D'un colonel à l'autre, l'enquête sur le vol des armes de l'ESI en janvier 1982 - Tueries : un rapport couvé, un autre oublié

Après la séance de vendredi consacrée au dessaisissement des dossiers de Termonde regroupés à Charleroi en 1990, la commission parlementaire d'enquête bis sur les tueries du Brabant est revenue hier à l'année 1981. Avec, au début de mai, le vol d'une radio dans une voiture de l'ESI (le groupe antiterrorisme). Puis une bombe dans une voiture de la BSR, l'attaque chez le major Vernaillen, le désarmement d'une patrouille de piquet et le vol d'armes à l'ESI. Toutes enquêtes restées non élucidées.

Quinze ans après ce vol des armes de l'ESI, au Nouvel An 81-82, l'impression subsiste que les enquêtes furent négligées. L'hypothèse d'un vol d'armes commis par ou avec la complicité de gendarmes ou d'anciens gendarmes fut, dans un premier temps, balayée, d'abord par le détachement militaire, puis par le colonel Jozef De Messemakers (entendu hier) auquel succéda rapidement le colonel Gérard Lhost (entendu la semaine dernière).

Après quinze jours d'enquête, le détachement militaire avait conclu que les auteurs n'étaient probablement pas des gendarmes. Le colonel De Messemakers reprit l'enquête pendant cinq semaines, mais sans être informé d'éléments utiles, notamment d'un rapport de 1976 sur l'appartenance de gendarmes au groupe G (proche du Front de la Jeunesse).

On vous a chargé d'une enquête sans vous donner toutes les cartes en mains, constate le député écolo Olivier Deleuze. Une liste de six anciens gendarmes transmise dès janvier 1982 par le BCR fit l'objet de vérifications. Mais le député Deleuze fait observer qu'un de ces ex-gendarmes, Johan Demol, alors passé à la police de Bruxelles (et actuel patron de la police de Schaerbeek) ne fut pas inquiété. Il était à l'époque de coutume de ne pas s'immiscer dans les affaires des autres services de police, répond Demessemakers.

L'enquête interne fut reprise par le colonel Gérard Lhost à son retour de congé, en février 1982. Dans son rapport de mai 1983, Gérard Lhost notait que les vérifications sur une intervention des milieux d'extrême droite, sur un ancien armurier ou sur les milieux albanais étaient toutes négatives, et concluait que de nombreuses pistes ont été suivies, mais en vain.

Pendant l'été 1984, le colonel Alain Lemasson, alors officier au district de Bruxelles, demanda à revoir le dossier Lhost et s'en étonna. Le colonel Lemasson avait appris qu'un gendarme du casernement (Lucien Marbaix), qui avait accès à l'époque aux locaux de l'ESI, était lié aussi au WNP de Paul Latinus à la demande duquel il avait d'ailleurs "marqué" des balles. Et même que des réunions secrètes s'étaient tenues au domicile de Marbaix, boulevard Général Jacques. Une perquisition chez Marbaix permit la saisie de documents prouvant son appartenance à ces milieux.

Dans un rapport d'octobre 1984 signé par son supérieur de l'époque le major Kensier, Alain Lemasson relevait dans la liste des six anciens gendarmes (dont trois anciens de l'ESI) leur sympathie ou leur appartenance à un mouvement d'extrême-droite. Il concluait que ces constatations pouvaient inciter à voir le vol des armes sous un angle nouveau, que les activités du WNP visaient en effet à créer un sentiment d'insécurité dans les organismes officiels et ce, afin de provoquer un renforcement des services de sécurité, qu'enfin il n'est pas interdit d'imaginer que le vol des armes ait pu être orchestré suivant les mêmes principes idéologiques afin de démontrer les carences de notre système de sécurité...

Son rapport, transmis par la voie hiérarchique, comme une invitation à reprendre l'enquête, resta lettre morte. Oublié. Lemasson en eut plus tard la confirmation en apprenant que le coordinateur des enquêtes sur les tueries n'en avait lui-même pas connaissance.

Sur une question du député Deleuze, le colonel Lemasson confirme que son rapport d'octobre 1984 fut principalement basé sur des informations figurant déjà dans le dossier du colonel Lhost avant que ce dernier rédige en mai 1983 ses conclusions sur le caractère négatif d'une éventuelle intervention de milieux d'extrême droite dans le vol des armes de l'ESI.

Votre sentiment est qu'on a exclu la piste de l'extrême droite? demande Deleuze.

On ne l'a pas exclue mais on ne l'a pas complètement exploitée, répond Alain Lemasson qui ajoute avoir le sentiment que le colonel Lhost a couvé ce dossier.

