Het was laatst opnieuw van dat. Er was plots weer nieuws over de Bende van Nijvel, de moorddadige bende die inmiddels ruim dertig jaar geleden 28 doden maakte bij onder meer een reeks overvallen op o.a. warenhuizen van Delhaize, de laatste keer op 9 november 1985 toen in Aalst acht doden en evenveel (zwaar) gewonden vielen.

Een van de daders ging door zijn gestalte door het leven als ‘de Reus van de Bende’. Er vielen al verschillende namen en zie, nu was het de beurt van Michel Libert, destijds een van de kopstukken van de extreemrechtse organisatie Westland New Post (WNP). Zijn naam was eerder gevallen. Nu dreigt hij met een proces voor smaad als iemand zijn naam nog eens laat vallen als mogelijk bendelid.

Kort voor hem was ook al de naam gevallen van ene Chris Bonkoffsky, gewezen rijkswachter, die in 2015 op zijn sterfbed tegen zijn broer P. volgende woorden zou hebben gesproken: ‘Broerke, ik ben bij de Bende van Nijvel geweest’. ‘Broerke’ zou behoorlijk lang wachten vooraleer hij ermee naar de speurders en later de pers trok. ‘Broerke’ had inmiddels zelf van zijn broer ‘de reus’ gemaakt. Er was zijn lengte, maar ook nog opvallend: net als de reus mankte ook zijn broer. Hij was lid geweest van de groep Diane, zowat de elite- troepen van de rijkswacht. Schieten had hij dus zeker onder de knie. Toch zou net een schietincident ervoor zorgen dat hij uit de groep werd gezet. Ook nog onthuld werd dat hij wel eens diep in het glas durfde te kijken en zijn laatste dagen nogal vereenzaamd doorbracht.

Het zou het bende-onderzoek niet zijn of er zou na het warm blazen, ook koud worden geblazen. Justitie liet al snel weten er voor 99 procent zeker van te zijn dat Chris Bonkoffsky zeker niet de reus was. De familie bleef erbij: hij was het zeker wel. Dat hij ook als rijkswachter uitgerekend had gediend in de streek van Aalst maakte de idee voor zijn ex-collega’s nog meer onwezenlijk dat zij mogelijk hadden samen gewerkt met een seriemoordenaar. Maar zie, niets is dus zeker. En dan is er de vraag om een motief. Wraak omdat hij uit de groep Diane was gezet en de rijkswacht te kakken wou zetten? Niet erg waarschijnlijk. Want wat was dan de drijfveer van zijn mededaders in onder meer Aalst?

Het blijft dus gissen naar wat de Bende beoogde. Door de zogezegd eerder schamele buit werd puur gangsterisme al snel uitgesloten, zo liet men verstaan. Best vreemd als men gaat kijken op de website van de bende-speurders en ziet welke buit de Bende maakte. In 1983 werd in de Delhaize-vestigingen van Genval en Ukkel respectievelijk 692.384 frank (17.163 euro) en 600.000 frank (14.874 euro) geroofd aan cash. In 1985 werd op 27 september dezelfde dag een overval gepleegd in Eigenbrakel (776.000 frank of 19.236 euro) en Overijse (2.511.103 frank of 62.249 euro) en op 9 november werd in Aalst 737.777 frank of 18.289 euro buit gemaakt. Het ging dus telkens om behoorlijk veel geld. Dus toch gangsterisme? Er zijn echter elementen die erop wijzen dat het allicht toch niet om klassiek gangsterisme ging. Men leidde het af aan de onschuldige dodelijke slachtoffers. Gangsters zullen doorgaans vermijden dat er ook nog een onderzoek naar moord wordt geopend. Dus liever geen doden. En zeker geen kinderen want dat is ook bij gangsters doorgaans ‘not done’.

Een andere piste die bewandeld werd, was dat van extreemrechts, van politiek geïnspireerde acties om ons land een meer autoritaire koers te doen varen. In dat verband vielen de namen van de (franstalige) organisaties WNP en Front de la Jeunesse. Hier ook een kanttekening. Het krioelde in die kringen van de informanten en infiltranten zodat er allicht wel iets aan het licht zou zijn gekomen. En dus werd gedacht dat er mogelijk rijkswachters bij betrokken waren. In dit verband werd onderzoek gedaan naar de oud-rijkswachters Madani Bouhouche en zijn kompaan Bob Beijer, maar ook dit spoor liep dood.

