Bendespeurder Eddy Vos heeft zijn overplaatsing aangevraagd naar een andere dienst. “Na vijftien jaar voor de zoveelste keer nog eens hetzelfde spoor herbekijken, ik kan mij daar niet meer voor motiveren.” Zestien jaar lang werd Eddy Vos (56) beschouwd als de koppigste en tegelijk meest optimistische politieman van het land.
Hij was onderzoeksleider van de cel Waals-Brabant (CWB), die onvermoeibaar bleef zoeken naar de Bende van Nijvel, Belgiës grootste criminele enigma ooit. Tussen 1982 en 1985 vermoordde de bende 28 mensen, de meesten bij raids op Delhaize-supermarkten waarbij de buiten in totale wanverhouding stonden tot het gebruikte geweld.
Vos werkte nauw samen met onderzoeksrechter Jean-Paul Raynal. Hun twee geheugens samen vormden de harde schijf van 30 jaar Bende-onderzoek, goed voor een dossier van honderdduizenden pagina’s. Raynal trok zich in april vorig jaar terug na een tussenkomst van Christian De Valkeneer, de procureur van Charleroi. Het onderzoek werd voortaan geleid door de nieuwe onderzoeksrechter Martine Michel en een geherstructureerd speurdersteam waarvan Vos niet langer de leiding had.
Eddy Vos, die in 2010 nog verkondigde dat hij “tot de laatste seconde voor de verjaring zou blijven zoeken”, heeft nu zijn overplaatsing aangevraagd naar een andere dienst. “Men moet realistisch zijn”, zegt hij. “In november 2015 treedt de verjaring in. Wil je deze zaak nog oplossen, dan moet je rekenen hoeveel tijd je nog hebt om allereerst de daders te vinden, hen voor het assisenhof te brengen en daarbij ook nog de wettelijke termijnen te respecteren waarbinnen zij naar het Hof van Cassatie kunnen stappen. Onze tijd is gewoon op.”
De laatste Bende-aanslag vond plaats in de Delhaize in Aalst, op 9 november 1985. Er vielen toen 8 doden, onder wie de vader, de moeder en de zus van de toen 9-jarige David Van de Steen. De legendarische ‘reus’ van de Bende richtte die avond zijn tweeloop op het joch en schoot zijn heup weg. Van de Steen overleefde, en is nu alle geloof in een ontmaskering van de Bende van Nijvel kwijt.
“Niemand kende het dossier zo goed als Eddy Vos”, zegt Van de Steen. “Hij bleef na al die jaren supergemotiveerd, tot Raynal op een zijspoor werd gezet. Dit lijkt de voorbode te zijn van het onvermijdelijke: dat men het onderzoek definitief stillegt. Ik kan daar ook ergens inkomen. Er lopen ook vandaag bandieten rond in Charleroi. Die zorgen voor meer overlast dan die van midden jaren tachtig. Het zou wel correcter zijn als men zegt waar het op staat, namelijk dat men ermee wil stoppen.”
Drie decennia lang was het Bende-onderzoek een bron van geruzie onder magistraten. Eerst was er de rivaliteit tussen de parketten van Nijvel en Dendermonde. In Nijvel zocht procureur Jean Deprêtre in het klassieke Henegouwse gangstermilieu, in Dendermonde hield men rekening met politieke terreur. De enige concrete stap voorwaarts die ooit werd gezet, was de vondst van de in Aalst gebruikte wapens, na minutieus speurwerk door de cel-Delta van de Dendermondse onderzoeksrechter Freddy Troch.
Door een tussenkomst van toenmalig minister van Justitie Melchior Wathelet werd hij in 1991 verplicht het dossier af te staan aan speurders in Charleroi, die daarna vijf jaar verloren met herschikken en vertalen. Vorig jaar volgde een nieuwe machtsstrijd, met de exit van Raynal en nu ook Vos.
Eddy Vos vervoegde het onderzoeksteam in 1996, toen minister van Justitie Stefaan De Clerck de aanzet gaf tot een “onderzoek van de laatste kans.” 16 jaar later lijkt ook die kans finaal vervlogen. Vos zegt dat hij in de laatste jaren voor zijn pensioen “andere horizonten” wil opzoeken, maar met zijn dossierkennis “altijd aanspreekbaar” blijft. “Het is misschien ook goed dat de zaak met een fris paar ogen wordt bestudeerd”, zegt hij nog.
“Na vijftien jaar voor de zoveelste keer nog eens hetzelfde spoor herbekijken, ik kan mij daar niet meer voor motiveren.” Procureur Christian Valkeneer stelde onlangs voor om de moordpartijen van de Bende van Nijvel te kwalificeren als misdaden tegen de menselijkheid. Hierdoor zou de verjaringstermijn met 10 jaar worden verlengd. De beslissing tot herkwalificatie moet worden genomen door minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld).
David Van de Steen werd onlangs in Charleroi uitgenodigd voor een geleid bezoek aan de CWB. “De speurders waren er bezig met het bestuderen van stukken van het Bendedossier die ze net hadden ontdekt in een al vijftien jaar niet meer geopende kast”, zegt hij. “In een andere kast vond men wapens terug die ooit wel ergens waren gevonden, maar waarvan men niet meer kon achterhalen bij wie of waarom. Als je zoiets ziet, ben je niet erg hoopvol, nee.”
Bron » De Morgen