De jonge (theater)auteur Michael Bijnens levert een dijk van een theatertekst af over ‘de grootste gerechterlijke etterbuil uit de Belgische geschiedenis’ (De Bende van Nijvel) die met zwier vertolkt wordt door Willy Thomas in een strakke regie van Thomas Bellinck en een imposant ‘wowdecor’. En onbedoeld was de première – op vrijdagavond 13 november 2015… – een statement.

En hop! Als een duiveltje uit een doosje komt Willy Thomas tevoorschijn uit een van de laden van de metershoge ladenwand die de scène domineert in Aperçu de l’inconnu van KVS. De betongrijze muur (of ladenkast) kan je zien als een enorm mortuarium, maar evengoed als een gigantische archiefkast. Beide interpretaties kloppen. En die openingsscène zorgde voor een guitige start van een onvergetelijke theateravond door wat er zich binnen én buiten de theatermuren afspeelde…

Laten we beginnen met wat er die avond, 13 november 2015, in het theater gebeurde. De première van Michael Bijnens’ stuk over terreur uit de jaren tachtig, gepleegd door de Bende van Nijvel. Bijnens – dezer dagen amper uit de media te slaan, onlangs stelde hij zijn debuutroman Cinderella voor – was al een poosje bezig aan een stuk over de Bende van Nijvel.

Hij zoog zich vol informatie en snoerde die samen tot een stuk vol levenswijze oneliners en iets te veel verwijzingen die de iets-minder-ingewijde niet steeds kan ontcijferen. Maar, dat is de aard van het Bijnensbeest. De man wil alles – correctie: méér dan alles – weten over zijn onderwerp en hoopt zijn publiek een zo grondig mogelijk inkijk te geven in datgene wat hij wil vertellen.

In dit geval: ‘de grootste gerechterlijke etterbuil uit de Belgische geschiedenis’: het dossier over de Bende van Nijvel dat zodanig veel pagina’s bevat dat een mens er haast een gans leven aan moet wijden, alleen al om het een eerste keer grondig door te nemen.

Dat gigantische dossier wordt geweldig goed naar de planken vertaald door het decor van Michiel Voet én door de vorm waarin Bijnens zijn tekst schreef: een polyfone monoloog. Willy Thomas speelt alle rollen zelf. Hij doet dat in een grijsbeige kostuum waardoor hij haast een wordt met het decor. Maar, per personage krijgt hij ‘hulp’ uit een andere lade. Het deurtje zwiert open en daar schuift een plank met enkele attributen erop uit de muur. Net een lijk. En dat is ook de link die Bijnens en regisseur Thomas Bellinck leggen. Dit dossier is langzamerhand zo dood als een pier. Geen kat die er nog uit wijs geraakt.

Die verwarring weten Bijnens en Bellinck heel helder te portretteren. Ze focussen op enkele figuren uit het dossier: enkele speurders, de dochter van een speurder, een neergeschoten agent en laten hen hun verhaal vertellen. Bijnens sprak met een vijftiental personen.

Onder meer uit die interviews puurde hij zijn tekst: een veelstemmige monoloog van mensen die worstelen met het feit dat ze niet kunnen begrijpen wat er toen gebeurd is. Een hele uitdaging voor Thomas die tijdens de première soms iets te hard op het gaspedaal der dictie duwde. Maar hij overleeft, als een groot acteur die virtuoos tussen grap en bittere ernst springt. Zijn spel is haast een choreografie voor lijf én stem.

Al jonglerend met woorden en stemtimbres zet hij een maatschappelijk statement van formaat neer. Want wat Bijnens aanraakt (het menselijke onvermogen om wreedheid te begrijpen en zich met de gevolgen ervan te verzoenen) en aanklaagt in dit stuk (een dossier dat onopgelost blijft door een massa administratieve en politieke obstakels), blijkt ook een probleem in het aanpakken van het terrorisme te zijn…

Op het moment dat de première van Aperçu de l’inconnu plaatsvond, vond in Parijs de deels in Molenbeek beraamde aanslag plaats. In Molenbeek, waar de miscommunicatie tussen de verschillende Brusselse politiediensten de werking van de politie fnuikt. Intussen worstelt de hele wereld met het niet begrijpen van deze daden.

Deze voorstelling zet Bijnens straffer dan ooit op de kaart als beloftevol theaterauteur die een neus heeft voor de brandhaarden in de maatschappij en daar een trefzeker, goed gedocumenteerd, met zwier geschreven statement van kan maken. Dit is toneel dat zijn noodzaak haalt uit maatschappelijke etterbuilen maar tegelijkertijd benzine is voor spelers om zich te amuseren én kijkplezier oplevert voor de toeschouwers. Perfect toneel over de schrijnende imperfectie van de mens.

• The Play = Aperçu de l’inconnu
• Gezelschap = KVS
• In een zin = Dit is toneel dat zijn noodzaak haalt uit maatschappelijke etterbuilen maar tegelijkertijd benzine is voor spelers om zich te amuseren én kijkplezier oplevert voor de toeschouwer. Perfect toneel over de schrijnende imperfectie van de mens.
• Hoogtepunt = De beginscène, omdat die het geheim van het decor grappig prijsgeeft en in een seconde duidelijk maakt waarover dit stuk gaat: over hoe een mens soms zo kan zoeken naar iets wat niet meer te vinden is, dat hij vergeet de liefde, het geluk, de schoonheid te vinden die onaangeroerd voor het oprapen liggen.
• Quote = ‘Wat kan ik zeggen? Hier in mijn nek dus, ik voel daar de steek van een mug. Normaal heb ik dan nog de tijd voor een reflex. Maar die tijd is er niet. Ik kwam juist terug uit verlof. Had tijdens een caféruzie een paar slagen gekregen, vandaar. Er was niks te doen verder die dag, dus was ik gesommeerd om verkiezingsposters te plakken. Een voorbijganger wijst op de overval. Ik kom toegesneld. Net op dat moment sukkelen de daders naar buiten. En dan, ja, die mug. Die muggensteek is van lood.’
• Meer info: www.kvs.be

Bron » Focus Knack