Is de extreem-rechtse activist Jakob Thedelin de moordenaar van Olof Palme?
Wordt moord op Zweedse premier Olof Palme na 32 jaar opgelost?
De moord op de Zweedse premier Olof Palme is nog steeds een open wond. Wie was de dader? Onderzoeksjournalist Jan Stocklassa komt met nieuwe aanwijzingen in een boek. ‘Het is nu aan de politie.’
Decennia al ligt er een gedenkplaat in de stoep die 32 jaar geleden rood kleurde. ‘Op deze plaats werd op 28 februari 1986 de Zweedse premier Olof Palme vermoord’. Bijna alle passanten ontwijken de koperen letters, behalve een vrouw die argeloos haar schoen erop zet. "Iemand van buiten Stockholm”, vermoedt onderzoeksjournalist en schrijver Jan Stocklassa (53). Want voor de meeste bewoners van de Zweedse hoofdstad kleven er herinneringen aan deze locatie. Hier stonden premier Olof Palme (destijds 59) en zijn vrouw Lisbeth, toen ze na een bioscoopbezoek van heel dichtbij onder vuur werden genomen door een onbekende met een revolver van een zwaar kaliber: een .345 magnum. Palme stierf, Lisbeth bleef wonder boven wonder ongedeerd. Een dader ontbreekt nog steeds...
Net als de moord op de Amerikaanse president John F. Kennedy blijft het doodschieten van Olof Palme een groot mysterie. De man die uiteindelijk werd veroordeeld, Christer Pettersson, bleek achteraf de dader niet te zijn geweest. ,,Die moord blijft daarom een open wond”, zegt Stocklassa tijdens een wandeling langs beladen locaties. Een gure wind jaagt door het centrum van Stockholm als de avond valt.
Niet alleen Zweden, maar de hele wereld reageerde destijds geschokt. Om wie het slachtoffer was - Palme gold internationaal als staatsman van allure - maar ook omdat zoiets uitgerekend in Zwéden kon gebeuren. Dat vriendelijke land van Pippi Langkous en Abba, die sociale modelstaat waar iedereen wel wilde wonen. Daar waar de premier gewoon over straat kon lopen. Zonder lijfwachten. Maar er rotte al een tijdje iets in dat idyllische Zweden en een beerput van complottheorieën ging open. Waren het Koerden geweest? De KGB, de CIA, Zweedse politiemannen? Misschien zelfs wist de familie Palme er zelf meer van? Die speculaties leverden meer dan honderd boeken op, maar nooit de waarheid.
Loods
‘Omdat hij erom durfde te vragen’, kreeg Stocklassa inzicht in het, in een loods opgeslagen, archief van bestsellerschrijver Stieg Larsson, die in 2004 op 50-jarige leerftijd aan een hartaanval overleed. Voordat hij wereldberoemd werd door zijn Millennium-trilogie was Larsson diep in het Palme-onderzoek gedoken en tipte hij de politie over de banden tussen Zweedse extremisten en Zuid-Afrikaanse geheime diensten. Die deed er weinig mee. Stocklassa trok alle lijntjes wel methodisch na en produceerde na jaren speurwerk een sluitend scenario voor de moord. Bovendien traceerde hij het moordwapen, een magnum. De revolver zou als een soort trofee worden bewaard in een Zweedse bankkluis, toebehorend aan ene Jakob Thedelin, een extreemrechtse activist die wél de onbekende schutter zou zijn geweest. De politie zoekt naar bewijzen hiervoor, weet Stocklassa. Hij hoopt dan ook op een doorbraak die Stieg Larsson een ereplaats moet geven in de Zweedse geschiedenis, ‘als de man die de moord op Olof Palme oploste’.
Nu dus een sensationele onthulling. Maar waarom zou de dader het moordwapen eigenlijk bewaren? Stocklassa: ,,Omdat het voor de betrokkenen een historisch wapen is, dat Zweden heeft ‘gered’ van de Russen. Zo denken ze. Eigenlijk zou het dus in een museum horen. Als je dat gelooft en er af en toe naar wilt kijken, dan is een bankkluis de beste optie. Ik weet welke bank het is en in welke stad de kluis zich bevindt. Heb ik allemaal doorgegeven. Het is nu aan de politie.''
We lopen de laatste meters van de Zweedse premier en diens onlangs overleden vrouw. Van de metro naar de bioscoop. Na de voorstelling oversteken naar de winkels tot de hoek, waar de killer wachtte met een revolver van een idioot kaliber, voor een moord van zo’n korte afstand. Ook de vluchtroute wijst op geklungel en sterkt Stocklassa in diens overtuiging dat dit geen professionele moordenaar was, maar een aangestuurde fanaticus. Op basis van negen jaar onderzoek en 250 meter strekkende meter aan ordners van Stieg Larsson, ontvouwt hij een samenzwering van extreemrechtse Zweden, vertegenwoordigers van de wapenindustrie en de geheime diensten van Zuid-Afrika. Allemaal wilden ze Palmes dood. De eersten omdat ze de linkse premier beschouwden als landverrader aan de sovjets; de tweede omdat Palme mogelijk miljardencontracten zou annuleren en ten slotte de Zuid-Afrikanen vanwege zijn steun aan het ANC, toen een verzetsbeweging tegen de apartheid. De Zweedse politie kon, of wilde, die knoop nooit ontwarren en volgde dode sporen als die van Koerdische terroristen of zonderlinge drugsverslaafden.
Tsjechische hackers
Stocklassa laat niet het achterste van zijn tong zien, nog niet alles staat in zijn boek, zegt hij. En je moet uitkijken wie je nawijst. Zijn juridisch adviseur zit naast hem. Voor het onconventionele onderzoek gebruikte hij Tsjechische connecties die de mailboxen van een aantal verdachten hackten.
Soms vallen dingen op een vreemde manier samen, want op dit moment wacht Zweden op de begrafenis van de onlangs overleden Lisbeth Palme (87), de weduwe van de premier. Zij heeft het politieonderzoek eerder tegengewerkt dan geholpen, aldus Stocklassa, die mevrouw Palme nooit te spreken kreeg. ,,Ze weigerde absoluut. Volgens haar was en bleef Christer Pettersson de dader, een beruchte verslaafde uit Stockholm. Hij werd veroordeeld, maar later vrijgesproken. Haar herinneringen klopten niet. Maar Lisbeth Palme was een sterke vrouw met een krachtenveld van invloedrijke personen om zich heen. Ze wilden een punt achter de zaak zetten, denk ik, en weinigen durfden haar tegen te spreken.”
Bron: AD | 5 November 2018