Prochaine séance vendredi.

Bron: Le Soir | René Haquin | 21 mei 1997

Het waren toch MP5's die werden gestolen dacht ik? Hierboven is een afbeelding van een H&K 53 (D) te zien, dat is de 5.56 versie van de H&K MP5 9mm. De H&K 53 werd in die jaren trouwens gebruikt door Britse speciale eenheden in Noord Ierland. De H&K 55 D bestaat volgens mij niet, zal wel typfout zijn.

Wapendiefstal in kazerne rijkswacht te Etterbeek – Medeplichtigen in den huize?

Uit de kazerne van het Mobiel Legioen van de rijkswacht te Etterbeek, aan de generaal Jacqueslaan, is tijdens het weekend van Nieuwjaar ten minste één auto vol wapens verdwenen. De diefstal werd tijdens de nacht van zondag op maandag vastgesteld, maar het is niet zeker dat hij die nacht geplaagd werd.

Op de generale staf van de rijkswacht heerst een volledig stilzwijgen over deze zaak. Men zit er duidelijk mee verveeld. Officieel werd niets medegedeeld. Niettemin werd bekend dat een onderzoek werd ingesteld. Wellicht blijft het voorlopig op het niveau van het krijgsauditoriaat. Het parket werd nog niet officieel ingelicht. Er zouden 25 tot 30 wapens zijn in de auto, zowel handwapens (pistolen, revolvers) als automatische wapens (zoals de FAL, Fusil Automatique Léger).

Het Mobiel Legioen is een eenheid die steeds paraat staat maar die slechts ingrijpt bij grote gelegenheden. De berucht groep Diane (Speciaal Interventie Eskadron) is er een afdeling van. Zij is opgeleid om in te grijpen in gevallen van allerhoogste nood (invasie, gijzeling, ontvoering van personaliteiten). De groep beschikt uiteraard over de allerbeste uitrusting.

Ten minste één voertuig van dit Legioen, een Mazda blijkbaar, is tijdens het nieuwsjaarweekend verdwenen uit de Etterbeekse kazerne. Werd het gewoon door de poort naar buiten gereden? Het ziet er zo naar uit. Het is niet uitgesloten dat de daders tot de rijkswacht behoren, of hulp hebben gekregen van binnenuit.

In de garage van de Etterbeekse kazerne is er weinig of geen controle. Aan de uitgang van de kazerne staan wachtposten. Die noteren op een dienstblad het binnen- en buitenrijden van de eigen rijkswachtvoertuigen, meer niet. Voor niet-rijkswachtvoertuigen is een doorgangsbewijs vereist. Heeft men in de kazerne enig spoor teruggevonden van de wapendiefstal? Bij de rijkswachtstaf zwijgt men in alle talen.

Bron: Het Laatste Nieuws | 5 januari 1982

Bij gestolen arsenaal horen ook tien allermodernste machinegeweren – Verband met zaak-François?

"Gezien de omstandigheden achten wij deze diefstal uiterst belangrijk. U begrijpt dan ook dat wij over het onderzoek de grootste stilzwijgendheid in acht willen nemen." Met deze woorden werd dinsdag op het parket te Brussel bevestigd, dat tijdens het Nieuwjaarsweekend een auto vol wapens werd gestolen uit de rijkswachtkazerne van Etterbeek.

Onder de gestolen wapens bevinden zich niet alleen vijf Fal-machinegewerenmaar ook tien van de hypermodernste mitraillettes van het merk Heckler und Koch. Alles samen werden 30 wapens ontvreemd en 2.500 patronen. De auto, een onopvallende Mazda, werd maandag teruggevonden te Elsene. Maar ment meent te weten dat het voertuig tevoren ook te Halle en Tubize gesignaleerd werd.

Op het parket en bij de rijkswacht werd de diefstal alleen maar bevestigd. Het onderzoek berust op het parket en niet bij het krijgsauditoriaat omdat het hier, voorlopig althans, gaat om een onderzoek ten laste van een onbekende en dat zou dus kunnen een burger zijn.

Niettemin is iedereen er van overtuigd dat de dieven hulp moeten hebben gehad van een rijkswachter. Reden te meer voor de rijkswacht om uiterst geheimzinnig te doen. Het korps is de laatste tijd al te dikwijls in opspraak geweest. De diefstal wordt dan ook in verband gebracht met de recente aanslagen op adjudant Goffinon en majoor Vernaillen.

