(...) Tractebel, dat is één scenario, maar er zijn er nog meer. Een van zijn ex-vriendinnen hoorde Walter vaak over Costa Rica praten. Zij vertelt dat Walter aan een zaak bezig was met een Zuid-Amerikaan wiens zoon alzheimerspecialist was. Walter zat de vader op de hielen en heeft het altijd verdacht gevonden dat hij kort daarop ziek is geworden. Maar hoe die man alweer heette, daar kan de ex-vriendin niet meer opkomen.

Na wat speurwerk kom ik uit bij Felix Przedborski, een immens ingewikkelde zaak over een topgangster die banden en belangen had tot in de hoogste regionen van de internationale diplomatie. Een zaak die jaren aansleepte en meermaals de krantenkoppen haalde met de titel: ‘De man met de onuitspreekbare naam.’ De artikelenreeks leverde Walter de enige rechtszaak op die ooit effectief tegen hem werd aangespannen en … die hij roemloos verloor.

Przedborski

Przedborski? Nooit van gehoord! En dus ging ik na al die jaren terug naar het archief van Walter, op het Ladeuzeplein in Leuven. Bij mijn aankomst stelde ik vast dat het nog steeds in wording is en nog altijd niet volgens de regels van archivistiek werd geïnventariseerd. Maar ik kreeg er wel opnieuw de volledige toegang, zoals in de goede oude tijd.

Bij het doornemen van de dossiers over Przedborski openbaarde zich een voor mij totaal nieuw verhaal en met de frisse blik van de eerste kennismaking werd ik met verstomming geslagen. Ik ontdekte er een onwaarschijnlijk smerige zaak waarin de topgangster Przedborski, die het tot diplomaat in Costa Rica had geschopt en daardoor onschendbaarheid genoot, betrokken was en een sleutelrol speelde in tal van Belgische en internationale corruptiezaken.

Zijn connecties reikten zelfs tot André Cools en net daardoor werd Walter extra geprikkeld. De zaak-Cools was zijn pièce de résistance. Maar ditmaal bleek de vis die hij had willen vangen een maatje te groot.

Ook hier deed Walter een beroep op zijn internationale netwerk van journalisten om dieper te graven achter de façade die Przedborski opgeworpen had. Zijn Duitse collega Jürgen Roth deelde gul zijn bevindingen met Walter. Roth zelf schreef het boek Die Graue Eminenz waarin Przedborski’s maffiapraktijken breed werden uitgesmeerd. Przedborski wit de verspreiding van het boek echter tijdelijk te verhinderen door naar de rechtbank te stappen en daar het pleit te winnen. Het boek werd uit de handel gehaald.

Przedborski was ook achter de schermen van de Belgische politiek een machtig man. Een anekdote die de ronde deed in de jaren 1990 illustreert treffend de onzuivere rol die Przedborski speelde. In de PS was het een sport om tijdens de tv-debatten op zondagochtend te achterhalen welke PS’er met welke horloge pronkte. Als dat een gouden Rolex was, dan wist iedereen: ‘Dat is een cadeauke van Przedborski.’

‘Die man had zowat de helft van de Belgische politiek in zijn zak’, herinnert zich Georges Timmerman met enige zin voor overdrijving.

‘Prins Alexander was zijn chauffeur in Costa Rica, André Cools was een goede vriend. Przedborski nodigde die mannen uit op zijn jacht in de Côte d’Azur. Dat was een meester corrupteur zoals ge ze zelden tegenkomt.’

Het eerste artikel van Walter over Przedborski duikt op in de zomer van 1995 en algauw volgt een hele reeks artikelen. De bevriende collega wijst er hem voorzichtig op dat hij die zaak beter kan laten rusten. Er is geen kat in Przedborski geïnteresseerd, de redactie van de krant niet en de lezer niet. Maar Walter bijt zich er als een pitbull in vast. Waarom? Ja, die zoektocht naar de waarheid.

Zijn toon is echter niet zo vast als anders, zijn analyses niet zo zuiver meer. Maar niemand die iets durft te zeggen. Op de redactie zwijgt men uit egard voor deze grote onderzoeksjournalist. Als hij belang ziet in in die Felix, wie zijn wij dan om dat in twijfel te trekken? Dat moeten ze daar bij De Morgen zowat gedacht hebben. Het zal wel belangrijk zijn, want Walter is erin geïnteresseerd.

Maar dan slaat voor het eerst in de journalistieke geschiedenis van Walter iemand effectief met een rechtszaak terug, een zaak die kan tellen. De man en zijn zoon Serge Przedborski (de alzheimerspecialist), zijn vrouw en zijn broer dagen Walter en de hoofdredactie van De Morgen voor de rechter en eisen een schadevergoeding van 17 miljoen Belgische frank en een volledig eerherstel in De Morgen en nog een paar andere kranten. De zaak komt voor in eerste aanleg in 1997 en wordt uiteindelijk ten gronde gevoerd in 1998.

In het archief van Walter vinden we het hele dossier van de advocaten van de aanklager waarin we kunnen lezen hoe Walter als onderzoeksjournalist met de grond gelijk wordt gemaakt. Op alle niveaus pakte men hem keihard aan. Er waren onvoldoende bronnen om zijn stelling te bewijzen, hij baseerde zich op geruchten en eenzijdige informatie, hij nam klakkeloos de resultaten over van een doctoraatstudie uit Costa Rica zonder de aangehaalde bronnen te controleren, hij baseerde zich op Duitstalige en Franstalige teksten waarbij men zich de vraag stelde of hij die talen wel machtig genoeg was gezien de foutieve interpretaties van die teksten, enzovoort. Walter werd hier afgeschilderd als een erbarmelijke onderzoeksjournalist die de ene overtreding op de deontologie beging na de andere. Bovendien was Walter perfect meertalig, waardoor die kritiek ronduit vernederend was.

Ik leun achterover. Wat een vreselijke zaak. Hoe de vork werkelijk aan de steel zat, is bijna onmogelijk nog te achterhalen, maar dat Walter zich serieus aan die gangster had mispakt, dat stond buiten kijf. Of hij nu gelijk had of niet, hij had de zaak danig onderschat.

Zou het? Zou het kunnen, dacht ik, dat al in 1995 de ziekte aan het werk was? Dat het zijn eerste ministapjes zette in wat de volledige vernietiging van het brein van Walter moest worden? Ik zoek verder in de boxen met de zaak-Przedborski, ietwat aangedaan. Maar dan moest het ergste nog komen. Als een oorverdovend genadeschot ontdekte ik enkele fardes verder dat Przedborski niet alleen de zaak voor het overgrote deel won - De Morgen moest weliswaar slechts 500.000 Belgische frank ophoesten - maar dat ook het volledige vonnis op 27 februari 1999 in al zijn vernietigende glorie werd gepubliceerd in De Morgen, als onderdeel van het geëiste eerherstel. Walter werd publiekelijk door het slijk gehaald en dat met de inkt en het papier van de krant waarvoor hij al die jaren had gewerkt. Ik weet niet of je zoiets eigenlijk wel te boven komt … De schok was misschien zo hevig dat die Walters ziekte triggerde en in een stroomversnelling bracht.

Bron: Het archief van Walter | Klaartje Schrijvers