Regisseur Fabrice du Welz heeft zich als eerste gewaagd aan een verfilming van de zaak-Marc Dutroux – al lopen feit en fictie in ‘Maldoror’ sterk door mekaar. “Het is onze collectieve plicht om dit verhaal niet te vergeten”, vindt hij. Justitiejournalist Caroline Van den Berghe hekelt de vele onwaarheden in de film. “In tijden waarin veel complottheorieën de ronde doen, gooit dit koren op de molen.”
‘Maldoror’ brengt het verhaal van Paul Chartier, een 20-jarige rijkswachter die is opgegroeid in de criminaliteit en – in alle naïviteit – hoopt gerechtigheid te vinden in het rechtssysteem. Hij neemt deel aan ‘Operatie Maldoror’, een geheime missie om Marcel Dedieu te klissen, notoir seksdelinquent en hoofdverdachte in de ontvoering van 2 jonge meisjes.
Chartier botst echter al snel op de muren van een doorrot en corrupt justitieapparaat en raakt steeds meer persoonlijk geobsedeerd door de zaak.
Fabrice du Welz, vandaag 52, was niet veel ouder dan het hoofdpersonage uit zijn film toen Marc Dutroux in 1996 werd gearresteerd. Hij herinnert zich die periode als de dag van gisteren, vertelt hij in een interview met RTBF. Bijna 30 jaar na datum was voor hem de tijd rijp om cinematisch met enkele van de zwartste pagina’s uit de geschiedenis van België aan de slag te gaan.
Waarover ging de zaak-Dutroux?
Op 13 augustus 1996 werd België opgeschrikt door de arrestatie van Marc Dutroux, een klusjesman uit Marcinelle bij Charleroi. Hij werd verantwoordelijk gesteld voor het ontvoeren, gijzelen en misbruiken van 6 jonge meisjes. Julie Lejeune (8), Mélissa Russo (8), An Marchal (17), en Eefje Lambrecks (19) werden vermoord, Sabine Dardenne (12) en Laetitia Delhez (14) konden worden bevrijd.
Dutroux werd in 1989 al veroordeeld voor ontvoering en verkrachting. Hij zat daarvoor 3 jaar in de cel. Dat hij nadien in staat was om alsnog zulke gruwelijke misdaden te plegen, leidde tot woede en onbegrip bij de bevolking. Tijdens de Witte Mars, op 20 oktober 1996 in Brussel, kwamen 300.000 mensen op straat om verandering te eisen in de manier waarop politie en justitie in ons land functioneerden.
In 2004 werd Dutroux veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. De zaak had verregaande gevolgen voor het Belgische rechtsstelsel en leidde tot grondige hervormingen in de politie en het gerecht.
Volgens de Brusselse regisseur, voornamelijk bekend van horrorfilm ‘Calvaire’, is het een “noodzakelijk kwaad” dat we met z’n allen terugkijken op de zaak-Dutroux. “Ik wil verdelen noch provoceren”, benadrukt hij. “Het is waar dat hiermee wonden opengereten kunnen worden, maar dat is broodnodig: om als samenleving te functioneren, moet je in staat zijn om jezelf onder ogen te komen. Je moet de trauma’s kunnen benoemen, zodat je ook kan helen.”
Bovendien, zegt Du Welz, is het onze collectieve plicht om dit verhaal niet te vergeten. “Mijn dochter leert niets over deze tijd op school. Ze weet niks over de oorlog die vroeger tussen de politiediensten heerste.” Dat is eveneens thematiek die hij aan de kaak stelt in ‘Maldoror’: de constitutionele afgrond waarop België na de zaak-Dutroux heeft gestaan.
Ook wil hij de bevolking van Charleroi, Henegouwen en Luik – “vaak een zeer kwetsbare bevolking” – met zijn film een hart onder de riem steken. “Zij hebben meer te verduren gehad dan nodig. Deze mensen zijn bespot, gestigmatiseerd en met de vinger gewezen.”
2 centrale thema’s
Aan motivatie geen gebrek om ‘Maldoror’ in te blikken. Du Welz koos er daarbij bewust voor feiten en fictie te vermengen. “Waarom zou dat niet mogen? Kijk naar de geschiedenis van dramaturgie: we halen altijd inspiratie uit maatschappelijke gebeurtenissen om fictie te creëren. Het was nooit mijn doel om dicht bij de werkelijkheid te staan – in dat geval had ik wel een documentaire ingeblikt. Ik heb een fictie gemaakt omdat ik een man van fictie ben en omdat ik geloof dat cinema kan genezen.”