Ook voor de aanslag op majoor Vernaillen werd een Mazda gebruikt. Na onderzoek van dat voertuig heeft men ontdekt dat er een boordradio moet hebben ingestaan. Een gaatje in het dak van de Mazda verraadt dat er ook een antenne heeft opgestaan. Enkele maanden geleden werd bij de groep Diane, een eskadron van het Mobiel Legioen, een rijkswachtboordradio gestolen. En het is precies daar dat nu wapens werden gestolen.

De auto werd leeg teruggevonden. Het ging hem de dieven dus duidelijk om het arsenaal dat op de zwarte markt miljoenen waard is. Zeker, het zou gewoon in het buitenland kunnen worden doorverkocht. Sommige vreemde mogendheden en organisaties van terroristen zijn steeds bereid dergelijke wapens te helen. Maar op het parket te Brussel blijft het wrevelige gevoel overheersen dat de diefstal iets te maken heeft met de zaak-François. Een rechtszaak, die op 18 januari moet beginnen.

Bron: Het Laatste Nieuws | 6 januari 1982

VII.4.2.3.3. Het rapport Kensier/Lemasson van 4 oktober 1984 herlezen 

In Een analyse van het onderzoek naar ex-rijkswachters in de jaren 1976-1990 werd na de weergave van de tekst van het rapport Kensier/Lemasson de vraag opgeworpen of - gelet op de conclusie van dit rapport: is de wapendiefstal bij de groep Dyane niet bedreven vanuit extreemrechtse opvattingen, en wellicht door (ex-rijkswachters die deze opvattingen zijn toegedaan? - of er vóór 1984 dan niet, helemaal niet, in extreem-rechtse kringen werd gezocht. Deze vraag kan nu op een redelijke manier worden beantwoord. Er werd langs verschillende wegen wel gezocht in deze kringen (hoe is een andere vraag), maar er werd bepaald niet gericht gezocht in de kring van (ex-) rijkswachters die met extreem-rechtse groeperingen of figuren waren geaffilieerd.

Het feit dat in de eerste maanden van 1982 de speurders wel enige aandacht schonken aan enkele van deze (ex-) rijkswachters, is hiermee niet, of toch niet zonder meer, in strijd: die kwamen niet, of toch niet duidelijk, in beeld vanwege hun extreem-rechtse connecties, maar om andere redenen, met name onder meer hun passie voor wapens. Ook het feit dat in het rapport Kensier/Lemasson - dat dateert van 4 oktober 1984! - zoveel belastende informatie over de betrokken (ex-) rijkswachters is opgenomen, is met vorenstaande conclusie niet in strijd. En dit om verschillende redenen.

Ten eerste mag niet uit het oog worden verloren dat - zoals ook door Lemasson werd verklaard - dit rapport werd opgesteld onder invloed van de zaak Marbaix die pas in december 1983 begon te spelen. Waarom? Omdat door het onderzoek van deze zaak bij Kensier en Lemasson de gedachte rees dat zij iets te maken kon hebben met de wapendiefstal bij de groep Dyane. En dus lag een van hun conclusies ook voor de hand: waren hun vaststellingen geen reden "om de wapendiefstal bij het SIE vanuit een ander gezichtspunt te bekijken". Waarmee zij meteen ook zelf aangaven dat deze diefstal tot op dat moment niet vanuit dit gezichtspunt - een extreem-rechtse actie respectievelijk een actie van extreem-rechtse (ex-) rijkswachters - was onderzocht.

Ten tweede is het overduidelijk dat al de informatie die in het rapport Kensier/Lemasson is opgetekend over Marbaix, Vanhove, Demol en Godin - op één enkel gegeven na, met name de betrokkenheid van Vanhove bij de brandstichting bij Pour - niet kan worden teruggevonden in de stukken (getypt en/of handgeschreven) van het dossier dat bij de rijkswacht berust omtrent de wapendiefstal bij de groep Dyane. Met andere woorden: het rapport Kensier/ Lemasson is niet gebaseerd op gegevens uit dit dossier, maar op gegevens uit andere bron

Men heeft dus niet gezocht naar ex-rijkswachters i.v.m. de diefstal. Lhost had het onderzoek reeds afgesloten en vond het niet nodig het terug te openen. De namen Marbaix, Van Hove (vooral deze door de link met De Pomp en huurlingen) en Godin (wapenhandel met Frankrijk) zijn toch wel heel interessant. Alle drie zijn ex-SIE en er zijn toch wel aanwijzingen dat er een ex-SIE lid betrokken is bij de Bende van Nijvel, zie uitvoering, munitie, alsook de verklaringen van Asterix.