Neef van Zweedse premier en voormalig geheim-agent Carl Magnus Armfelt: "Palme was bang voor aanslag van CIA"

De Italiaanse regering besloot deze week een onderzoek in te stellen naar de betrokkenheid van de Amerikaanse geheime dienst, de CIA, bij de moordaanslagen op Italiaanse industriëlen, politici en rechters, in de loop van de laatste jaren gepleegd. Zij besloot hiertoe nadat een ex-agent van de CIA, Dick Brenneke, voor de televisie de geheime dienst had beschuldigd van samenwerking met de Rode Brigades. Brenneke verklaarde ook dat de CIA achter de moord op premier Olof Palme van Zweden, februari 1986, had gezeten. Die laatste beschuldiging was niet nieuw.

Eerder onderzocht de Zweedse moordbrigade eventuele bemoeienis van de WACL (World Anti Communist League) uit Taipeh. De WACL is nauw gelieerd aan de CIA en heeft over de hele wereld landelijke afdelingen. Ook in Nederland. De Nederlandse WACL-afdeling werd overigens mede-opgericht door een Amerikaan: graaf Carl Magnus Torsten Armfelt. Hij was ... CIA-agent en woonde tot twee maanden voor de dood van Palme in Zeeuws-Vlaanderen. Armfelt is een verre neef van Olof Palme en woont thans in Canada. Een neef overigens die voor de gewelddadige dood van Palme uitriep dat het tijd werd dat hij voorgoed zou verdwijnen.

Zeeuws-Vlaandere, zaterdag. Door de telefoon klinkt de stem van ex-CIA-agent Carl Magnus Torsten Armfelt vanuit Canada vrolijk. "Ja," zegt de stem, "zo nu en dan hebben we weer eens een overloper en die beweert dan plotseling zulke dingen. Ik moet erom lachen: de CIA achter de moord op Palme. Ik ken de man die dat beweert, Dick Brenneke, niet eens."

"Te gek om over te praten," voegt hij eraan toe. Echt te gek? "Nou ja, de Zweedse politie heeft na de moord natuurlijk onze Zweedse afdeling van de WACL, de World Anti Communist League doorgelicht. Er is nietsuitgekomen. Zeer ordentelijke mensen besturen daar de afdeling, politie-psycholoog professor Ake Ek, het parlementslid, professor Hagard, noem maar op ... niets op aan te merken. Ze zijn natuurlijk erg anti-communistisch, nou en? Dat is toch heel gezond?"

Graaf Carl Magnus Torsten woonde 17 jaar (van 1968 tot 1985) in Nederland, in Aardenburg, Zeeuws-Vlaanderen, zo goed als op de grens met België. Hij werd geboren in New Vork als zoon van een Zweedse ambassadeur. In de oorlog kreeg hij in Pearl Harbour zijn anti-rode bloed' toen Japan daar de oorlog tegen Amerika begon en hij daar als luchtmacht-militair getuige van was. Hij kwam in dienst van de CIA en werd mede door de angst die generaal McCarthy het Amerikaanse volk voor de communisten aanprees, door het Congres naar Europa gestuurd om de Europeanen, nu de nazi's overwonnen waren, te wijzen op het nieuwe gevaar dat van achter het ijzeren Gordijn dreigde.

Hij was één van de eersten die contacten legden met Taipeh, de hoofdstad van Taiwan, toen de daar in 1954 gerichte PACL (Pacific Anti Communist League) in 1967 werd uitgebreid tot WACL (World Anti Communist League), in de volksmond al gauw de Pakkel en de Wakkel genoemd. Hij werd secretaris-generaal van de Europese WACL en hielp daarna de afdelingen Zweden, Nederland en West-Duitsland op de been.

Bolsjewieken

Wie kende hij binnen enkele jaren niet in bolsjewieken bestrijdend Nederland? Politici: Maarten Schakel (die hem zelfs privé op een zaterdag-achternamiddag in een leeg stadhuis van Noordeloos trouwde) Ruud Lubbers, Ad Ploeg, Mateman, De Vries. Ex-verzetsstrijders: Cees van den Heuvel, Hans Teengs Gerritsen. Hoofdredacteuren, burgemeesters, columnisten, BVD-agenten.

Maar ook 'tegenstanders' van de gevestigde orde. Ex-burgemeester Lockefeer van Aardenburg: "Hij tipte mij eens, dat er in mijn gemeente twee makers van het anarchistische blad Gramschap woonden. Ik heb toen een inval in hun woning laten doen en daar ook handleidingen aangetroffen over het maken van bommen. Er werd verband gelegd met de IRA. Ik had het idee dat Armfelt ook voor de BVD werkte."

