134 mensen beweerden dat zij het gedaan hadden, maar toch werd de echte moordenaar nooit gevonden

Het is vandaag exact 31 jaar geleden dat de Zweedse premier Olof Palme midden op straat in het centrum van Stockholm in de rug werd doodgeschoten. De 'cold case' is voor Zweden wat de Bende van Nijvel voor ons land is: het dossier is aangegroeid tot een 250 meter lange muur van papier, er is geblunderd door de speurders, tal van complottheorieën leidden tot even zoveel dwaalsporen en iedere Zweed heeft zijn idee over de dader.

Olof Palme was tussen 1969 en 1986 elf jaar lang premier van twee verschillende regeringen in Zweden. Hij was een krachtige en controversiële figuur met tonnen charisma die in eigen land opkwam voor de gewone man en ook internationaal veel aanzien genoot door zijn links-progressieve houding tegen de Amerikaanse inmenging in de Vietnamoorlog, het apartheidsregime in Zuid-Afrika en de kernwapenrace.

Palme was 59 jaar toen hij op vrijdagavond 28 februari 1986 werd vermoord in het centrum van de Zweedse hoofdstad. Hij was naar de film geweest met zijn vrouw Lisbet en wandelde even voor 23.30 uur samen met haar te voet naar huis. “Het was typisch voor Palme dat hij niet was vergezeld van lijfwachten”, aldus Marc Pennartz, die jaren in Zweden woonde en auteur is van het Nederlandstalige boek “10 Redenen Waarom Zweden de Moord op Olof Palme Niet Oplost”. “In zijn privétijd wou Palme zo gewoon mogelijk doen. Hij mengde zich graag in de drukke stedelijke mensenmassa en ging ook vaak op zijn dooie eentje lunchen in een restaurantje.”

Op slag dood

De premier werd één keer in de rug geschoten met een Magnum-revolver. Hij was op slag dood. Een tweede kogel schampte af op de rug van zijn vrouw Lisbet. Toen zij neerknielde bij haar man en zich omkeerde, keek ze een fractie van een seconde in de ogen van de dader. Hij vluchtte te voet de nacht in. We zijn intussen 31 jaar later en we weten nog altijd niet wie die man was.

“In het begin is zeker geblunderd in het onderzoek”, zegt Pennartz. “Men focuste zich uitsluitend op de piste van de PKK, de verboden Koerdische beweging die al enkele gewelddaden had gepleegd in Zweden. Nadien verloren de speurders veel tijd met andere complottheorieën, die zij vaak tegen hun zin maar onder druk van de publieke opinie moesten onderzoeken.”

Volgens die theorieën was Palme achtereenvolgens geliquideerd door Zuid-Afrikaanse aanhangers van de apartheid, een Zweeds wapenbedrijf of extreem-rechtse cellen uit politie of leger.

Drie jaar na de moord dacht de politie eindelijk op het juiste spoor te zitten toen ze een drankverslaafde junkie in het vizier kregen die voordien al was veroordeeld voor doodslag. Dat Christer Petterson door de vrouw van de premier op een videoband werd aangeduid als dader, was voldoende om hem voor de rechter te brengen en hem te veroordelen. Maar in beroep viel alles als een kaartenhuisje in elkaar en moest de verdachte worden vrijgesproken.

Geheime piste

Voor Marc Pennartz leidt de meest plausibele piste echter naar een zonderlinge beursspeculant. “In de jaren negentig heeft de politie dit spoor gevolgd in het uiterst geheim en pas vorig jaar heeft de politie voor het eerst in het openbaar zijn naam in de mond genomen”, aldus Pennartz.

Christer Andersson was een eenzaat en een verwoede wedstrijdschutter. Hij bezat ook een Magnum-revolver van het merk Smith&Wesson, het wapen waarmee de moord is gepleegd. “Toen alle legale bezitters van dit type hun wapen moesten afgeven aan de politie voor een proefschot, was hij de enige die weigerde”, zegt Pennartz. “Hij maakte zich ervan af met de uitleg dat hij zijn revolver aan een drugsverslaafde had verkocht.“

Andersson woonde op nauwelijks een kwartiertje lopen van de plek van de misdaad en had ook een motief voor de moord. “Hij verdiende geld door te speculeren op de beurs. Kort voor de moord had de Zweedse regering echter de btw op aandelen gevoelig verhoogd, wat geleid had tot een mini-beurscrash in Zweden. Het staat vast dat Andersson daar een grote som geld door was verloren."