Zijn film draait om 2 centrale thema’s: het thema van gerechtigheid en het thema van het kwaad. “Wat kan een eerlijk mens doen in een samenleving waar gerechtigheid wankelt? En wat is hier het kwaad? Is het enkel Dutroux die in de kelder verschrikkelijke dingen deed? Of is het ook de oorlog tussen de politiediensten, het achterhouden van informatie en de wijdverbreide corruptie?”
Du Welz steekt niet onder stoelen of banken dat hij weinig gelooft van de officiële, gerechtelijke versie van de feiten, die stelt dat Marc Dutroux een seriemoordenaar was die in zijn eentje handelde. Hij gelooft in het bestaan van een groter pedofiel netwerk waarin Dutroux een pion was.
“Had ik een film moeten maken over de officiële theorie, dan zou het een zeer slechte film zijn geweest. Ik respecteer de gerechtelijke beslissing, maar dit is mijn overtuiging – en met mij die van velen. Volgens mij zouden heel wat mensen willen dat dit dossier heropend werd.”
“Feiten zijn wat ze zijn”
Justitiejournalist Caroline Van den Berghe heeft naar ‘Maldoror’ gekeken. Zij heeft destijds het dossier van begin tot eind voor VRT NWS gevolgd. “Alles komt naar boven”, vertelt ze in De Afspraak op VRT Canvas. “Hoofdpersonage Paul Chartier was in het echte leven René Michaux, rijkswachter in Charleroi. Hij nam deel aan Operatie Othello, zoals de geheime missie in de jaren 90 echt heette. Hij heeft zich inderdaad verbeten ingezet om Julie en Mélissa te vinden, maar om hem nu als superflik te bestempelen, zoals bij Paul Chartier wordt gedaan… Dat was niet het geval.”
Dat fictie en feiten in ‘Maldoror’ door elkaar lopen, stoort Van den Berghe mateloos. “Het verhaal begint realistisch, maar ontspoort al snel wanneer de complottheorieën over hooggeplaatsten in pedofilienetwerken de kop opsteken. Je ziet bijvoorbeeld hoe cassettes in beslag worden genomen. Daarop zouden beelden van een rijkswachtkolonel staan. In werkelijkheid was er echter alleen Marc Dutroux op te zien die Slovaakse meisjes verkrachtte.”
“We kennen de feiten, ze zijn onderzocht”, betoogt Van den Berghe. “Het proces heeft maanden geduurd. Er is een onderzoek bis gebeurd naar mogelijke netwerken. De feiten zijn echter wat ze zijn. Ze zijn heel erg, maar de waarheid is dat er 1 man was, een serieverkrachter en seriemoordenaar, die deze feiten met een aantal handlangers heeft gepleegd. Het onderzoek heeft niet aangetoond dat er daarboven nog netwerken waren.”
“Persoonlijk vind ik het niet nodig dat je hierover fictie maakt. Zeker in tijden waarin veel complottheorieën de ronde doen, gooit dit koren op de molen.” In plaats daarvan pleit Van den Berghe ervoor om meer in te zetten op de vele documentaires die de voorbije jaren zijn gemaakt. “Die gaan over de feiten. Het is belangrijk dat mensen weten wat er precies is gebeurd.”
Jean-Denis Lejeune reageert
Jean-Denis Lejeune, vader van de vermoorde Julie, reageert bij RTBF op de film. “We hebben al veel zaken geprobeerd om de ogen van de politieke verantwoordelijken te openen. Als deze film erin zou slagen om een bepaald bewustzijn terug op te wekken waardoor er nog verbeteringen aan ons rechtssysteem zouden komen, zou dat een hele goede zaak zijn”, is hij van mening.
“Wie ben ik om dat tegen te spreken”, aldus Van den Berghe. “Wat Jean-Denis Lejeune zegt, is waar: na Dutroux is er veel veranderd. Maar dat betekent niet dat er vandaag geen fouten meer worden gemaakt. Denk aan moord van Julie van Espen, of aan de Tunesiër die in Brussel de Zweedse voetbalsupporters heeft vermoord. Dat waren ook dossiers die in een kast bleven liggen.”
“Het blijft mensenwerk”, gaat ze voort. “Natuurlijk moeten mensen hun uiterste best doen bij Justitie en politie zodat zulke fouten niet meer gebeuren. Er moeten voldoende mogelijkheden, mensen en middelen zijn om goed te kunnen werken. Wat dat betreft, vind ik de boodschap van Lejeune waardevol.”
Bron » VRT Nieuws