Lockefeer verder: "Hij was net zo rechts als ik, maar hij was er erg bezorgd bij. Hij was uiterst bezorgd over het lot van Europa en hij zag het gevaar alleen uit het Oosten komen. Als we over 'oosters gespuis' spraken, werd hij al bleek. Ook de toestand in Zweden, waar veel organisaties crypto-communistisch zijn, baarde hem enorm veel zorg. Hij kon Palme wel schieten, omdat Palme volgens hem 'zijn Zweden' aan de Russen verkwanselde."

Graaf Armfelt - vanwege zijn grote verdiensten voor Amerika werd hem toegestaan zijn adellijke titel te blijven voeren, ook al was hij Amerikaan - bereisde vanuit Aardenburg de wereld. Lockefeer: "Hij was altijd op stap, naar politieke congressen of naar landen achter het IJzeren Gordijn. Armfelt reisde ook regelmatig naar het land van zijn familie-wortels: Zweden." Hij noemde zich 'diplomatiek adviseur'. Getuige bij het achternamiddag-huwelijk in Noordeloos was ex-verzetsheld Cees van den Heuvel uit Leidschendam, 17 jaar lang chef opleidingen van de BVD en directeur van een achttal stichtingen die het voormalig verzet proberen te bundelen, de verhoudingen Nederland- Amerika willen verbeteren of de wereld wil waarschuwen (net zoals WACL) tegen het communistisch gevaar. Van den Heuvel had er voor gezorgd dat Armfelt in Nederland mocht komen wonen.

Cees van den Heuvel vertelt over zijn vriend Armfelt: "In opdracht van de Amerikaanse senaatscommissie voor de bestrijding van het communisme moest hij Europa politiek in kaart brengen: waar zaten de pro's en waar zaten de contra's. Hij werkte ook voor een van mijn organisaties, genaamd Interdoc, een informatiecentrum over het Russische gevaar. Hij heeft serieus geprobeerd in Holland een sterk anti-communistisch front te vormen via de methode die de communisten ook gebruikten: cellenvorming. Niet alleen in Nederland, maar ook in Zweden."

Zo bijvoorbeeld in 1963, vlak voor het bezoek van de Russische partijleider Chroetsjov aan Palme. Parlementslid Birger Hagard (conservatief) herinnert zich Armfelts bezoek: "Ik was toen leider van de jonge conservatieven in Zweden en ik kende de Armfelts natuurlijk wel van naam, een beroemde Fins-Zweedse familie. Armfelt had een geweldig idee. We moesten een varken rood schilderen en dat los laten vlak bij Chroetsjov, als hij met Olof Palme op het bordes zou komen. We deden het, maar voor zover ik mij herinner, haalden we er nauwelijks de kranten mee."

Birger Hagard bezocht graaf Armfelt ook wel eens in Nederland: "Dan dronken we koffie in Amsterdam en bespraken de toestand in de wereld. Hij was een man van actie! Hij had toen ook net een CIA-avontuur in een Zuid-Amerikaans land achter de rug, daar was een politicus ontvoerd. En een paar maanden vóór of een paar maanden na de moord op Olof Palme heeft hij hier, in het parlementsgebouw nog koffie met me gedronken."

Cees van den Heuvel: "Dat van dat avontuur in Zuid- Amerika heeft hij mij ook wel eens verteld. Hij had de ontvoering van een dictator helpen uitvoeren. Een echte avonturier, dacht ik nog. Ja, hij was een enorm felle anticommunist, daar kon je wel eens van schrikken."

Verscheidene Nederlanders herinneren zich, dat graaf Carl Armfelt zich tot kort voor de dood van Olof Palme uitsprak voor een krachtdadige actie tegen hem. Vervolgens verdween hij op 22 december 1985 plotseling uit Aardenburg. Hij verhuisde naar Canada voor een wat rustiger levensavond... Een merkwaardige gebeurtenis bracht de Zweedse moordbrigade snel na de moord op Palme al bij de Zweedse afdeling van "Armfelts" WACL. De secretaris-generaal van de Zweedse WACL was een zekere Anders Larssen. Een Zweeds geheim agent op Cyprus, die zijn naam niet genoemd wil zien, vertelde ons daar in maar het volgende verhaal over: Larssen was geboren in de Zweedse stad Ysstad. Daar werd twintig jaar geleden een man vermoord, die ook de naam Palme droeg. En op 24 februari 1986, twee dagen voordat de Zweedse premier in Stockholm werd doodgeschoten, was Larssen de werkkamer van Palme in diens ministerie binnengedrongen. Op het prikbord achter de stoel van de premier had hij toen die krantekop van 20 jaar geleden geprikt, die luidde: "Palme Vermoord!"