Onverwachte verklaring

Er bevindt zich in het dossier nog een piste waar nooit over werd geschreven, maar die niet zo gek is als zou kunnen lijken en een en ander zou duidelijk kunnen maken.

Het staat in een proces-verbaal over een verhoor dat in september 1996 werd afgenomen door een rijkswachter. Het gaat in de eerste plaats over de zaak Dutroux/Nihoul die dan volop in de actualiteit is. Maar onverwacht heeft de getuige (*) het in zijn verklaring ook over de ... Bende van Nijvel. De rijkswachter stuurt zijn rapport begin oktober 1996 door naar de bendespeurders, maar laat omwille van de veiligheid van zijn bron diens naam achterwege. Dat is op zich al sterk. De rijkswachter vertrouwt de bendespeurders blijkbaar niet.

Wat de rijkswachter optekent is best intrigerend. Zijn getuige heeft het eerst over wat hij in de Brusselse seksclub The Dolo heeft gezien aan wat Jean-Michel Nihoul (de handlanger van Dutroux) en zijn levensgezellin Marlène De Cocker daar aan strapatsen uitstaken. De bron vertelt plots ook dat hij in de Dolo mensen heeft ontmoet die veel wisten te vertellen over de Bende van Nijvel en dat zelfs bendeleden er soms aanwezig waren. De bron vertelt dat hij zijn informatie in The Dolo had gekregen van de radio-operator van Jean Schramme, de beruchte Belgische huurling die zich destijds vooral in de kijker werkte in Congo, het huidige Zaïre. Alles heeft te maken met Katanga, de Congolese provincie gekend voor zijn rijke koper-, goud- en uraniummijnen.

Katanga zal zich met de steun van de Belgische zakenwereld en manschappen van het Belgisch leger in juli 1960 afscheuren van Congo en zich uitroepen tot onafhankelijke staat. Daar komt een einde aan wanneer de Verenigde Naties Katanga binnenvallen en herenigen met Congo. In 1965 komt Mobutu aan de macht. Voor de ontwikkeling van zijn land kan Mobutu rekenen op aanzienlijke hulp van België. Een van de prioriteiten is de totale controle over, en de stabiliteit in het rijke Katanga verwerven. Daartoe wordt een leger samengesteld bestaande uit blanke huurlingen en lokale mensen. Aan het hoofd daarvan komen huurlingen als Bob Denard en vooral Jean Schramme te staan.

Dat (huurlingen)leger werd op een verdoken, onrechtstreekse wijze betaald door de Belgische regering. Schramme belandt met een vliegtuig van het Rode Kruis in april 1968 terug in België een oplossing bespreken. Hij zit 44 dagen in voorarrest op beschuldiging van moord. In 1974 kan en mag hij naar Brazilië vertrekken, met toelating van de Belgische overheid. Voorwaarde is dat hij zwijgt over de Kongokwestie want algemeen wordt aangenomen dat Schramme bezwarende documenten in bezit heeft met de vuile rol van België. Schramme eist bovendien financiële vergoedingen voor zijn ex-huurlingen en voor de weduwen van zijn gesneuvelde manschappen.
Het feit dat België weigerde deze huurlingen uit te betalen of te helpen, zou dan de aanleiding zijn voor de moorddadige acties van de Bende van Nijvel.

Ervaringsdeskundigen

De Bende zou dus best hebben kunnen bestaan uit huurlingen. Dat zou bijvoorbeeld ook kunnen blijken uit een vondst in het bos van Houssières waar de Bende allerhande spullen had achtergelaten en die duidelijk konden in verband worden gebracht met de overvallen. Maar wat te denken van de wapentijdschriften en een encyclopedie over militaire patronen die er ook werden achtergelaten? Die hebben niets met de overvallen te maken. Maar is dat nu net geen literatuur die huurlingen in het bijzonder kunnen interesseren?