Tv kapot geschoten

“De man paste ook perfect in het profiel dat misdaadanalisten van de dader hadden opgesteld. Toen men Andersson zes jaar na de feiten voor het eerst verhoorde, bleek hij een verscholen leven te leiden in het zomerhuisje van zijn ouders. En kort voor de moord bleek de politie tussenbeide gekomen nadat hij een kogel door zijn televisietoestel had gejaagd op het moment dat ...Olof Palme in beeld kwam.”

“Bovendien werd op de fatale dag aan de ingang van de bioscoop een man gezien die sterk leek op Andersson. Dat was kort voor de film begon. Als die Olof Palme had zien binnengaan, was het voor hem perfect mogelijk om thuis zijn wapen te gaan halen en de premier twee uur later na de film dood te schieten op straat.”

Toch slaagden de speurders er niet in om de nodige bewijslast te verzamelen tegen de beursspeculant. En voor de echtgenote van de vermoorde premier - de enige die de dader in het gezicht had gekeken - was het juridisch onmogelijk om een nieuwe getuigenis te geven. Ze werd nooit geconfronteerd met Andersson. De man zelf stapte acht jaar geleden uit het leven.

Kantelmoment voor Zweden

Ruim dertig jaar later blijven er mondjesmaat tips binnenkomen. In 2015 dook de Zuid-Afrikaanse piste zelfs opnieuw op. “De speurders hopen vooral dat iemand uit de biecht klapt of dat het moordwapen wordt gevonden”, zegt Pennartz.

Lisbet Palme is ondertussen 85 en leidt al jaren een zeer teruggetrokken leven. Het moorddossier heeft gaandeweg mythische proporties aangenomen. “In Zweden wordt elk nieuw detail over het onderzoek nog altijd druk gevolgd en becommentarieerd”, zegt Pennartz, die ondertussen in Antwerpen woont. Net zoals hier bij de Bende van Nijvel heeft iedereen zijn mening: er zijn de believers in een complot en zij die denken dat Palme door een lone wolf is vermoord.”

John F. Kennedy

De moord betekende een kantelmoment voor het moderne Zweden. “Je kan de impact vergelijken met de moord op Kennedy. Die dag zijn, net als de Amerikanen in 1963, ook de Zweden hun onschuld verloren. Voordien dachten zij in een paradijs te leven. Sindsdien aanvaarden ze makkelijker dat ook hun land best duistere kanten heeft. Geen enkele politicus durft het nog aan zonder bewakers op straat rond te lopen. En het kan geen toeval zijn dat na de moord de Scandinavische misdaadliteratuur zo’n hoge vlucht heeft genomen.”

Bron: Het Nieuwsblad | 28 Februari 2017

La Suede de Palme: Havre pour les terroristes

Beaucoup d’Américains seront surpris d’apprendre que la Suède , mieux connue pour la plupart d’entre nous, pour ses blondes, ses Volvo, ses joueurs de tennis vigoureux et des impôts élevés, soit devenue un home d’accueil et une étape pour des centaines, des milliers même de terroristes et d’agents entraînés par les Soviétiques, suivant les comptes rendus de la presse suédoise.

Cette constatation est à mettre en rapport avec la philosophie de gouvernement d’Olof Palme abattu par un assassin inconnu à Stockholm en février 1986.

(Traduction d’un article paru dans Human Events, Washington DC, 24.02.1987: Palme’s Sweden: Haven for terrorists, Mike Giere & Carl Armfelt)

Bron: Damocles | Februari 1988

Connections to Bofors

Today it is still too early to say if it was in fact Olof Palme’s attempts to stop further smuggling of weapons which cost him his life, in much the same manner as the four Miami trial witnesses. Palme had tried to stop Bofors’s extensive weapons transfers to Iran. There is much, however, that indicates that a close connection between Bofors and the Enterprise players existed:

• As was mentioned before, Bofors had done business via the illegal Australian Nugan-Hand Bank. A bank that by 1977 chiefly dealt in weapons and narcotics money. The bank was managed by Enterprise personnel.