Larssen werd gearresteerd, maar snel weer vrijgelaten. Het werd duidelijk, dat hij Palme namens WACL had willen waarschuwen dat er grenzen zijn aan wat een rechts mens aan links leiderschap kan verdragen. De Zweedse moordbrigade onderzocht toen in één ruk door de hele Zweedse WACL-organisatie, de zoveelste tentakel aan het moederdier Taipeh, waar de WACL als reactie op de verovering van Mao Tse Toeng vlak na de beëindiging van 'de Grote Mars' was opgericht.

Als we dat verhaal bij Larssen in Stockholm willen verifiëren, bekogelt hij ons eerst met een handvol munten vanaf drie hoog waar hij woont en schreeuwt: "Ga weg, smerige KGB-agent!" Later draait hij bij en bevestigt hij het verhaal. Hij beheerst negen talen en zit sinds mensenheugenis in de ziektewet, beweegt zich vaak in vermomming en passeert de bomen in zijn straat met de grootst mogelijke omzichtigheid. Sinds het prikbordincident in de kamer van Palme is hij geen secretaris-generaal van de Zweedse WACL meer.

Bertill Haggman, een andere Zweed uit de sfeer van de geheime dienst, woonachtig in Helsingborg, bestuurslid van de WACL-Zweden en hulprechter van beroep weet alles van het onderzoek dat de Zweedse politie naar zijn organisatie instelde. "Er is absoluut niets uitgekomen: wij hebben in onze organisatie een hekel aan mensen die zo links zijn als Palme, en daar komen wij rond voor uit, maar wij zijn niet kwaadaardig of gewelddadig. Vergis u niet, WACL was een grote zaak: Amerika, Engeland, Frankrijk, België, Nederland, Zweden, het Verre Oosten, Paraguay, Mexico, ga maar door, zowat alle beschaafde landen ter wereld hadden een — door beroepsmilitairen in Taiwan gesteunde — afdeling."

"Wij hadden vaak congressen. Ik herinner mij dat we er een hadden in Londen en een Duits militair vliegtuig pikte diverse vertegenwoordigers uit allerlei landen op. We wipten van Kopenhagen naar Dusseldorp, naar Den Haag en Brussel en tenslotte naar een militair vliegveld bij Londen. Zo serieus werden wij wel genomen. Armfelt kende ik natuurlijk ook, die had regelmatig nieuws uit het Oostblok voor ons. MI-6 (Engelse geheime dienst) Bertil Wedin, die de reis meemaakte, maakte daar nog stennis over: hij wilde niet alsnog per Luftwaffe naar Engeland vervoerd worden."

Snoepreisjes

Jarenlang organiseerde Taiwan/Taipeh wereldcongressen voor de WACL-afdelingen. In Taipeh, Tokio, Brisbane, Bangkok, Seoel, Genève, Madrid, Mexico en Saoedi-Arabië en Liechtenstein (met Otto van Habsburg en, vanzelfsprekend, de prins van Liechtenstein.) Zoals Moskou intertijd de vliegtickets naar Moskouse vergaderingen betaalde aan Europese vredesbewegingen, betaalde het Taiwanese ministerie van Buitenlandse Zaken graag de overkomst van de gedelegeerden uit de diverse landen en de huidige vertegenwoordiger van WACL in Nederland, Prosper Ego, meer bekend van zijn Oud-strijders Legioen, vertelt en passant welke Nederlandse politici meestal de snoepreisjes meemaakten: Ploeg, Mateman, De Vries, Hennekam, Van Erp en Schakel.

De Nederlandse afdeling van WACL was in 1979 op instigatie van Armfelt opgericht door de bankier Iedema en generaal Broekmeijer, die overigens tijdens een WACL-reis in Bangkok stierf (natuurlijke dood). De laatste jaren staan de WACL-activiteiten op een laag pitje. Er hadden zich zoveel neo-nazi's en anti-semieten in de WACL-gelederen genesteld, dat 'nette mensen' volgens Ego er niets meer mee te maken wilden hebben. Voor België zat er onder meer de ex-SS'er De Beukelaar in. "En toen er een jaarcongres in Dubai werd gehouden, werd er alleen maar op Israël ingehakt."

Bertil Haggman bracht ons overigens bij de bron van het verhaal dat in vele kranten in Europa in de jaren 1984-1985 werd gepubliceerd als 'nieuw bewijs' van de verkeerde richting die Olof Palme met zijn land was ingeslagen. Dat verhaal luidde dat Palme, die net terug was van een bezoek aan Fidel Castro, een vriendschapsverdrag met de Cubaanse leider had gesloten. Een uitvloeisel van dat verdrag was, aldus al die berichten, dat Zweden 6.000 tot 8.000 Zuidamerikaanse vluchtelingen zou gaan herbergen.

