Gerechtsjournalist Yves Barbieux volgde voor het ‘Nieuwsblad’ bijna vier decennia lang het onderzoek naar de Bende van Nijvel. Het einde van het onderzoek zat er al een tijdje aan te komen, toch smaakt de officiële bevestiging naar bitter falen, vindt hij.
Een tienerjongen staart daags na de overval op de Delhaize in Overijse naar de krijtlijnen silhouet op de parking waar zijn schoolvriend de avond voordien dood lag, vermoord door de Bende van Nijvel. Het was mijn eerste confrontatie met het leed dat de Bende bij de slachtoffers en nabestaanden heeft aangericht. Leed waarvoor wellicht nooit enige uitleg zal komen.
De feiten die men aan de Bende van Nijvel toeschrijft, vormen een kluwen, waarbij de vraag rijst of men door de talrijke verbanden, door het bos nog wel de bomen kon zien. Een eerste vlaag van overvallen vond plaats in 1982-83, een tweede in 1985. Vanwaar die pauze indien het om één bende gaat? De doelwitten lagen verspreid in verschillende gerechtelijke arrondissementen en taalgebieden, waar de speurders niet op dezelfde manier tewerk gingen. De verschillende dossiers uiteindelijk onder één dak samenbrengen om ze op een gecoördineerde manier te behandelen, liep helaas niet van een leien dakje. Waarom?
Twee grote hypotheses
De doelwitten en de manier waarop de daders te werk gingen, waren vaak uiteenlopend. Een kruidenierszaak overvallen was toch wat anders dan experimentele kogelwerende jassen bij de fabrikant stelen, laat staan op één en dezelfde dag een bloedbad aan te richten in twee verschillende warenhuizen.
Speurders volgden twee grote hypotheses om de Bende te proberen ontmaskeren. Kwamen de daders uit het traditionele zware banditisme? Waren zij slechts uit op geld en/of verkoopbare goederen? Mogelijk, maar waarom een bloedbad aanrichten en de aandacht van de politie trekken nog vooraleer de buit binnen is, zoals het geval was op de parkings van de Delhaize-warenhuizen in 1985?
Waren het dezelfde overvallers die het in 1982-83 op warenhuizen gemunt hadden? Toen drongen zij wel eerst binnen alvorens hun wapens te gebruiken. Werd de warenhuisketen Delhaize door gangsters gechanteerd, zoals commissaris Christian Smets van de Staatsveiligheid liet uitschijnen, en kregen zij ooit hun zin? Of stopten de overvallen pas nadat “Killer”, de meedogenloze Bende-leider, in Aalst dodelijk gewond raakte en de Bende ontbonden werd?
Politieke spanningen
Sommige speurders gooiden het over een andere boeg, die van de politieke spanningen tussen Oost en West in de jaren 1970-1980. Een vlaag van gewelddadige criminaliteit moest het land destabiliseren en klaarstomen om een meer VS-gezinde bewindvoering te accepteren. Sommige leden van de toenmalige rijkswacht zouden een coördinerende rol gespeeld hebben om uitvoerders voor de dodelijke raids te ronselen in kringen van banditisme en/of huurlingen. De betrokkenheid van die rijkswachters zou dan uitleggen waarom de daders altijd buiten schot van het gerecht konden blijven.
Tussen de twee vlagen van Bende-overvallen door zou de linkse terreurbeweging CCC ongemoeid zijn gelaten zolang zij met haar bomaanslagen de spanning maar bleef opvoeren. Mooie hypothese, maar ook hier zijn nooit bewijzen van gevonden. Ons land werd ook niet gedestabiliseerd, waarom stopten de Bende-overvallen dan plots?
Kale reis
“Sabotage, manipulatie, complot om het onderzoek ver van de daders te houden en zo de weg naar mogelijke opdrachtgevers te versperren, want daar zouden hoge omes bij kunnen zitten”, wordt soms geopperd om het falende onderzoek uit te leggen. “Moet wel een enorm complot geweest zijn met honderden betrokkenen zonder dat er ooit iets in die 40 jaar gelekt is. Nogal onwaarschijnlijk”, krijgen wij als antwoord.
Het dossier wordt nu afgesloten. De burgerlijke partijen die hoopten dat het Bende-mysterie dankzij de afschaffing van de verjaring alsnog zou opgelost worden of tenminste een uitleg zou krijgen, komen van een kale reis terug. Zij die destijds hoopten dat, juist dankzij de verjaring, ooit iemand na die ultieme datum de oplossing zou aanreiken, eveneens.
Bron » Gazet van Antwerpen