• The Danish ship, Erria, which smuggled Bofors’ weapons to both Iran and the Contras, was owned by Dolmy Business Inc. Behind Dolmy stood two from within the Enterprise, Richard Secord and Albert Hakim.

• Bofors transferred 188 million kroner (about $30 million) to the Panamanian company, Svenska Incorporated. The leader of this firm was the notorious drug and weapons smuggler, Steven Samos. He was a close business partner of the the people in the Enterprise and deeply involved in the Contragate Scandal. Part of the money is known to have, almost certainly, been employed for bribes in connection with Bofors’ multi-million dollar deals with India. Steve Samos also led another company, International Management & Trust Corp.11 This was a ‘cover’ firm, which did not function. Instead, its employees worked in Amalgamated Commercial Enterprises. A portion of the Enterprise’s support to the Contras went through Amalgamated Commercial Enterprises.

• The Bofors weapons which Iran had bought through Swedish weapons dealer Karl-Erik Smitz were often transported on the planes of St. Lucia Airways, which was operated Enterprise folks and directed with help from Oliver North.

If the Enterprise benefited financially from the Bofors deliveries, and if Olaf Palme attempted to stop these deliveries of weapons and thus the money stream from Bofors, then would have Shackley and his men (and also Iran’s Ayatollah Khomeini) had quite a motive to murder the Swedish Prime Minister. In such a case, they would probably have used the WACL network, as they had so often before. They would have had a ‘here-and-now’ need to remove him. They are so skillful at such things, that they could have arranged it quickly.

When Olof Palme was murdered, there sat in a Swedish prison, a man with an intimate knowledge of Condor and WACL. His organization had previously threatened to murder the entire Palme family. Despite that, the Swedish police are only now beginning to become interested in Miro Baresic. This interest comes over one year after Baresic had been released and had boarded a flight to Paraguay.

When Palme was murdered, an international terrorist and murderer complete with an enourmous knowledge of Condor and WACL was right in Sweden.

Is de extreem-rechtse activist Jakob Thedelin de moordenaar van Olof Palme?

Wordt moord op Zweedse premier Olof Palme na 32 jaar opgelost?

De moord op de Zweedse premier Olof Palme is nog steeds een open wond. Wie was de dader?  Onderzoeksjournalist Jan Stocklassa komt met nieuwe aanwijzingen in een boek. ‘Het is nu aan de politie.’

Decennia al ligt er een gedenkplaat in de stoep die 32 jaar geleden rood kleurde. ‘Op deze plaats werd op 28 februari 1986 de Zweedse premier Olof Palme vermoord’. Bijna alle passanten ontwijken de koperen letters, behalve een vrouw die argeloos haar schoen erop zet. "Iemand van buiten Stockholm”, vermoedt onderzoeksjournalist en schrijver Jan Stocklassa (53). Want voor de meeste bewoners van de Zweedse hoofdstad kleven er herinneringen aan deze locatie. Hier stonden premier Olof Palme (destijds 59) en zijn vrouw Lisbeth, toen ze na een bioscoopbezoek van heel dichtbij onder vuur werden genomen door een onbekende met een revolver van een zwaar kaliber: een .345 magnum. Palme stierf, Lisbeth bleef wonder boven wonder ongedeerd. Een dader ontbreekt nog steeds...

Net als de moord op de Amerikaanse president John F. Kennedy blijft het doodschieten van Olof Palme een groot mysterie. De man die uiteindelijk werd veroordeeld, Christer Pettersson, bleek achteraf de dader niet te zijn geweest. ,,Die moord blijft daarom een open wond”, zegt Stocklassa tijdens een wandeling langs beladen locaties. Een gure wind jaagt door het centrum van Stockholm als de avond valt.

Niet alleen Zweden, maar de hele wereld reageerde destijds geschokt. Om wie het slachtoffer was - Palme gold internationaal als staatsman van allure - maar ook omdat zoiets uitgerekend in Zwéden kon gebeuren. Dat vriendelijke land van Pippi Langkous en Abba, die sociale modelstaat waar iedereen wel wilde wonen. Daar waar de premier gewoon over straat kon lopen. Zonder lijfwachten. Maar er rotte al een tijdje iets in dat idyllische Zweden en een beerput van complottheorieën ging open. Waren het Koerden geweest? De KGB, de CIA, Zweedse politiemannen? Misschien zelfs wist de familie Palme er zelf meer van? Die speculaties leverden meer dan honderd boeken op, maar nooit de waarheid.

