Experts waarschuwen dat de nieuwe wetgeving over de bijzondere opsporingsmethoden (BOM) al verschillende keren door het Grondwettelijk Hof vernietigd werd, met jarenlange procedureslagen en rechtsonzekerheid tot gevolg. Ze vrezen dat het nieuwe wetsontwerp van Justitieminister Koen Geens, dat de BOM fundamenteel vernieuwt met oog op het digitale tijdperk, dezelfde weg op gaat.
De modernisering is broodnodig voor doeltreffend digitaal speurwerk, erkennen onderzoeker Charlotte Conings en hoogleraar strafrecht Frank Verbruggen van de KULeuven in een opiniestuk in De Standaard. Ze hekelen echter de verdere afkalving van de controle door de onderzoeksrechter én waarschuwen dat de nieuwe mogelijkheden veel verder gaan dan wat met een gewone telefoontap mogelijk is.
Concreet beperkt het wetsontwerp de voorafgaande rechterlijke controle voornamelijk tot heimelijke hackings. Het parket zal wel zelf openlijk uw laptop of smartphone mogen uitlezen. Eventuele wachtwoorden mag het kraken. Meteen wordt zo ook al wat op afstand opgeslagen zit toegankelijk – denk bijvoorbeeld aan mailaccounts of wat u in de cloud stak. Enkel als het parket de paswoorden daarvoor niet kent of niet vindt, of uw pc heeft die niet automatisch opgeslagen, komt de onderzoeksrechter in het spel.
“Als u dan weet dat de onderzoeksrechter voor een huiszoeking wel moet tussenbeide komen, dan wordt ook duidelijk hoe dit wetsontwerp er niet in slaagt een evenwicht te vinden tussen het klassieke en digitale speurwerk”, oordelen Conings en Verbruggen.
Zeer strikte voorwaarden
Maar er is meer. Het gaat volgens hen immers ook helemaal niet op om de oude telefoontap simpelweg gelijk te schakelen met de nieuwe regeling voor de heimelijke hacking van smartphones, computers en andere IT-systemen. Vergelijk gewoon even wat u in telefoongesprekken prijsgeeft met wat iemand over u te weten komt als die al uw computergebruik monitort en al uw computergegevens screent, argumenteren Conings en Verbruggen. Inclusief dus online banking, google search, chatgesprekken op sociale media, hoelang u stilstaat bij welke artikels of wat u tikt in een e-mail maar achteraf weer verwijdert. “Van een loutere modernisering van wat we al hadden, is dus geen sprake.”
En dat vinden ook het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Duitse Grondwettelijk Hof, aldus de experts. Beide rechtscolleges “benadrukken dat zo verregaande maatregelen wel mogelijk moeten zijn, bijvoorbeeld in het kader van terrorismebestrijding, en dat standpunt treden we volmondig bij, maar zij stellen wel tegelijkertijd zeer strikte voorwaarden voorop”.
Een grondig debat dringt zich dus op, besluiten Conings en Verbruggen. Ook al om problemen met het Grondwettelijk Hof te vermijden. “Laten we dit keer problemen achteraf vermijden door op voorhand grondig na te denken over een evenwicht tussen de noden van de misdaadbestrijding en het grondrecht op (digitale) privacy”, besluiten ze.
Bron » De Standaard