Dit boek krijgt aandacht omdat het een oude zaak zo goed als volledig uitgeklaard heeft en aantoont dat er destijds heel wat gesjoemeld is om de waarheid te verbergen. Deze zaak kan de eerste stap zijn naar het oplossen van andere politieke "cold cases". Natuurlijk krijgt dit boek vandaag de dag veel aandacht in vergelijking met de Bende van Nijvel. De Bende van Nijvel blijft tot op heden immers een vat vol tegenstrijdigheden, loze beloftes, twijfelachtige getuigenissen, verdwenen bewijsmateriaal en halve waarheden. In een zekere zin is de zaak rond de Bende van Nijvel in dertig jaar geen stap dichter bij de waarheid gekomen. Logisch dus dat de media geen aandacht geven aan een zaak die inmiddels het symbool van Belgisch geklungel is geworden.

Over de beslissing en de voorbereiding van de aanslag op Julien Lahaut is ons niets bekend. Het materiaal waarover we vandaag beschikken, is echter voldoende coherent om volgende stevige hypothese naar voren te schuiven. Het incident tijdens de eedaflegging van Koninklijke Prins Boudewijn op 11 augustus 1950 was niet de reden om tot een aanslag op Lahaut over te gaan. Het was hoogstens een welgekomen voorwendsel. De ware reden lag in de strijd tegen de communisten, die sinds de oorlog in Korea meer dan ooit als echte vijanden werden beschouwd. Evenmin was François Goossens een losgeslagen individu, dat op eigen houtje tot de aanslag zou hebben beslist. Hij was integendeel een van de spilfiguren in het Netwerk van Moyen.

De Antwerpse tak van dat Netwerk had in 1948 al zitten broeden op een aanslag, maar die was toen door loslippigheid van Kerkhof geannuleerd. Er bestonden in het Netwerk ongetwijfeld uitgewerkte plannen en de mannen die op 18 augustus 1950 naar Seraing trokken deden dat niet onvoorbereid. De wagen met valse nummerplaten en de naam Henderickx - het alias waarmee ze zich bij mevrouw Lahaut aandienden - wijzen daarop, maar ook het tijdstip van de dag en zelfs de kledij. Misschien behoorde ook de zogenaamde student, die enkele weken voor de aanslag aanbelde en om een slaapplaats verzocht, tot het complot. Dat de daders aan een voorbijganger in de rue de la Vecquée naar het huis van Lahaut vroegen had niets te maken met improvisatie, veeleer met zekerheid.

De aanslag verliep volgens een schema dat al tijdens de bezetting was toegepast.

"De operaties werden zorgvuldig voorbereid en zelden of nooit door diegenen die ze zouden uitvoeren, zodat de meest nauwgezette enquête geen verband zou kunnen leggen tussen oorzaak en gevolg, tussen het gaan en komen van inlichtingsagenten die de plaats kwamen opmeten en soms een precies plan maakten, en de 'brigade de choc' die ter plaatste arriveerde, soms van heel ver, om met grote snelheid te opereren en zich terug te trekken naar haar verre thuisbasis zonder een spoor achter te laten."

In 2007, in een ophefmakende getuigenis voor het programma Keerpunt van de Vlaamse televisiezender Canvas, heeft de 83-jarige Eugeen Devillé een aantal zogenaamde onthullingen gedaan. Volgens zijn verklaringen was hij een van de daders en waren er vier personen bij de aanslag betrokken. Dat was nieuw (men had het tot dan toe immers op drie daders gehouden), maar het wordt wel ondersteund door onze analyse van de getuigenissen in het begin van dit boek. Legt men alle bekende gegevens samen, dan gaat het om François Goossens (40 jaar), de broers Alex (30 jaar) en Eugeen (25 jaar) Devillé en hun toekomstige schoonbroer Jan Hamelrijck (24 jaar).

Zijn er ook twee wagens gebruikt zoals dezelfde persoon in zijn verklaringen heeft beweerd? Volgens Eugeen Devillé zaten er in elke wagen twee personen: hijzelf en François Goossens in de ene, zijn broer en toekomstige schoonbroer in de andere. Hoewel men geneigd is een 'bekentenis' van een van de daders zonder meer voor waar aan te nemen, plaatsen we vraagtekens bij die laatste bewering. Mevrouw Lahaut, de naaste buren Broos, Ista en Liesenborgs zien aan de overkant van de straat slechts één wagen.

Dat geldt ook voor andere bewoners of voorbijgangers van de rue de la Vecquée. Emile Eloy (nr. 99, in zijn kelder-keuken), Maurice Sommerain (nr. 102, in zijn open garage), Victor Lhoest (nr. 100, op het voetpad), Gustave Demelenne (op het voetpad aan de Nouvelle Percée) horen of zien onmiddellijk na de schoten slechts één wagen voorbijrijden. Als we de getuigenissen van meneer Brusten en juffrouw Danse herlezen, moeten we concluderen dat er maar één wagen kan zijn: immers, twee mannen lopen te voet van het begin van de straat tot aan het huis van Lahaut (waar is hun wagen?), twee mannen zitten in een wagen en rijden in de richting van Lahauts woning. De twee schutters vluchten in een wagen die met ronkende motor staat te wachten. Een tweede wagen zou in dit scenario betekenen dat er minstens een tweede bestuurder en dus een vijfde persoon is.

Geen enkele getuigenis heeft een tweede wagen gesignaleerd bij de aanslag in de rue de la Vecquée. Het is nochtans niet uitgesloten dat er een tweede wagen - mogelijk de beruchte Vanguard van Goossens zelf - bij de aanslag was betrokken, maar die stond dat verder weg geparkeerd om als vluchtwagen voor twee van de vier daders te kunnen dienen en de politie op het verkeerde been te zetten.