In zijn pv schrijft de rijkswachter dat de reus volgens zijn bron een zwarte zou zijn uit de Kasimba-stam waar Schramme overigens heel wat elitesoldaten rekruteerde. Dat de reus een lange mantel droeg was om de typische manier van stappen van een zwarte te verdoezelen. De bron vertelt voorts onder meer dan een zekere Bob G. een van de huurlingen was, legeradjudant was geweest en een vaste klant was van The Dolo.

In zijn pv merkt de rijkswachter tot slot ook op dat men uit het professionalisme en de koelbloedigheid van de Bende duidelijk kan afleiden dat men te maken heeft met oorlogsprofessionelen. Ook dit: de extreme gewelddadigheid bij de overvallen waarbij men zelfs geen kinderen ontziet, herinnert sterk aan wat men in Afrika heeft gezien. Dat Schramme en zijn mannen extreem geweld niet schuwden hadden ze overigens duidelijk in Congo bewezen. Daar zou hij op een keer een militair kamp van het ANC (Armée Nationale Congolaise) overvallen. Onder de soldaten en hun families vielen toen liefst 350 doden en gewonden.

Er is nog iets intrigerend. Op het bendeforum op het internet was er een zekere ‘Magnum’ nogal actief. Wie hij is, weet niemand, maar dat hij nogal veel weet is vrij duidelijk. En zo heeft hij het op bepaald moment over volgend persoon: “Oud-para-commando, oud- huurling die in het begin van de jaren zestig in Katanga heeft gewerkt met Jean Schramme en Bob Denard (een andere oud-huurling).”

Jean-François Buslik

Als er een link zou zijn tussen de Bende van Nijvel en Katanga dan komt Jean-François Buslik in beeld. Hij was lid van de bende Bouhouche-Beijer, twee oud-rijkswachters die vaak opduiken in de bendeliteratuur. Interessant is vooral zijn vader Max Buslik die in het begin van de jaren zestig trafieken van gevechtsvliegtuigen naar Katanga organiseerde en dit in opdracht van de CIA. Het was in mei 1962 dat een agent het op het spoor kwam toen hij op de luchthaven van Deurne een gevechtsvliegtuig Harvard (North-American T-6 Texas) zag, en enkele dagen later nog eens tien van die toestellen, in zilver geschilderd en met verse immatriculatie-nummers.

Men kon op de toestellen nog de overschilderde Belgische cocarde zien van toen ze nog deel uitmaakten van de vloot van de Luchtmacht. Onderzoek leerde dat de toestellen uit Oostende kwamen en in Deurne moesten gedemonteerd worden om dan vanuit de haven van Antwerpen naar Angola te worden verscheept om van daar naar Katanga te vertrekken waar de Poolse piloot Jean Zumbeck (alias kolonel Johnny Brown) een Katangese luchtmacht moest uitbouwen. Max Buslik, een oud-gediende van de OSS (de voorloper van de CIA) had via zijn bedrijf Aviaton Benelux in Deurne ook nog twee halfzware transporttoestellen die bestemd waren voor Katanga. Max Buslik had in ons land ook de pakhuizen Surplus 13, een soort ‘stock américain’ met allerhande legerspullen. Het is zijn zoon Jean- François die de zaken verder zal zetten. Dat hij connecties had met huurlingen die in Katanga actief waren geweest, is zeker niet denkbeeldig. En dat hij mogelijk een rol speelde in of rond de Bende van Nijvel, zoals wel vaker geschreven, is dus lang niet onmogelijk.

Een andere belangrijke feit is de moord op Lumumba. In een van zijn boeken kon de socioloog Ludo De Witte aantonen dat Lumumba vermoord was in opdracht van Katangese leiders, onder wie Tshombe. Bij deze moord alweer een Belgische huurling, Charles Huyghe. Die was de nacht van de vliegtuigcrash van Dag Hammarskjöld trouwens aanwezig op de luchthaven van Ndola, de bestemming van de verongelukte secretaris-generaal van de Verenigde Naties.

