Het brein van psychopaten ziet er onder een scan anders uit dan dat van de doorsnee medemens, zo ontdekten ze aan King’s College London. Jarenlang een kind opsluiten en misbruiken, tientallen jonge mensen neerschieten, gebouwen opblazen, zelfs de meest begrijpende ziel kan sommige daden niet begrijpen. Misschien omdat de hersenen van psychopaten structureel anders zijn, zo ontdekten psychiaters aan King’s College London.
“Vijf procent van de mannen in een maatschappij pleegt zeventig procent van alle gewelddaden”, legt Nigel Blackwood aan de telefoon uit. “Deze mannen hebben Anti Social Personality Disorder. ASPD betekent dat ze minder respect hebben voor normen, regels of andermans gevoelens, weinig schuldgevoel hebben, maar wel een lage tolerantie voor frustratie en de neiging tot agressie. Binnen die vijf procent voldoet ongeveer een derde aan de criteria voor psychopathie.
Psychopaten hebben absoluut geen empathie of spijtgevoelens en gebruiken agressie om te bereiken wat ze willen. Wegens het duidelijke gedragsverschil noemen wij mannen met ASPD in deze studie heethoofden en psychopaten koudhartig. Laatstgenoemden beginnen vroeger en plegen meer en diversere misdaden. Ze reageren bovendien niet goed op behandeling.”
King’s College London onderzocht 44 gedetineerden met ASPD die waren veroordeeld voor poging tot moord, moord, verkrachting en zware slagen en verwondingen. Zeventien van hen waren psychopaat en als controlegroep werden ook 22 doorsnee mannen gescand. “Dankzij MRI-scans ontdekten we een robuust, structureel verschil in de ‘sociale’ hersenen, van psychopaten,” vertelt Blackwood. “Ze hadden significant minder grijze materie in bepaalde delen van de prefrontale cortex en de temporale kwab, die een rol spelen bij het inschatten van andermans gevoelens en actief zijn als we morele beslissingen moeten nemen. Die structurele verschillen passen precies bij het gedrag dat psychopaten vertonen.”
Even opvallend is het feit dat er geen verschil te zien was in de hersenen van mannen met ASPD en de controlegroep. “Verrassend, omdat het gedrag van mannen met ASPD zo extreem is”, vertelt Blackwood. “Belangrijk ook, omdat het betekent dat bij deze mannen een aangepaste behandeling wel degelijk effect kan hebben. We zijn vaak heel pessimistisch als het over gewelddadige misdadigers gaat en gooien ze allemaal op een hoop, maar er is een belangrijk verschil tussen mannen met ASPD en psychopaten. De heethoofden kunnen goed reageren op de juiste therapie. Over hoe psychopathie behandeld kan worden, weten we heel weinig, en er wordt ook niet veel fundamenteel onderzoek naar gedaan.”
Als psychopathie af te lezen is aan onze hersenen, kan een breinscan dan ook gebruikt worden om een diagnose te stellen? Dat zou het leven van bijvoorbeeld gerechtspsychiaters die moeten oordelen over de toerekeningsvatbaarheid van misdadigers, makkelijker maken. Maar zo eenvoudig is het niet, legt Blackwood uit. “Ik zou op basis van één breinscan niemand als psychopaat durven te omschrijven. Zelfs niet iemand als Breivik, neen. Daarvoor is het probleem van psychopathie veel te complex.”
“Het zijn niet alleen onze hersenen die bepalen wie we zijn of wat we doen, ook onze kindertijd, ervaringen, opvoeding en gedrag vormen ons. Het beste bewijs daarvan is het onderzoek dat vandaag gedaan wordt naar kinderen die callous-unemotional-gedrag vertonen. Niet al die gedragsgestoorde kinderen groeien op tot psychopaten. Wetenschap kan soms heel verleidelijk zijn in een rechtszaal, maar we moeten voorzichtig zijn. Wat niet betekent dat onderzoek als dat van ons de visie van het justitiële systeem op sommige daders niet kan veranderen.”
Bron » De Standaard