De ontsnapping van Marc Dutroux

Inleiding

Op 23 april 1998, om 14u55, vraagt Marc Dutroux om een dossier te mogen inkijken in het justitiepaleis van Neufchâteau. Staatsvijand nummer één wordt begeleidt door twee rijkswachters die niet over de vereiste conditie beschikken en geen geladen revolver meekrijgen. Tijdens de handelingen met het dossier, een rijkswachter was een ander dossier voor Dutroux gaan halen, slaagt hij erin om de overgebleven rijkswachter neer te slaan en zijn wapen te nemen.

Opdat Dutroux makkelijker zijn dossier kon inkijken hadden de rijkswachters zijn handboeien afgenomen. De rijkswachters waren niet in staat om Dutroux tegen te houden en zonder dat iemand iets onderneemt stormt hij het justitiepaleis uit. Buiten aangekomen carjackt hij een wagen, een Renault Mégane. Zoals te verwachten rijdt Dutroux naar het zuiden, in de richting van de Franse grens. Wanneer het nieuws uitlekt en de pers bereikt, staat ons land als het ware stil.

Marc Dutroux blijft echter niet lang op vrije voeten, op enkele honderden meters van de Franse grens wordt hij, iets voor 18u00, gearresteerd door de rijkswacht. Dit dankzij de attente boswachter Stéphane Michaux. Via zijn radio had hij gehoord om uit te kijken naar Marc Dutroux. In een dreef ziet de boswachter een wagen rijden en hij herkent onmiddellijk Dutroux. Michaux blijft de ontsnapte gangster volgen tot hij zich in het bos vast rijdt. De boswachter keert daarop terug naar zijn huis en verwittigt de rijkswacht. Met groot machtsvertoon omsingelde de ordediensten het bos en waren ze in staat om Marc Dutroux zonder verzet te arresteren. Drie uur heeft Dutroux mogen genieten van de ‘vrijheid’.

Johan Vande Lanotte, minister van Binnenlandse Zaken en Stefaan de Clerck, minister van Justitie, nemen de dag nadien ontslag. Enkele weken later, en onder zware druk, neemt luitenant-generaal van de rijkswacht Willy De Ridder, ook ontslag. Wat jarenlang onbespreekbaar was, lukt nu in enkele weken. De samensmelting van politie en rijkswacht in een eenheidspolitie.

Tijdlijn

‘De vlucht van de eeuw’ dompelde België onder in een diepe schaamte. Hoe was het mogelijk dat Dutroux, de man die verdacht werd van ontvoering, misbruik en moord van kinderen, uit het gerechtsgebouw van Neufchâteau kon vluchten? Vier uur stond het land in rep en roer, twee politici betaalden het gelag.

14 uur: Dutroux leest zijn dossier in een kamertje van het gerechtshof van Neufchâteau. In de Kamer van volksvertegenwoordigers in Brussel is het vragenuurtje aan de gang. Op de bankjes van de regering nemen premier Jean-Luc Dehaene, minister van Binnenlandse Zaken Johan Vande Lanotte en zijn collega van Justitie Stefaan De Clerck plaats.

VLD-kamerlid Rik Daems vraagt de eerste minister waarom België in een internationaal vergelijkend onderzoek enkele plaatsen is gezakt. “Dat is een subjectieve barometer”, antwoordt Dehaene. “Dat onderzoek heeft niets te maken met feiten, maar alles met suggesties in de zaak-Dutroux.” De zon schijnt en het ziet ernaar uit dat het een korte zitting wordt. Parlementsleden bellen naar huis dat ze vroeg terug zullen zijn.

15 uur: Dutroux vraagt een ander deel van zijn dossier te mogen inzien. De sleur heeft de bewakers in de greep. Een van de twee rijkswachters die hem bewaken, gaat de bundel ophalen in de kelder van het gerechtsgebouw. Dutroux overmeestert de andere rijkswachter: hij geeft hem een klap, rukt zijn pistool uit zijn gordel en vlucht het kamertje uit. In de gangen loopt hij magistraat Jean-Luc Pavanello omver. De aanwezige rijkswachters achtervolgen hem, maar hij verstopt zich achter een muurtje in de straten van Neufchâteau.

Plotseling staat Dutroux oog in oog met een buurtbewoner. Hij houdt de man onder schot en zet zijn vlucht voort. Hij ziet een Renault Mégane en sleurt Pierrot Georges, de bestuurder, uit de auto en scheurt weg. Hij probeert te ontkomen via de bossen van Neufchâteau. In een recordtijd worden 5.000 politiemensen gemobiliseerd. Het leger zet tien Agusta-helikopters in om het zuiden van het land uit te kammen. De drie nationale magistraten coördineren de klopjacht. Ook speciale eenheden waaronder het Speciaal Interventie Eskadron en het luchtsteundetachement met drie rijkswachthelikopters en een vliegtuig, nemen deel aan de zoekactie.

Marc Dutroux tijdens de reconstructie van de ontsnapping.

Alle politiemensen hebben het bevel gekregen Dutroux te pakken, maar wel levend. Als Dutroux zou worden doodgeschoten, zouden de complottheorieën niet te stuiten zijn. Ook de buurlanden helpen mee zoeken. De Duitse Bundesgrenzschutz zet drie helikopters in en honderden agenten. Ze sluiten de grens volledig af, van Nederland over het Groothertogdom tot Frankrijk. De marechaussee blokkeert de grenzen in het zuiden van Limburg. Ook de Franse politie stuurt honderden agenten en een helikopter uit en zet een groot stuk van het grensgebied aan Franse zijde af.