Union Minière du Haut-Katanga

Wie over Katanga spreekt, kan uiteraard niet naast Union Minière du Haut-Katanga (UMHK/ het latere Umicore) die de mijnen in Katanga uitbaatte. (Pittig gegeven: koning Boudewijn had belangrijke persoonlijke financiële belangen in Katanga.) UMHK was een dochter van ’s lands grootste holding, de Generale Maatschappij van België die een groot deel van de Belgische economie controleerde en vele bedrijven in portefeuille had zoals de wapenfabrikant FN Herstal, het maritieme CMB, enz. UMHK speelde met zijn uraniummijnen in Congo een bijzondere, strategische rol bij de ontwikkeling van de kerncentrales, maar ook bij nucleaire wapens (lees, atoombommen). Boze bronnen beweren dat UMHK de moorden op Patricia Lumumba en Dag Hammarskjöld financierde.

Nog even over de huurlingen. Jean Bultot, gewezen gevangenisdirecteur, uiterst rechts figuur en vaak genoemd in het bendedossier, zou toen het hem te heet onder de voeten werd, naar Zuid-Amerika vluchten waar hij onderdak kreeg bij ... Jean Schramme. En Bob Denard zou in de VS op bezoek geweest zijn bij Martial Lekeu, oud-rijkswachter, ex-collega van Bouhouche en Beijer en lid van de Groep G, een rechtse cel binnen de rijkswacht.

Over Bonkoffsky werd al niet meer gesproken toen minister van Justitie Koen Geens laatst op televisie een spectaculaire aankondiging deed. Hij verwacht dat er mogelijk binnen de drie jaar een proces komt. Advocaat Jef Vermassen trok daaruit de conclusie dat er dan allicht dit jaar een eerste aanhouding zal gebeuren. Onder de nabestaanden van de slachtoffers waren er niet veel die dat geloven.

Aannemelijke piste

Er is meer dan een reden om de relatie Bende van Nijvel en de huurlingen als geloofwaardig te beschouwen:

1. Over de de leden van de Bende van Nijvel werd altijd geschreven dat zij koelbloedig bleven en ervaring hadden met militaire tactieken. Dit komt overeen met de expertise die de huurlingen hadden opgedaan in Katanga.

2. Er zijn altijd geruchten geweest dat er chantage in het spel was. Meer bepaald zou warenhuisketen Delhaize gechanteerd zijn. Alleen, ook een filiaal van Colruyt en GB werd overvallen... Dat er inderdaad chantage in het spel was, moge door dit verhaal duidelijk worden. Alleen werden geen warenhuisketens geviseerd, maar wel de Belgische Staat die onder druk werd gezet om de openstaande rekeningen te betalen.

3. Het wereldje van huurlingen is een gesloten wereld waar kameraadschap hoog in het vaandel staat. Dat is mede de reden waarom er uit dat milieu geen of weinig informatie doorsijpeld.

4. Er werd altijd beweerd dat er grotere en andere belangen waren bij de Bende van Nijvel dan puur financiële. In de ogen van de Belgische huurlingen waren ze in de steek gelaten door Belgïe, niet alleen moreel maar ook financieel: een perfecte mix voor wraak. Het geld dat ze buitmaakten tijdens hun overval was welgekomen, maar was zeker niet de

5. Het juridisch onderzoek naar de Bende is altijd gedwarsboomd van hogerhand. Er is enorm veel tijd geslopen in het volgen van belachelijke pistes (zoals extreem-rechts). De Belgische overheid heeft er alles aan gedaan om veel mist te veroorzaken in het dossier, onderzoeksrechters op het verkeerde been te zetten en het hele dossier af te blokken. Het beste bewijs: de link tussen de huurlingen van Katanga en de Bende van Nijvel werd nooit verder onderzocht door een onderzoeksrechter. Er moest immers absoluut vermeden worden dat de betrokkenheid van de toenmalige Belgische regering, van koning Boudewijn, het verraad aan de huurlingen van Schramme en de link naar de Bende van Nijvel aan het licht zou komen. Werd er niet gefluisterd dat als de waarheid over de Bende aan het licht zou komen, dit het einde zou betekenen van België?

Bron: 't Pallieterke | René De Witte | 16 Mei 2018

(*) Deze getuige is Claude Van Keerbergen.