Het was me nog niet eerder opgevallen maar dit boek is verschenen in het midden van de bloedige Belgische herfst van 1985:

Moord op Belgische communistenleider na 35 jaar opgelost

Vrijdag 18 augustus 1950, rond kwart over negen in de avond belden twee mannen aan op nummer 65 van de Rue de la Vecquée in de Luikse voorstad Seraing. Ze willen een brief aan een zekere Hendrickx afgeven aan "kameraad Lahaut". Enkele seconden later wordt Julie Lahaut, voorzitter van de communistische partij van België en populair parlementslid vermoord met drie schoten uit een colt 45. Na 22 jaar werd het onderzoek naar de moord in 1972 formeel gesloten, zonder dat de zaak opgehelderd was. Deze week verscheen bij de uitgeverij Kritak een boek over de moord op Lahaut van de hand van de historici Etienne Verhoeyen en Rudi van Doorselaer. Daarin wordt het moordcomplot tegen Lahaut uit de doeken gedaan. De auteurs kennen de daders, maar omdat de schutter van de dodelijke kogels inmiddels toch is overleden komt hij in het boek uitsluitend onder zijn schuilnaam voor. In ruil daarvoor bevestigde de familie van de moordenaar de gegevens die het onderzoek van beide historici boven tafel bracht.

De moord op Lahaut vond in een roerige tijd plaats. De koningskwestie beheerste de Belgische politiek. Twee weken eerder was de Belgische vorst Leopold III gedwongen troonsafstand te doen vanwege nauwelijks verhulde collaboratie met de nazi's. Zijn zoon, de huidige koning Boudewijn, was een week voor de moord op Lahaut in het parlement geweest om daar de eed op de grondwet af te leggen. Lahaut deed toen van zich spreken door met een stentorstem tijdens de plechtigheid "leve de republiek" te roepen. Toen hij een week nadien vermoord werd dacht iedereen aanvankelijk dat beide gebeurtenissen nauw met elkaar in verband stonden. Maar, zo bleek al eerder, en wordt nu nog weer eens bevestigd, het plan om een communistenleider te vermoorden bestond al veel eerder. Mogelijk is Lahaut wel het doelwit geworden door zijn geruchtmakende optreden in de Kamer in plaats van partijsecretaris Edgard Lalmand.

Uit het nu verschenen boek wordt glashelder hoe de moord op Lahaut in zijn werk is gegaan: De uitvoerders waren drie Vlamingen uit het nabij Brussel gelegen Halle. De drie handelden in opdracht van een katholieke organisatie, die half illegaal de communisten in België bestreed. Achter de schermen van die organisatie stonden prominente zakenlui, politici en figuren uit de veiligheidsdiensten van het Belgische leger. De bedoeling van de moordaanslag op Lahaut zou volgens de beide historici zijn geweest het uitlokken van een burgeroorlog. Leopold had daarvan dan moeten profiteren door middels een soort staatsgreep alsnog aan de macht te blijven.

'Kapitein Freddy'

Het onderzoek van beide historici is het gevolg van een anoniem telefoontje dat twee jaar geleden bij de BRT binnenkwam. Dat was kort voor de uitzending van een documentaire over de koningskwestie van de hand van Maurice de Wilde, de televisiemaker die al jaren bezig is om - ondanks aanzienlijke tegenwerking - programma's te maken over de meer donkere bladzijdes uit de Belgische geschiedenis zoals bijvoorbeeld nu weer een nieuwe reeks over de collaboratie van de Belgen (Vlamingen en Walen) met de nazi's. Inhoud van het anonieme telefoontje was eigenlijk een waarschuwing. In de uitzending over de koningskwestie zou namelijk een verkeerd verhaal verteld worden over de moord op Lahaut, aldus de anonieme tipgever.

De man die de BRT belde zei dat hij zelf familie was van een van de daders die de aanslag pleegden. Alle drie waren volgens de man afkomstig uit Halle waar ze actief waren in bovengenoemde anti-communistische katholieke organisatie. De groep stond in contact met een zekere kapitein Freddy. Aan de uitzending over de koningskwestie werd op grond van dit telefoontje een zinnetje toegevoegd dat destijds vrijwel iedereen ontgaan is zo vertellen de auteurs van het boek, Rudi van Doorselaer en Etienne Verhoeyen in een interview met het Vlaamse dagblad De Morgen.

Op grond van het intrigerende telefoontje en omdat "kapitein Freddy" voor beide historici geen onbekende was, besloten ze tot het doen van hun onderzoek. "Kapitein Freddy" was de auteurs van het boek bekend als de geheim agent André Moyen die hen al eens had verteld dat hij de daders kende van de moord op Lahaut en dat het om Vlamingen ging. De moordenaars reden destijds in een Vanguard naar Lahauts woning toe. Met z'n drieën. De bestuurder van de auto en de man die uiteindelijk schoot, de belangrijkste man in het moordcomplot die gaat in het boek onder zijn schuilnaam "Adolphe" door het leven. "Adolphe" overleed in 1977, maar in ruil voor een garantie van anonimiteit hebben zijn beide zoons en zijn echtgenote de betrokkenheid van "Adolphe" bij de moord bevestigd.

Ook de namen van de beide handlangers van "Adolphe" zijn de auteurs bekend maar vanwege hun ondergeschikte rol hebben ze daaraan verder weinig aandacht besteed. Adolphe was een man van de actie zo blijkt uit het boek. Hij was handig met wapens en explosieven. In de cel van de katholieke organisatie waarin "Adolphe" zat, zaten ook verschillende leden van de Rijkswacht. "Adolphe" en de zijnen waren ondermeer belast met inwinnen van inlichtingen over communisten. Verder had hij munitiedepots aangelegd en clandestiene zenders opgebouwd. De organisatie waarvan de naam niet bekend is bereidde zich in 1950 actief voor op een inval door de Sovjet-Unie in België. Dergelijke groepen bestonden in meer Westeuropese landen, aldus de beide schrijvers. Ze waren op instigatie van de Amerikanen opgericht om zonodig het verzet tegen de Russen te kunnen leiden.

Hoge kerkelijke en katholieke politieke autoriteiten stonden in contact met de organisatie. Zo dook het CVP-Kamerlid De Vleeschauwer ooit in 1950 geruime tijd onder omdat hij beducht was in opspraak te komen door onthullingen over de moord op Lahaut. De namen van "Adolphe" en een andere nauw bij de aanslag betrokken figuur de geheim agent Pierre Verbrugge, doken al in september 1950 op in een document van de Belgische staatsveiligheid. Daarin werd de Belgische justitie erop attent gemaakt dat beide figuren verdacht werden van moord op Lahaut. Ze zijn evenwel nooit verhoord.

Bron: De Waarheid | 6 November 1985