Besparingen bij justitie, akkoord. Maar de blinde lineaire besparingen treffen de vredegerechten en politierechtbanken bijzonder hard. En wat vergeten wordt: daarmee ook de burger, zegt Joëlle Colaes.
- Wie? Voorzitter van de vrederechters en rechters in de politierechtbank van het arrondissement Antwerpen.
- Wat? De vredegerechten en de politierechtbanken hebben het grootste aantal rechtszoekenden die in persoon verschijnen, zonder dat een advocaat nodig is. Wie kan daartegen zijn?
In Leuven moeten de griffies van drie vredegerechten hun deuren in de namiddag sluiten wegens aanhoudend personeelstekort (DS 24 mei). Leuven is niet alleen. Ook tussen andere vredegerechten wordt geschoven en vervangen dat het een lieve lust is, om zo toch maar allerlei personeelstekorten en zelfs tekorten aan magistraten op te kunnen vangen.
Sommigen trekken de feiten in twijfel. Nochtans zijn de cijfers wat ze zijn en is de toestand op het terrein méér dan onrustwekkend. Wilde verhalen uit het verleden van vredegerechten als koninkrijkjes en baronieën en van politierechtbanken als grootste leveranciers van golfspelers blijven de vredegerechten en politierechtbank totaal onterecht achtervolgen. Het verleden is het verleden. Als er ooit sprake is geweest van vredegerechten of politierechtbanken waar de werklast minder hoog was, dan zijn dat verhalen uit verleden.
Bereikbaar voor de burger
Bijna overal waar een vredegerecht twee zetels en dus twee gebouwen had, dat waren er een paar tientallen, werden deze herleid naar één zetel en dus één gebouw. Dit heeft gevolgen voor de mensen die er tewerkgesteld zijn, maar vooral voor de verplaatsingslast van de burger.
De vredegerechten die in één gebouw hun zetel hebben (Antwerpen met zeven stadskantons, Gent met vijf stadskantons) worden verplicht om hun griffies samen te voegen. Leve de vooruitgang, leve de rationalisering. Maar het gaat natuurlijk ook om mensen. Het is alsof je van zeven dokterspraktijken in één gemeente, die elk jarenlang zelfstandig gewerkt hebben, opeens één grote praktijk zou maken, willens nillens.
Als het over justitie gaat, dan gaat het er vooral om bereikbaar te zijn. Wel, vrederechters zijn echt bereikbaar voor de burger en willen dat graag blijven, wat de omstandigheden ook zijn. De vredegerechten zijn op vele juridische terreinen ervaren en ze hebben het grootste aantal rechtszoekenden die in persoon verschijnen.
De burger kan er zelf terecht, zonder advocaat, voor zoveel materies waarmee hij in zijn dagelijkse leven te maken kan krijgen. Denk aan burenhinder, huishuur, handelshuur, sociale huisvesting, mede-eigendom, bewindvoering, nutsvoorzieningen… Vrederechters zijn de huisartsen van justitie: géén nummertje trekken, géén wachttijden van maanden en jaren, géén ellenlange files trotseren om ter plaatse te geraken, géén onpersoonlijke dossiers.
Als je wilt rationaliseren, dan moet je dat slim doen. Tot voor kort konden de vrederechters uitspraak doen over dringende en voorlopige maatregelen in geval van echtelijke moeilijkheden, vooraleer een echtscheiding werd aangevat. Dat kan niet meer. Deze bevoegdheid is door de politiek overgeheveld naar de rechtbank van eerste aanleg. Jammer van de negatieve gevolgen voor de burger. Vaak kon de vrederechter binnen een week na de behandeling van de zaak een vonnis uitgesproken, waardoor het woord ‘dringend’ ook echt zinvol werd ingevuld. Ook de mogelijkheden van verzoening door de vrederechter worden niet verzilverd. Nochtans ligt daar een enorm potentieel.
Ook de politierechtbanken zijn getroffen in hun essentie: zij zijn de behoeders van de verkeersveiligheid, beslissen in beroep tegen GAS-boetes, beoordelen de omvang van schade na verkeersongevallen… Zij gaan dus ook over materies die voor elk van ons dagelijkse kost en dagelijkse miserie uitmaken. Maar in de politierechtbanken bepaalt het parket de instroom van strafrechtelijke zaken.
De rechters zijn er voor de omvang van hun zitting afhankelijk van deze instroom: welke zaken worden vervolgd, hoeveel zaken per jaar worden vervolgd, wordt aan verkeer dat dagelijks slachtoffers maakt genoeg prioriteit verleend? Als het parket een verlaagd vervolgingsbeleid voert, dan komen die dossiers niet voor de politierechtbank terwijl die daarvoor nochtans vragende partij is.
Geen spoedopname, dank u
De vrede- en politierechters worden niet voor niets het kloppend hart van justitie genoemd. Zij worden vandaag in hart en longen aangetast: in hun hart door de vermindering van hun bevoegdheden, in hun longen door de lineaire besparingen. Voor een spoedopname bedanken de nabijheidsrechters.
Een herwaardering van hun eigenheid en hun meerwaarde zouden absolute prioriteiten moeten zijn, de eenheidsrechtbank niet. Wel nodig is een echte eenheidsvisie binnen de magistratuur, met respect voor ieders eigenheid en met de noodzakelijke middelen én investeringen, en met slimme besparingen in plaats van blinde lineaire besparingen.
Bron » De Standaard