Dat waren geen gewone vluchtelingen, maar Latino's die een militaire opleiding zouden moeten gaan volgen in de DDR, Rusland of Tsjechoslowakije. Zij zouden een sabotage-leger vormen om Scandinavië zonder meer te veroveren als daartoe het bevel uit Moskou zou komen. Volgens die verhalen zouden deze Latino's binnen de kortste keren trouwen met een ander leger: vrouwelijke uitzendkrachten uit het Oostblok, zodat hun aantal in één klap verdubbeld kon worden.

Haggman: "Ik heb Armfelt als eerste dit verhaal verteld, want ik had het binnen ons ministerie gehoord. Hij vroeg mij naar hotel Elsimore in Kopenhagen te komen en mijn gegevens nog eens in interviewvorm en op een bandje te herhalen. Daarna is het in talloze kranten en tijdschriften verschenen, het was het ergste dat Palme ons, Zweden, had kunnen aandoen." Het verhaal van de Latino's heeft overal in Europa grote indruk gemaakt. Politie-psycholoog Ake Ek, de huidige voorzitter van de Zweedse WACL, houdt het niet voor onmogelijk, dat verhalen als deze geleid hebben tot een sfeer waarin Palmes leven werkelijk in gevaar kwam. "Er waren veel mensen, vooral in Zweden, die Palmes bloed wel konden drinken", zegt hij tijdens een kop koffie tegenover het Stockholmse politiebureau.

Openheid

Parlementslid Birger Hagard kent het verhaal van de vluchtelingen ook, maar heeft 'altijd getwijfeld aan de waarheid' ervan. "In ons parlement is er nooit over gesproken. Wij hebben in Zweden toch een tamelijk grote openheid van regeren," zegt hij. "En bovendien: 6.000 of 7.000 vluchtelingen ineens erbij, plus al die Russische — goed getrainde — dames die zouden komen, dat was toch opgevallen? Zweden heeft veel bossen, maar om daar nou duizenden soldaten van een sabotageleger in te verstoppen, lijkt me erg moeilijk."

Graaf Carl Gustav Torsten Armfelt ging met het interview op band in ieder geval de Europese boer op en het nachtmerrie-achtige verhaal verscheen in talrijke vlugschriften en menig Europese krant. Ook volgens zijn in Stockholm wonende broer Mauritz was en is graaf Carl Armfelt een verwoed communistenvreter. Hij ziet hem regelmatig en heeft hem wel eens mee willen nemen naar hun tweede moederland, Finland, waar Mauritz als soldaat in 1944 de verschrikkelijke veldtocht tegen de Russen meemaakte. Carl moest er niet aan denken: "In Finland daar begint het land van de Bosjewieken," zei hij. "Nooit ga ik daar heen."

Mauritz, ook met de grafelijke titel, vertelt nog meer van zijn broer. Volgens hem is Carl na de oorlog niet alleen door de senaatscommissie naar Nederland gestuurd om de strijd tegen Rood in Europa op poten te zetten, maar ook door een firma in vliegveld-equipment in Washington. "Hij combineerde beide functies en je kon hem, volgens Mauritz, gerust een Amerikaanse spion noemen. Hij verzamelde militaire gegevens en verkocht die aan degenen die ze wilden hebben. Hij had geld nodig: drie of vier keer getrouwd en die vrouwen waren niet allemaal rijk."

Mauritz: "Ik heb er wel eens met hem over gesproken: hij kende alle militaire vliegvelden van Europa en in het bijzonder die van achter het IJzeren Gordijn. Hij was zelfs in Hongarije toen daar in 1958 de Russen binnenvielen en heeft toen voor zijn leven moeten rennen." Door de telefoon bevestigt graaf Carl dat hij vanuit Nederland 'vele reizen' naar landen achter het IJzeren Gordijn maakte. "Ik heb 25 jaar lang contact gehad met ondergrondse groepen daar," zegt hij. "Als secretaris-generaal van de Europese WACL-organisatie had ik mijn handen vol. En nu nog is alles geen koek en ei. Er zijn nog zóveel communisten die proberen hun posities te behouden."

Aanslag

Terug naar de beschuldiging van de CIA-agent Dick Brenneke voor de Italiaanse televisie: "Ik geloof wél dat Palme banger is geweest voor een aanslag uit CIA-kringen dan door de KGB. Tenslotte had hij in de jaren zestig al die Vietnam-deserteurs feestelijk in Zweden binnengehaald. Maar onze dienst wast haar handen in onschuld, vanzelfsprekend." Weer moet hij lachen. Nu om de vraag of de Zweedse politie ook hem heeft betrokken bij haar onderzoek in de zaak van de Palme-moord. "Natuurlijk niet," zegt hij, "verbeeld je, ik, de verre neef van Palme!?"

Bron: De Telegraaf | 28 Juli 1990