Nabestaanden en slachtoffers van de Bende van Nijvel hebben een Nederlandse expert gevraagd als extern onderzoeker. Wat denkt hij te kunnen bijdragen aan een dossier van miljoenen pagina’s?
“Een verse blik”, dat is het belangrijkste wat Peter van Koppen naar eigen zeggen kan toevoegen aan het Belgische onderzoek naar de Bende van Nijvel. De Nederlandse rechtspsycholoog en coldcase-expert is door nabestaanden en slachtoffers aangezocht om het decennia aanslepende onderzoek naar de bendeleden over te doen. Daarmee krijgt hij mogelijk een rol in een van de grootste misdaaddossiers van België.
“Het grote voordeel is dat wij buitenlanders zijn”, zegt Van Koppen, hoogleraar rechtspsychologie aan de Universiteit Maastricht en de Vrije Universiteit Amsterdam, gisteren aan de telefoon. “We kijken met een versere blik tegen deze zaak aan dan de Belgen. We zijn niet behept met allerlei vooroordelen over deze zaak. Ik weet dat er in het verleden allerlei fouten zijn gemaakt in het onderzoek, maar ik ken de details niet. Dat helpt om een open blik te bewaren.”
Van Koppen is zelf wat verrast door het nieuws over zijn mogelijke rol in het ‘Bendeonderzoek’. De rechtspsycholoog werd twee weken geleden door de advocaten van een tiental nabestaanden en slachtoffers van de beruchte misdaadbende gevraagd als extern onderzoeker. Maandagavond liet de minister van Justitie Koen Geens (CD&V) onverwacht weten dat hij bereid is zo’n extern coldcaseteam te financieren. Ook de onderzoeksrechter, die komende weken toestemming moet geven, zei het idee genegen te zijn.
Als Van Koppen de toestemming krijgt, staat hij voor een titanenwerk. Het onderzoeksdossier over de Bende van Nijvel telt miljoenen pagina’s, en kost – zo berekende een journalist in ons land – vier tot zes jaar om te lezen. “Ik heb al eerder grote dossiers gehad, maar dit is extreem”, zegt Van Koppen, die onder meer bekend is van zijn rol in het onderzoek naar de Schiedammer Parkmoord. “Maar ik ga dit niet in mijn eentje doen. Ik verzamel een club mensen om me heen, en we pakken dat gestructureerd aan. Ik schat dat we er een jaar of twee voor nodig hebben.”
Voor de slachtoffers en nabestaanden van het Bendegeweld is de betrokkenheid van Van Koppen een laatste strohalm, na decennia van vruchteloos wachten op een doorbraak. De Bende van Nijvel pleegde in de jaren tachtig een reeks bloederige overvallen op vooral warenhuizen, waarbij 28 doden vielen en angst heel België in de greep had. Maar het onderzoek naar de gewelddadige bende verliep chaotisch en klungelig, en leverde al die jaren geen resultaten op.
Volgens een veelgehoorde theorie kwamen de bendeleden uit kringen van de rijkswacht, en manipuleerden sommige speurders daarom het onderzoek. Vandaar dat de advocaten van de bendeslachtoffers een buitenstaander zochten, ongevoelig voor interne machtsverhoudingen. Van Koppen is een nuchtere Nederlander”, aldus Johan Heymans, een van de advocaten van de nabestaanden en slachtoffers. “Iemand die niet verkrampt als je het woord ‘rijkswacht’ laat vallen.”
Van Koppen kan zich vinden in die beschrijving, maar benadrukt dat hij niet vanuit één theorie vertrekt. “Een open blik betekent ook dat wij niet bij voorbaat uitgaan van daders bij de rijkswacht. Wij pakken een zaak wetenschappelijk aan, op basis van de feiten. De roddels die deze zaak hebben vervuild wil ik zo veel mogelijk tot het einde bewaren.”
Over zijn inhoudelijke visie op de zaak wil Van Koppen niet veel kwijt, juist om zijn onpartijdigheid te bewaren. Maar in een opiniestuk van eind oktober beschreef hij enkele pijnpunten uit het Bendedossier. Zo vindt hij het “schadelijk” dat de onderzoekers in de jaren negentig hypnose gebruikten om het geheugen van getuigen op te frissen en noemt hij het onverstandig dat de speurders een steeds grotere rol toekenden aan “veronderstellingen, wilde aannamen en speculatie”.
De Reus
Ook over de recente doorbraak, door een bekentenis van rijkswachter Chris B. op zijn sterfbed dat hij lid van de Bende was, is Van Koppen sceptisch. “Het vergt heel veel onderzoek om de waarde van deze bekentenis te achterhalen”, zegt hij. “Dat wordt nog een moeilijke zaak.”
Of Van Koppen en zijn team de daders kunnen vinden, kan hij dan ook niet zeggen. “Ik kan geen resultaat garanderen”, zegt hij. “Het is mogelijk dat de zaak onoplosbaar is, of met de jaren onoplosbaar is geworden. Wat wij kunnen bieden is een gedegen poging de zaak uit te zoeken. Op basis van de feiten, en wetenschappelijker en gestructureerder dan de politie.”
Bron » De Morgen