En plots moest en zou het parlement stemmen over de afkoopwet. Maar welke rol speelde toenmalig financiënminister Didier Reynders? “Het was een strijdpunt voor hem”, zegt Yves Leterme (CD&V), toen premier.

2 maart 2011, federaal parlement. Na een schorsing van enkele uren krijgen de leden van de commissie Financiën in de vooravond plots een tekst onder de neus geschoven. Het is het voorstel van de meerderheid om de ‘afkoopwet’ erdoor te krijgen, als amendement op de wet ‘algemene bepalingen’. Er móét en zál die avond over gestemd worden.

De oppositie staat paf. Vanwaar plots die haast? CD&V’er Servais Verherstraeten heeft twee weken voordien nog een volwaardig wetsvoorstel ingediend. Bij Open Vld heeft Carina Van Cauter uitgewerkte teksten klaar. Waarom wordt er nu vlug vlug gekozen voor dit achterpoortje?

Intussen is gebleken dat één iemand er absoluut baat bij heeft dat er op het gaspedaal wordt gedrukt: de Oezbeeks-Belgische miljardair Patokh Chodiev. Hij zal in juni 2011 de eerste zijn in ons land die gebruik kan maken van de afkoopwet, om te ontkomen aan een veroordeling in een zaak van schriftvervalsing en witwassen.

Uit recente onthullingen blijkt dat toenmalig MR-senator Armand De Decker gaat lobbyen bij onder meer justitieminister Stefaan De Clerck (CD&V) en financiënminister Didier Reynders (MR). Hij zou gehandeld hebben in opdracht van Frans president Nicolas Sarkozy om enkele ‘bevriende zakenlui’ uit de wind te zetten, onder wie Chodiev. Zelf ontkent De Decker alles.

Door te kiezen voor een amendement in plaats van een volwaardige wet worden alle bochten tegelijk afgesneden. Er zijn geen hoorzittingen nodig om de wet op punt te stellen, geen advies van de Raad van State om te kijken of alles juridisch waterdicht is. Bij een gewoon wetsvoorstel, zoals Van Cauter en Verherstraeten klaar hebben, zou het nog wel even duren voor het wetgevende werk afgerond is. In het geval van Chodiev zou dat echter te laat zijn. In de avond keurt de meerderheid het amendement goed.

De Clerck stuurt De Decker wandelen, maar zijn anderen wel in actie geschoten? Open Vld’ster Carina Van Cauter geeft vorig jaar in De Standaard toe dat ze die 2de maart benaderd is door iemand van het kabinet van de financiënminister. Het is ook zij die het amendement die dag indient. “Ik zag daar geen graten in”, zegt ze. “Waarom zou ik dat niet doen? Als het maar vooruitging.” Nu weigert ze elk commentaar, “omdat er nog een gerechtelijk onderzoek naar De Decker loopt”.

Op de ministerraad

Het lijdt weinig twijfel dat ook de regering zich over de zaak heeft gebogen. “De afkoopwet is in de maanden voordien één keer op de ministerraad geweest”, zegt Yves Leterme (CD&V), op dat moment premier van een regering van lopende zaken. “Het was technische materie, voorbereid door de specialisten op het kabinet. Ik heb toen op hun oordeel vertrouwd.” Het amendement zou er zijn gekomen na topoverleg tussen de kabinetten. “Ik werd op de hoogte gebracht van het meerderheidsoverleg, maar was zelf niet betrokken”, zegt Leterme.

En de rol van Didier Reynders? “Het was toen een erg belangrijk politiek dossier”, zegt Leterme. “Hij was erg actief bezig met deze materie en nam de afkoopwet erg ter harte. Het was een van zijn strijdpunten. Ik vond dat niet onlogisch. Hij was ook minister van Financiën.”

Een toenmalige vicepremier denkt er het zijne van. “Dit is een heel vreemd stukje geschiedenis. Het is onmogelijk dat het kabinet van Reynders niet op de hoogte was dat de afkoopwet versneld zou worden goedgekeurd. Mij ga je niet vertellen dat hij, of iemand van zijn kabinet, niet benaderd is geweest door iemand van Chodiev.”

Of het Reynders is die achter de schermen op het gaspedaal duwt bij de commissiezitting? “Hij is op zijn minst niet op de rem gaan staan”, zegt het toenmalige zwaargewicht. Zelf ontkent de Reynders alle betrokkenheid. “Het parlement heeft gewoon zijn werk gedaan”, zegt zijn woordvoerder John Hendrickx. “We zijn door niets of niemand benaderd.”

De andere partijen hebben in elk geval niets in de gaten en stemmen gretig mee. Zowat elke partij heeft zo haar redenen om pro afkoopwet te zijn. De wet is een van de aanbevelingen van de toen erg gerespecteerde commissie fiscale fraude om iets te doen aan de ellenlange rechtsgang in sommige dossiers. Onder meer de zaak-KB Lux heeft aangetoond dat door het aanslepen van het onderzoek, tijdrovende procedureslagen en de daaropvolgende verjaring, het vaak niet tot een veroordeling komt. Beter een deal sluiten met de verdachten, luidt het, dan ziet de staat tenminste een deel van zijn geld terug.

Ook de PS, die mee in de regering van lopende zaken zit, ondertekent het amendement. Voor de Franstalige socialisten is dit de enige manier om ook op hun domein stappen vooruit te zetten: de opheffing van het bankgeheim. In de tekst wordt ook een bepaling daarover opgenomen. De socialisten zien zich opgejaagd door de wisselmeerderheden die zich te pas en te onpas vormen.

Met een regering die eigenlijk enkel de winkel openhoudt, eigenen de parlementsleden zich alle ruimte toe om zelf initiatief te nemen. Ze achten de kans reëel dat er ook zonder hen (en dus zonder bepaling over het bankgeheim) een akkoord inzit over de afkoopwet. Dan kunnen ze maar beter mee in de slag zitten.

Diamantlobby

Maar ook de diamantlobby speelt een rol. In die fraudegevoelige sector zijn er eveneens heel wat rechtszaken hangende. Niet toevallig is het Verherstraeten die met een voorstel komt. Hij is destijds ondervoorzitter van een clubje parlementsleden die opkomen voor de belangen van de diamantairs. Wanneer zich de gouden kans aandient om hun voorstellen gerealiseerd te zien, twijfelen de meerderheidspartijen niet.

“We zijn misschien naïef geweest”, zegt iemand die toen voor het amendement heeft gestemd. “Maar we wisten niet in welk spel we meespeelden.”

“Dat dit onverantwoord haastwerk was, is wel gebleken”, zegt Groen-Kamerlid Stefaan Van Hecke. “Enkele maanden later was er al een reparatiewet nodig.” Zijn fractie stemde, net als sp.a, tegen. Ook Veerle Wouters, toen nog Kamerlid voor N-VA, stemde tegen: “Dit was gewoon knoeiwerk. Maar Open Vld en MR waren er die avond op gebrand om het amendement koste wat het kost er op dat ogenblik door te krijgen.”

Bron » De Morgen