Balans na tien jaar hypnose: nul opgehelderde zaken en een lange reeks dwalingen

Nergens ter wereld was een geval bekend waarbij hypnose een misdrijf hielp op te helderen. De techniek ligt wel aan de basis van verschillende gerechtelijke dwalingen. Toch blijven politiemensen erin geloven.

In 1976 kapen drie schurken in het Californische Chowchilla een bus met 26 schoolkinderen. Het plan bestaat erin diens ouders losgeld te ontfutselen. Chauffeur Ed Ray weet te ontsnappen en in de latere tv-film They’ve Taken Our Children is te zien hoe hij na een hypnosesessie vijf van de zes cijfers van een nummerplaat kan memoriseren, waarna de politie de criminelen klist.

Wetenschappers hebben al uitvoerig aangetoond dat Ray in werkelijkheid twee cijfers memoriseert, allebei fout, en dat de zaak wordt opgehelderd dankzij gewoon politiewerk. Het kan niet beletten dat Chowchilla een baken van hoop blijft voor speurders die het even niet meer weten.

Bij de federale politie wordt eind jaren 90 onder leiding van psychiater Vincent Martin een hypnoseteam losgelaten op een reeks cold cases als de Bende van Nijvel en kinderverdwijningen. Nooit komen ze een stap dichter bij de opheldering. Martin wordt in 2005 zelf schuldig bevonden aan het verkrachten van zes patiëntes tijdens zijn hypnosesessies. Hij vlucht naar Zanzibar en het hypnoseteam sterft een stille dood. De balans na tien jaar hypnose: nul opgehelderde zaken.

Daartegenover staat een lange reeks gerechtelijke dwalingen, waarbij getuigen onder hypnose in Canada, de VS en Nederland onschuldigen in de gevangenis praten. Amerikaans onderzoek toont aan dat getuigenissen onder hypnose een waarheidsgehalte hebben van 14 procent, tegenover 40 procent bij niet-hypnose. Of, zoals Nederlands hoogleraar Harald Merckelbach samenvat: “Wie een betrouwbare verklaring wil krijgen, moet een getuige of verdachte niét onder hypnose verhoren.”

In België is er één zaak bekend waarbij hypnose een rol heeft gespeeld. Een volksjury in Luik acht Francis en Marco Gottschalk in 2000 schuldig aan een moord waarvan intussen vaststaat dat die niet is gepleegd. De bewijsvoering berust op een soort hypnosesessie. De zaak wordt gezien als de grootste gerechtelijke dwaling ooit in ons land: Francis is sinds vorig jaar vrij, zijn broer moet nog vier jaar zitten.

Bron » De Morgen