Moeten we echt besparen op Staatsveiligheid?

Ze haalt 80 procent van haar informatie van websites en openbare documenten. Maar ze tapt ook telefoons en e-mails af, waarna ze alle puzzelstukjes samenlegt. Met haar beperkte middelen doet de Belgische Staatsveiligheid wat moet: waarschuwen voor riskante buitenlandse investeringen.

Hoe professioneel gaat de Belgische staatsveiligheid te werk? Niet heel erg, als we Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) mogen geloven. De brief van de Staatsveiligheid over het Chinese bedrijf State Grid is “maar een papiertje”, vindt hij. “Iedereen weet dat State Grid een staatsbedrijf is, daar hoef je geen zes maanden over te studeren”, vindt Bourgeois. Als de Staatsveiligheid niet meer kan doen dan samenvatten wat je op het net vindt, valt er volgens Bourgeois nog wel wat te besparen op de dienst.

Vorige week stuurde de Staatsveiligheid een brief aan verschillende mininsters over de Eandis-deal met State Grid. Daarin pleitte de dienst voor de grootst mogelijke terughoudendheid om State Grid te laten investeren in een strategische sector. State Grid legt 830 miljoen op tafel voor 14 procent van de aandelen van Eandis, de grootste distributeur van elektriciteit en gas in Vlaanderen. Goed nieuws voor de lege kas van de steden en gemeenten, maar tegelijk riskant omdat State Grid gelieerd is aan de Chinese communistische partij.

2.200 nota’s

Reden te meer om aan te manen tot voorzichtigheid, vinden federale vicepremiers Kris Peeters (CD&V) en Alexander De Croo (Open Vld). Zij namen de verdediging van de Staatsveiligheid op zich. “Geert Bourgeois heeft onvoldoende kennis van Staatsveiligheid. In tijden van terreur moeten we net meer in plaats van minder investeringen doen”, stelde Peeters. Ook De Croo kon er niet mee lachen. “Het is erg dat de minister-president zo’n zware uitspraak doet, want de Staatsveiligheid is cruciaal voor ons veiligheidsbeleid.”

Op zich is het niet uitzonderlijk dat de Staatsveiligheid een nota opstelt. “In 2015 maakte ze er meer dan 2.200 over aan ministers en overheidsdiensten. En dit jaar zullen dat er nog meer zijn”, zegt Kristof Clerix, journalist bij Knack en auteur van twee boeken over inlichtingendiensten. Het Comité I, het parlementaire controleorgaan op de inlichtingendiensten, besliste in 2003 dat de Staatsveiligheid betrokken moet worden bij de controle op buitenlandse investeringen in strategische sectoren. Clerix: “Het is dus niet verwonderlijk dat de Staatsveiligheid een waarschuwing heeft uitgestuurd.”

Politieke agenda

Toch roept de Eandis-nota twee grote vragen op. Waarom overstijgt de informatie amper het niveau van Wikipedia? En waarom komt hij nu pas, terwijl het dossier al zes maanden aansleept?

Het strookt niet met het geheimzinnige beeld dat in films wordt opgehangen van een inlichtingendienst, maar de Belgische Staatsveiligheid haalt het overgrote deel van haar informatie van websites, uit jaarverslagen en andere openbare documenten. Dat bevestigt Jaak Raes, de grote baas van de Staatsveiligheid: “Ongeveer 80 procent van onze informatie komt uit open sources. De rest komt binnen via andere kanalen, zoals buitenlandse inlichtingendiensten.”

Dat verklaart ook waarom de nota nu pas opduikt. “Half september hebben wij via de Australische inlichtingendienst belangrijke informatie gekregen over State Grid. Dat heeft de doorslag gegeven om deze nota op te stellen”, zegt Raes. Meer wil hij daarover niet kwijt. “Wij mogen die gegevens uit Australië niet zomaar op straat gooien. Vandaar dat de nota misschien wat summier lijkt, maar we weten wel degelijk meer dan wat daarin staat.”

De topman ontkent ook dat de staatsveiligheid nota’s op bestelling zou leveren. “Wij laten ons niet leiden door politieke agenda’s”, klinkt het. “We hebben bewust gekozen om een zo laag mogelijk geclassifieerde nota uit te sturen. Zo wisten we dat veel mensen hem zouden gebruiken. Maar het was uiteraard nooit de bedoeling dat hij in de pers zou belanden.”

Bron » De Morgen