In dezelfde verklaringen voor Canvas beweert Eugeen Defilé dat hij en François Goossens hebben aangebeld. Wie van beiden heeft de dodelijke schoten gelost? Of hebben beide geschoten? Eugeen Defilé verklaart in dat verband dat Goossens zich niet hield aan de afspraak om samen te schieten. Hij, Eugeen, moest de klus alleen klaren. Hij schoot Lahaut neer. De makers van het televisieprogramma voegen er aan toe: "Uit getuigenverklaringen blijkt dat Goossens heeft geschoten bij het weglopen." Die laatste bewering vindt echter geen enkele bevestiging in de bronnen.

Liesenborgs, de enige ooggetuige van de schietpartij, maakt geen onderscheid tussen de twee daders: een die aan de deur zou hebben geschoten, en een die van op straat zou hebben gevuurd. Uit het ballistische onderzoek blijkt bovendien dat er slechts één wapen is gebruikt. We moeten het dus houden bij één schutter. Is dat, volgens zijn eigen verklaring, Eugeen Devillé? Het antwoord zullen we nooit weten. Misschien heeft de betrokkene zichzelf in de kijker willen zetten op een ogenblik dat er geen tegenspraak meer te verwachten viel en nog steeds in de overtuiging - bijna zestig jaar na datum - dat de moord op Lahaut een glorierijke daad was geweest. Als er een afspraak niet gehouden is, dan heeft dat in elk geval niet geleid tot een aarzeling voor de deur zelf. De getuigenissen zijn zeer formeel over de snelheid van de operatie.

Bron: Wie heeft Lahaut Vermoord? | Gerard Emmanuel, De Ridder Widukind, Muller Françoise

Voor zover ik mij kan herinneren, staat er in het boek niets over een wapenopslagplaats in Sart-Dames-Avelines.

Klaartje Schrijvers over de moord op Julien Lahaut:

(...) Rudi Van Doorslaer, die samen met Etienne Verhoeyen een boek schreef over de moord op Julien Lahaut, prees het titanenwerk van Schrijvers. “Door het in kaart brengen van een netwerk van rechtse allianties kan de moord op Lahaut op een dieper niveau worden gecontextualiseerd”, klonk het enthousiast.

Een mooi compliment van Rudi Van Doorslaer. Eigenlijk zegt hij dat u voor een stuk hebt meegeschreven aan de Belgische geschiedenis.

Klaartje Schrijvers: “Ik heb althans een bijzonder aspect van onze geschiedenis belicht waar niet naast valt te kijken. Uit mijn onderzoek blijkt dat in de twintigste eeuw allianties hebben gefunctioneerd die Europa te allen prijze rechts wilden maken. Die organisaties hebben buiten de schijnwerpers bestaan, wars van alle andere evoluties in de voorbije eeuw, zoals de emancipatie van de arbeider.”

“Voor alle duidelijkheid: ik heb de moord op Julien Lahaut niet opgelost (onlangs raakte door een Canvasdocumentaire de echte dader bekend). Maar ik heb wel kunnen aantonen waarom de moord al die jaren nooit is opgelost. Het gaat over meer dan een paar royalisten die beslisten Lahaut een kogel door de kop te jagen omdat hij tijdens de eedaflegging van koning Boudewijn ‘Vive la république’ zou hebben geroepen. Door mijn onderzoek heb ik een ruimere context blootgelegd waarin de moord mogelijk was gemaakt.”

(...)

Hoe bent u er eigenlijk toe gekomen om dat netwerk in beeld te brengen?

“Ik ben altijd al geïntrigeerd geweest door de moord op Julien Lahaut. De symbiose van royalisme en anticommunisme die in ons land tot een macaber hoogtepunt komt, dat is fascinerend. Etienne Verhoeyen en Rudi Van Doorslaer waren bovendien de eersten die na de moord wezen op het bestaan van anticommunistische netwerken in ons land.”

“Tegelijk was ik in mijn licentiaatsverhandeling tot een min of meer gelijklopende vaststelling gekomen. Tijdens de artsenstaking van 1964 kwam de politieke elite tegenover het artsenkorps te staan, dat de liberale waarden van het beroep wilde vrijwaren van het ‘etatisme’. De overheid was immers gewonnen voor meer inmenging in de sociale zekerheid door de salarissen en het aantal consultaties van de artsen vast te leggen.”

“De staking die daarop volgde, was alleen maar mogelijk omdat de artsen zich organiseerden in syndicale kamers. Daar doken plotseling vroegere verzetslui, ex-kolonialen en figuren uit poujadistische partijen op. Wat deden die mensen opeens in dat verhaal? Toen had ik al een vermoeden van een zekere netwerking.”

Zijn de allianties die u hebt geïdentificeerd vandaag nog actief? Het is nog altijd niet duidelijk hoe de moord op Lahaut is kunnen gebeuren en wie precies de opdracht heeft gegeven.

“We mogen niet in complottheorieën denken. Toch is het best mogelijk dat men als het onderzoek naar de moord op Lahaut wordt heropend de werkelijke opdrachtgevers vindt. En ik sluit niet uit dat in dat geval mijn netwerken opduiken, of dat de daders mijn netwerken op zijn minst kruisen. Maar om dat fatsoenlijk te kunnen onderzoeken moet de archiefwet dringend veranderen. Nog altijd is het voor onderzoekers moeilijk om de anticommunistische actie te bestuderen.”

Lees hier het hele interview » Nieuws