De Agusta-affaire

“Mijnheer Mathot is een van de hefbomen”

“Il Sig. Mathot ne é uno del ‘manovratori’ ed é ovviamento la persona con la quella trattare.” “Mijnheer Mathot is een van de hefbomen en zonder twijfel een van de personen met wie moet worden onderhandeld.” Zo staat het in het bericht dat Ricardo Baldini, de directeur van Agusta-België, op 23 juli ’88 verstuurt naar het hoofdkwartier van de Italiaanse helikopterbouwer.

Ongeveer vijf jaar later wordt deze missive tijdens een huiszoeking bij Agusta-België teruggevonden. In deze brief is er eveneens sprake van de ‘firma Cardon’. Volgens Baldini is dit “een nepbedrijf dat is opgericht om discreet de belangen van de PS te beheren”. Is dit nu een concrete aanwijzing voor de tussenkomst van Mathot in het Agusta-dossier? Uit verschillende getuigenissen blijkt dat het met Baldini altijd oppassen geblazen is.

“Baldini weet niet eens wat een helikopter is”, zegt de ene getuige. En een andere: “Baldini is iemand aan wie ik zelfs geen 20 frank wil lenen. Hij is geregeld bij Cywie geld gaan vragen om zijn riante levensstijl in stand te kunnen houden.” Bovendien, zo stelt onderzoeksrechter Ancia vast, bestaat de ‘firma Cradon’ niet. Cardon is wel de naam van een jonge, socialistische militant, die lid is van het uitvoerend comité van de Luikse PS-federatie. Jacques Cardon en Cywie hebben elkaar voor het eerst in 1987 ontmoet.

Cywie gebruikt Cardon in 1988 om in contact te komen met PS-kopstukken. Cywie is in 1988 als lobbyist voor Agusta gaan werken. Zo komt Cywie in contact met André Cools, die hem doorstuurt naar kolonel Dubois. Dubois, de trouwe rechterhand van Cools voor dit soort zaken, ontmoet Cywie voor het eerst op 21 juni 1988. Nadien ontmoet de lobbyist, nog steeds via Cardon, de PS’er Mathot.

Een Agusta A109.

Het ziet er even heel slecht uit

Vanaf halfweg 1987 had de ‘rode’ luchtmachtkolonel Guy Binet de touwtjes in handen bij de aankoopdienst voor het vliegwezen. En traditioneel volgt de algemene aankoopdienst het advies van haar onderafdeling. En dat advies was, natuurlijk, Agusta-helikopters. Toch zag het er in september ’88 heel even slecht uit voor Agusta. Kolonel Binet werd gearresteerd wegens jarenlange spionage voor de Russen. Kolonel Binet werd gearresteerd op beschuldiging van de verkoop van militaire geheimen aan een agent van de Sovjetrussische militaire inlichtingendienst GRU.

De praktijken van Binet worden in 1987 ontdekt door de Amerikaanse CIA, die in de zomer van dat jaar de Belgische overheid inlicht. Er wordt een discreet onderzoek gestart. Als in mei 1988 Coëme zijn kabinet samenstelt, wordt Binet getipt als mogelijke kabinetschef, een functie die hij niet aanvaardt. Pas na de aanhouding van de kolonel wordt Coëme op de hoogte gebracht van de spionage-activiteiten van Binet, die nadien zwaar veroordeeld wordt. Maar kort daarop werd een andere ‘socquette rouge’, kolonel Armand Fournier, hoofd van de aankoopdienst voor het vliegwezen. Op die manier werd er alsnog voor gezorgd dat Agusta, ondanks alle tekortkomingen, toch de betere papieren bleef hebben.

De moeilijkheden van Agusta

“Enige tijd geleden heb ik over de moeilijkheden bij Agusta gesproken met de Belgische minister van Landsverdediging”, vertelt Teti in het Italiaanse weekblad Panorama van 27 november. Dus voor de beslissing van de regering om bij Agusta legerhelikopters te bestellen. Minister Wathelet zal instemmen met het plaatsen van de bestelling bij Agusta. Maar hij weet dat het niet goed gaat bij Agusta, hij is trouwens niet de enige minister aan wie verteld is dat er iets niet pluis is. Is dat de ernst waarmee politieke beslissingen worden genomen?

Die vraag is des te intrigerender omdat in de weken die voorafgaan aan de beslissing, in de pers allerlei berichten staan over de slechte gang van zaken bij Agusta in Italië. In september verklaard de topman van Agusta, Teti, een onderboeking heeft van 3000 miljard lire en de exportaandeel in het orderboek is teruggevallen van 85 naar 45 procent. De Financieel Economische Tijd besluit: ‘Agusta zelf staat voor problemen van capaciteitsbezetting, weet niet goed waar het in de volgende jaren aan toe is, en wil zich maar niet te ver engageren wat compensatie-opdrachten betreft.’ Zijn de ministers op de hoogte van de moeilijkheden bij Agusta? En het is juist door de compensatie-opdrachten die Agusta beloofd, dat de regering besluit om voor Agusta te kiezen.

De beslissing valt

Op voorstel van Guy Coëme besluit de regering op 8 december voor de aankoop van helikopters bij Agusta. Op 19 december tekent Guy Coëme namens België het contract. En twee weken later betaalt België een voorschot van 1.8 miljoen frank aan Agusta. De zaak was beklonken. Niemand zou er zich zorgen om maken. En Cools was tevreden.

Als economische compensatie zou Agusta op de terreinen van het vliegveld van Bierset een verdeelcentrum voor wisselstukken bouwen, wat goed was voor de internationale uitstraling van de luchthaven. Cools hoopte erop dat andere firma’s dit voorbeeld zouden volgen. Bovendien had het Luikse bedrijf Trident de grootste hap aan het Agusta-contract.