 28 dodelijke slachtoffers en 40 gewonden maakte, al twee keer opgeschoven. In de officiële aankondiging van de opheffing van de verjaring is geen sprake van de Bende. Toch is duidelijk dat het wetsontwerp op die maat werd uitgewerkt. Volgens ingewijden is het Bende-onderzoek nu al een vorm van bezigheidstherapie voor de onderzoekscel in Charleroi. De nieuwe onderzoekers stootten zich aan dezelfde zij- en dwaalsporen als hun voorgangers.

In dit dossier heeft iedereen een theorie maar geen schuldigen. Er is sprake van oud-rijkswachters in dienst van rechtse politieke kringen of van hun gefrustreerde chefs. Sommigen vermoedden achter de overvallen een strategie van de spanning – van psychologische oorlogvoering, zeg maar – al dan niet aangepord door Gladio-groupuscules. De jaren 1980 waren ‘loden jaren’, met aanslagen, politieke moorden en ontvoeringen in binnen- en buitenland door extreemlinks en extreemrechts, en dat allemaal in tijden van sociale en economische onrust.

Het onderzoek werd op allerlei manieren gemanipuleerd of op nieuwe dwaalsporen gebracht. Toenmalig minister van Justitie Jean Gol (MR) verwierp de politieke pistes. Rijkswachters en magistraten gebruikten het onderzoek voor hun afrekeningen en inspireerden de media om roze en andere pistes te lanceren die het onderzoek doorkruisten.

Veertig jaar na het eerste Bende-feit – de diefstal van een jachtgeweer in een sportwapenwinkel op 13 maart 1982 in Dinant – is de kans groot dat tal van de verdachten van weleer zijn overleden. Op spijtoptanten wordt niet meer gerekend. Wat rest, is het gigantische dossier in Charleroi. De waarheid zit misschien in een van de vele kasten, misschien ook niet.

Alleen een ongebonden, zorgvuldig samengestelde waarheidscommissie van magistraten, criminologen en historici kan op een geloofwaardige manier en zonder aanzien des persoons het onderzoek doorlichten. Want het is maar de vraag of de nieuwe wet, zoals gehoopt, tot een opheldering zal leiden. Door het opheffen van de verjaring bestaat de kans dat wie tot nu heeft gezwegen, blijft zwijgen.

Bron: De Tijd | Rik Van Cauwelaert