Loods

‘Omdat hij erom durfde te vragen’, kreeg Stocklassa inzicht in het, in een loods opgeslagen, archief van bestsellerschrijver Stieg Larsson, die in 2004 op 50-jarige leerftijd aan een hartaanval overleed. Voordat hij wereldberoemd werd door zijn Millennium-trilogie was Larsson diep in het Palme-onderzoek gedoken en tipte hij de politie over de banden tussen Zweedse extremisten en Zuid-Afrikaanse geheime diensten. Die deed er weinig mee. Stocklassa trok alle lijntjes wel methodisch na en produceerde na jaren speurwerk een sluitend scenario voor de moord. Bovendien traceerde hij het moordwapen, een magnum. De revolver zou als een soort trofee worden bewaard in een Zweedse bankkluis, toebehorend aan ene Jakob Thedelin, een extreemrechtse activist die wél de onbekende schutter zou zijn geweest. De politie zoekt naar bewijzen hiervoor, weet Stocklassa. Hij hoopt dan ook op een doorbraak die Stieg Larsson een ereplaats moet geven in de Zweedse geschiedenis, ‘als de man die de moord op Olof Palme oploste’.

Nu dus een sensationele onthulling. Maar waarom zou de dader het moordwapen eigenlijk bewaren? Stocklassa: ,,Omdat het voor de betrokkenen een historisch wapen is, dat Zweden heeft ‘gered’ van de Russen. Zo denken ze. Eigenlijk zou het dus in een museum horen. Als je dat gelooft en er af en toe naar wilt kijken, dan is een bankkluis de beste optie. Ik weet welke bank het is en in welke stad de kluis zich bevindt. Heb ik allemaal doorgegeven. Het is nu aan de politie.''

We lopen de laatste meters van de Zweedse premier en diens onlangs overleden vrouw. Van de metro naar de bioscoop. Na de voorstelling oversteken naar de winkels tot de hoek, waar de killer wachtte met een revolver van een idioot kaliber, voor een moord van zo’n korte afstand. Ook de vluchtroute wijst op geklungel en sterkt Stocklassa in diens overtuiging dat dit geen professionele moordenaar was, maar een aangestuurde fanaticus. Op basis van negen jaar onderzoek en 250 meter strekkende meter aan ordners van Stieg Larsson, ontvouwt hij een samenzwering van extreemrechtse Zweden, vertegenwoordigers van de wapenindustrie en de geheime diensten van Zuid-Afrika. Allemaal wilden ze Palmes dood. De eersten omdat ze de linkse premier beschouwden als landverrader aan de sovjets; de tweede omdat Palme mogelijk miljardencontracten zou annuleren en ten slotte de Zuid-Afrikanen vanwege zijn steun aan het ANC, toen een verzetsbeweging tegen de apartheid. De Zweedse politie kon, of wilde, die knoop nooit ontwarren en volgde dode sporen als die van Koerdische terroristen of zonderlinge drugsverslaafden.

Tsjechische hackers

Stocklassa laat niet het achterste van zijn tong zien, nog niet alles staat in zijn boek, zegt hij. En je moet uitkijken wie je nawijst. Zijn juridisch adviseur zit naast hem. Voor het onconventionele onderzoek gebruikte hij Tsjechische connecties die de mailboxen van een aantal verdachten hackten.

Soms vallen dingen op een vreemde manier samen, want op dit moment wacht Zweden op de begrafenis van de onlangs overleden Lisbeth Palme (87), de weduwe van de premier. Zij heeft het politieonderzoek eerder tegengewerkt dan geholpen, aldus Stocklassa, die mevrouw Palme nooit te spreken kreeg. ,,Ze weigerde absoluut. Volgens haar was en bleef Christer Pettersson de dader, een beruchte verslaafde uit Stockholm. Hij werd veroordeeld, maar later vrijgesproken. Haar herinneringen klopten niet. Maar Lisbeth Palme was een sterke vrouw met een krachtenveld van invloedrijke personen om zich heen. Ze wilden een punt achter de zaak zetten, denk ik, en weinigen durfden haar tegen te spreken.”

Bron: AD | 5 November 2018