De opdrachtgevers
Slechte vrienden
Aanvankelijk waren er negen beschuldigden voor potentiële verwijzing naar assisen aangeduid, maar op 17 maart 2002 pleegt ex-minister Alain Van der Biest, die overigens altijd elke betrokkenheid heeft ontkend, zelfmoord, zodat in dit geval de strafvordering is ‘uitgedoofd’. De rol van Van der Biest, voormalig minister van pensioenen in de federale regering en minister van binnenlandse zaken in de Waalse regering, zal allicht onduidelijk blijven. De politicus/schrijver/alcoholicus wordt door de enen – en zichzelf – beschouwd als machteloze naïeveling, onwetend van de malversaties van zijn entourage.
Anderen zien de altijd veelbelovende intellectueel als een ambitieuze opportunist die zich wou bevrijden van de bemoeienissen van zijn politieke vader die hem, zelfs na vertrek uit de actieve politiek, via zijn medewerkers op de vingers bleef kijken en zijn louche zaakjes bekritiseerde. Het Luikse gerecht is hiervan overtuigd. Onder meer door onderzoek van notities van Van der Biest in zijn agenda’s. Zo schrijft hij in januari 1989: “Ik bid dat Cools verplicht wordt mij als minister te erkennen. Ik bid dat Cools zo vlug mogelijk met pensioen gaat.” Maar ook door getuigenissen van Carlo Todarello.
Feit is dat Van der Biest zijn opgang te danken had aan Cools. In 1973 draagt Cools de jonge Van der Biest, die dan assistent letterkunde aan de Luikse universiteit is, voor als nationaal secretaris van de dan nog Belgische Socialistische Partij. Drie jaar later wordt hij burgemeester van Grâce-Berleur. Nog eens een jaar later, in ’77, wordt hij verkozen voor de Kamer, waar hij in ’84 fractieleider wordt voor de PS. Na de verkiezingen van ’87, waar de PS liefst 43% van de stemmen voor de Kamer haalt, biedt PS-voorzitter Guy Spitaels hem een ministerportefeuille aan. Daar stelt hij echter teleur.
Hij is inmiddels aan de drank en slecht omringd, door o.a. voormalig rijkswachter Richard Taxquet uit Grâce-Hollogne, die in hem een ideale stroman ziet voor zijn louche zaken i.s.m. Luiks-Italiaanse onderwereldfiguren, o.a. een handeltje in gestolen waardepapieren. Einde 1990, begin 1991 escaleert de spanning tussen Van der Biest en Cools. Zo leert zijn agenda op 30/12/90: “Ik moet enkele zaken vinden om Cools en Demolin te kraken. Vreemd dat ik altijd maffiafiguren op mijn weg vind, terwijl ik toch op het punt stond de leiding van de PS-federatie op mij te nemen. Ik moet Verjus klem zetten, hem verplichten het kabinet te verlaten. Het is duidelijk dat het gangsters zijn. Ik moet me terugplooien en hen bestrijden met hun methoden, het terrorisme.”
Lambert Verjus is een oud-kabinetschef van Willy Claes en André Cools; Maurice Demolin is secretaris van de Luikse PS-federatie en dan eenmalig schepen van Grâce-Hollogne, een Cools-aanhanger. Cools heeft kritiek op hoe Van der Biest zijn kabinet bestuurt en wil dat hij “mandolinespeler” Taxquet buitenzet. Hij verhindert dat Taxquet, op vraag van Van der Biest, een lijst te pakken krijgt van door de PS gefinancierde bedrijven. Mogelijk wou Van der Biest hier Cools mee chanteren.
Taxquet is er niet goed van. En ook Van der Biest wordt ‘gestraft’: Cools wil hem slechts de 13de plaats geven op de Kamerlijst, zogezegd om hem in de toekomst in het Europees parlement uit te spelen. Maar Van der Biest voelt duidelijk aan dat hij op een zijspoor gezet wordt. In mei ’91 leidt dit tot een flinke ruzie. Als Taxquet en Di Mauro, die het boze oog van Cools meer dan beu zijn, inmiddels al snode plannen aan het smeden zijn, geeft Van der Biest – allicht in een dronken bui – zijn fiat voor de moord. Overigens laat Van der Biest regelmatig, onder invloed en al dan niet in anonieme telefoontjes aan PS-medewerkers, blijken dat Cools nog wel iets ergs zal overkomen.
De moord op Cools brengt Van der Biest onmiddellijk in de spotlights. Het onderzoek brengt een heleboel onfrisse praktijken op zijn voormalige kabinet aan het licht. Van der Biest wordt in september ’96 – in volle Dutroux-periode – samen met zijn gewezen kabinetsmedewerkers Taxquet en Di Mauro gearresteerd. Bewijzen van schriftvervalsing en geldverduistering op het kabinet tussen mei ’90 en januari ’92 leiden in juni ’96 tot een veroordeling van 30 maanden, waarvan de helft met uitstel.
In beroep wordt de straf verminderd tot 1 jaar met uitstel. Een cassatieverzoek wordt verworpen. Wanneer Van der Biest in december 2001, na enkele dagen opsluiting, voor de tweede keer Lantin verlaat, is er iets bij hem gebroken. Hij houdt nog altijd zijn onschuld staande, maar is de beschuldigingen beu. Op 17 maart 2002 pleegt Van der Biest op 58-jarige leeftijd met een overdosis medicijnen zelfmoord in het huis van zijn onlangs overleden moeder. “Betty, mijn liefste, ik wil dat mijn lijdensweg stopt! Vergeef me. Ik ben onschuldig. Ik hou van je. Ik hou van je. Alain.” Zo luidt de korte afscheidsbrief die hij nalaat aan zijn vrouw Betty.