Overwerkte magistraten, griffiers met een burn-out en een berg aan onbetaalde facturen. Justitie hangt in de touwen en toch vindt de regering dat het vet nog niet van de soep is. Het gapende begrotingsgat moet koste wat het kost dicht, maar het besparingsmantra van de federale regering dreigt de hoeksteen van de democratie onderuit te slaan.
Van alle Europese lidstaten geeft België na Luxemburg het minste geld uit aan justitie: amper 0,7 procent van de totale overheidsuitgaven. Het Europese gemiddelde ligt op 2,2 procent. En er moet nog af, vindt de regering. Personeelskosten moeten op vier jaar met 10 procent dalen, werkingskosten met 20 procent.
De gevolgen zijn nu al, nog voor de besparingen, voelbaar. Een tijdje geleden schafte de rechtbank in Antwerpen een correctionele kamer af, in januari zal het Antwerpse hof van beroep ook een van haar kamers sluiten. Er is namelijk te weinig personeel.
Nochtans heeft de Hoge Raad voor Justitie al in oktober kandidaten voorgedragen om de kamer te bemannen, alleen, die benoeming is pas gisteren door de koning ondertekend. Pas na de publicatie ervan in het Staatsblad en de eedaflegging zal de kamer het werk weer kunnen hervatten.
Ondertussen stapelt het werk zich op. In Hasselt moet een van de vredegerechten al geruime tijd rondkomen op halve kracht: drie medewerkers in plaats van zes. “In Gent, Brugge en Brussel is de situatie even erg,” zegt Serge Dobbelaere, voorzitter van Ceneger, de Nationale Federatie van de Griffiers bij de Hoven en Rechtbanken. Sommige griffies in Brussel sluiten uit protest zelfs op vrijdagnamiddag.
In de magistratuur is de situatie niet veel beter. Volgens Jan Geysen, voorzitter van de Vereniging van Magistraten, zijn er zo’n 150 vervangingsplaatsen in te vullen, terwijl de minister onlangs amper 21 vacatures heeft opengesteld.
“Zo krijg je kaders die met haken en ogen aan elkaar hangen. En loop je het risico om de beste krachten kwijt te spelen aan de beste plaatsen. Waar het erg is wordt het erger, en waar het goed is, wordt het beter.” Strafpleiter Filip Van Hende noemt vooral het laattijdig betalen van tolken en gerechtsexperts rampzalig: “Wij zien experts die zaken laten aanslepen omdat ze niet betaald worden, met nog grotere vertragingen tot gevolg.”
Magistraten, advocaten en griffiers beseffen dat geen enkele sector aan de besparingen kan ontsnappen. Ze zijn bereid hun deel te slikken, en werken zelf voorstellen uit om justitie efficiënter te laten functioneren. Vorige week nog riepen een aantal topmagistraten op om het hof van assisen af te schaffen wegens omslachtig, tijdrovend en duur.
Minister Geens zette in november de deur op een kier om assisenzaken te beperken tot passionele misdrijven. Van Hende is blij dat een jurist als Geens aan het roer van justitie staat, maar vindt een afschaffing van assisenhoven te ver gaan. “Een gerechtelijke procedure afschaffen met als enig ernstig argument dat het te duur is, betekent dat je aan de poten van de rechtsstaat begint te zagen.”
Maar de grootste winst ligt in de informatisering, valt bij magistraten, advocaten en griffiers te horen. En daar wringt het schoentje, al een hele poos. “De software waar wij mee moeten werken is oubollig,” zegt Van Hende. “Er is zelfs geen zoekmachine om digitale assisendossiers mee te raadplegen.”
Eind januari stelt minister Geens zijn globaal justitieplan voor aan de regering. De vraag is maar of de opgelegde besparingen niet te diep in het vlees snijden en, zoals partijgenoot en minister van Werk Kris Peeters in De Tijd aangaf, justitie niet verlammen.
Bron » De Morgen