15.30 uur: Radio Contact brengt als eerste het bericht over de ontsnapping van Dutroux. In de Kamer steekt onrust de kop op. Premier Dehaene bevindt zich al in de Senaat voor het vragenuurtje, maar moet nog terug naar de Kamer voor de stemming over de herziening van artikel 103 van de grondwet, over de strafrechtelijke aansprakelijkheid van ministers. Een cameraploeg van RTL doolt nerveus door de wandelgangen en klampt zich vast aan Stefaan De Clerck als hij de kamer verlaat. “Is Dutroux ontsnapt?” De Clerck maakt zich uit de voeten en treft Dehaene.

Er volgt in de groene zaal van de Senaat een kort onderhoud, de gezichten staan op oorlog. Vande Lanotte verdwijnt. “Er zijn problemen met Dutroux”, fluistert De Clerck nog. Er is crisisberaad van de regering in de Wetstraat 16. De parlementsleden zitten in het halfrond zonder zich van iets bewust te zijn. Tot bij sommigen de telefoon gaat. “Dutroux is ontsnapt.” Ze denken dat het een grap is, een Belgische grap. Ze kijken verbaasd om zich heen. Koning Albert, die op vakantie is in Frankrijk, keert inderhaast terug naar België.

• 15.45 uur: Het persagentschap Belga meldt de ontsnapping. Kort daarop volgt het eerste extra journaal.
• 16 uur: De PRL-fractieleider Didier Reynders vraagt het woord: “We krijgen berichten dat Dutroux is ontsnapt. Is dat waar?” Kamervoorzitter Raymond Langendries schorst de vergadering. Kamerleden stromen naar buiten: ongeloof, consternatie, hoe kan dit? VU-senator Bert Anciaux loopt door de wandelgangen van de Kamer. Zijn lip trilt. “Dit is revolutie.” Volgens Agalev is er sprake van “opgezet spel”. Dutroux probeert te ontkomen via de bossen van Herbeumont, tussen Florenville en Neufchâteau. De rijkswacht sluit de E411 Brussel-Luxemburg af. In de grensplaatsen met Duitsland en Nederland wordt elk voertuig gecontroleerd.
• 17.00 uur: Boswachter Stéphane Michaux zet zijn jeep aan de kant en stapt uit. Hij is gewapend, want hij is gewaarschuwd door de rijkswacht om uit te kijken naar Dutroux. Op de radio hoort hij dat Dutroux gepakt is in Martelange. Hij stapt weer in en rijdt weg. Aan het einde van de dreef ziet hij een wagen rijden. Hij rijdt hem achterna en herkent onmiddellijk Marc Dutroux en de nummerplaat. Hij blijft de auto volgen. De verwarring op de televisiezenders over de ontsnapping van Dutroux is compleet. VTM, TV1, RTL-TVi bevestigen en ontkennen om de beurt dat Dutroux opnieuw is gearresteerd. In de wandelgangen van het parlement wordt bloed geroken en gespeculeerd over het ontslag van enkele ministers.
• CVP’ers vinden de ontsnapping een zaak van de rijkswacht die onder Vande Lanotte valt. SP’ers wijzen erop dat het transport van gedetineerden een zaak is van Justitie, dus van De Clerck. VLD-voorzitter Guy Verhofstadt geeft een geïmproviseerde persconferentie in de gang van de Kamer. Hij wordt geflankeerd door kamerfractieleider Patrick Dewael en justitiepecialist Marc Verwilghen. “Dit moet leiden tot het ontslag van de twee ministers en de regering moet zich afvragen of zij niet collectief verantwoordelijk is.”
• Ook Agalev, het Vlaams Blok en de Volksunie eisen het vertrek van de ministers. De weg door het bos wordt versperd door een boomstam. Dutroux stopt. Michaux is bang dat Dutroux hem met zijn wapen zou opwachten, en maakt rechtsomkeert, rijdt naar het eerste huis bij het bos en belt de rijkswacht. Dutroux kan geen kant meer op. Hij stapt uit, bedekt zijn auto met takken en loopt te voet verder. Hij denkt dat zijn einde nabij is en de rijkswachters hem genadeloos zullen afmaken. Hij schrijft een afscheidsbrief naar zijn oudste zoon.
• 17.45 uur: Tientallen rijkswachters gaan met Michaux het bos in.
• 18.10 uur: Ineens zien de rijkswachters Dutroux lopen. Dutroux komt naar hen toe, met zijn handen in zijn zakken. Ze trekken hun wapen, roepen: halt, blijf staan, het is afgelopen. Overal duiken rijkswachters met honden op. Dutroux trekt zijn wapen, maar de rijkswacht weet dat het niet geladen is. Dan steekt hij zijn handen in de lucht. Een van de rijkswachters doet hem de handboeien aan. Hij kan een duivels lachje niet onderdrukken.
• 18.45 uur: RTL-TVi en RTBF melden als eerste dat Dutroux wel degelijk opnieuw gevat is.
• 19 uur: Ook premier Dehaene geeft het verlossende woord aan de kamerfractieleiders: “Ze hebben hem blijkbaar gepakt.” Na de opluchting komt de berekening. Wie gaat en wie zal hen vervangen?
• 19.45 uur: Dehaene meldt het vertrek van De Clerck en Vande Lanotte. Ze gaan niet helemaal weg, want komen terug in de Kamer. Vierentwintig uur later worden Tony Van Parys en Louis Tobback benoemd als de nieuwe minister van Justitie en minister van Binnenlandse Zaken.

Bron » Het Nieuwsblad | Februari 2004