Topic: Banditisme
Was geld het motief van de Bende van Nijvel?
Toen Hilde Geens in de zomer van 2012 bij Pierre Morlet op bezoek ging, stond net in de krant dat een gemiddelde hold-up in Europa zowat evenveel opbrengt als eentje van de Bende van Nijvel begin jaren tachtig, namelijk een beetje minder dan 20.000 euro. En met dat bedrag kun je vandaag de dag veel minder kopen dan in 1985. Was de mantra dat geld onmogelijk het motief kon zijn van de benderaids, dan geen mythe?
"Dat las ik ook", antwoordde Morlet, "maar die wanverhouding tussen buit en geweld is een recent fenomeen. In de jaren 80 heeft de bende van Haemers hold-ups gepleegd waarvan de opbrengst soms ontgoochelend was, maar de winst beduidend hoger dan die van de Bende van Nijvel en het aantal slachtoffers is totaal niet te vergelijken. En achter de plannen van Haemers en co zat altijd een logica. Bij de Bende van Nijvel waaieren de feiten alle richtingen uit. Zoek daar maar de logica achter."
Peter Van Koppen: "Hoe kun je als je een gat brandt in een hek rond een warenhuis ergens in de rimboe de staat destabiliseren? Jullie Vlamingen zijn altijd erg gevoelig geweest voor complottheorieën. (...) Bij de misdaden die u noemt, zijn er twee motieven: geld en terreur. Natuurlijk, een opbrengst van 20.000 euro voor een hold-up is niet rendabel, maar we hebben genoeg interviews gedaan met criminelen in de gevangenis om te beseffen dat ze meestal geen idee hebben wat ze verwachten van een overval."
Sommige speurders zagen in de moordraids van 1985 een poging om supermarkten af te persen, in de eerste plaats Delhaize. Maar andere rechercheurs hadden een uitleg waarom de Bende het toen uitsluitend op Delhaize had gemunt. In het onderzoek bleek dat de keten pas na oktober 1983 een privébewakingsbedrijf heeft ingehuurd. Voor 1983 werden voorstellen in die zin afgewezen.
Een BOB'er van Halle zei: "Delhaize was in de eerste periode van de bendeaanslagen de enige keten waar de inkomsten maar één of twee keer in de week werden opgehaald. Dus viel er het meeste geld te rapen. De concurrentie had videobewaking geïnstalleerd. Ook Makro had een goed beschermingssysteem. Bij de GB stond de kluis in de kelder, maar in de Delhaizes stond ze gewoon in het kantoor van de directie. Voor mij is het duidelijk dat de Bende van Nijvel wist wanneer de geldkoerier was langs geweest. De overvallen gebeurden telkens als dat een paar dagen geleden was en er dus opnieuw cash was. De bende wilde cash, de gangsters sloegen en schopten het personeel en gingen brutaal te keer om de bedienden te verplichten de kassa's en de brandkoffer open te maken. Dit was geen racket, dit waren stomme overvallen."
Ook Delta-leden geloofden niet echt in een racket. "Het antwoord waarom Delhaize is veel simpeler. Het was Van Esbroeck die het gaf: Delhaize was op dat moment de slechts bewaakte warenhuisketen van België. Zelfs de gerant van de Delhaize van Genval heeft dat toegegeven. Er waren minder telefoons aanwezig, en minder personeel dan in de GB. Daar werd in de kassa's ook een vertragingsmechanisme ingebouwd."