Koen Geens legt de laatste hand aan een wetsontwerp over een algemene regeling voor spijtoptanten inzake criminele organisaties en terrorisme. Begin volgend jaar wordt dat bij het federaal parlement ingediend. Bedoeling is om een volledige criminele of terroristische organisatie uit te schakelen door een betrokkene een voordeel te geven.
“Zeker in gesloten milieus met een sterke zwijgplicht is het voor opsporingsdiensten bijzonder moeilijk om bewijzen te verzamelen”, klinkt het bij het kabinet-Geens. “Verschillende landen hebben een gelijkaardige regeling die al zeer nuttig is gebleken.”
Wat is een spijtoptant?
Ofwel is een spijtoptant een (mede)dader of medeplichtige die nog voordat de feiten bekend zijn uit eigen beweging aangifte doet. Ofwel is hij iemand die tijdens het lopende onderzoek uit eigen beweging bijzonder belangrijke bewijsmiddelen over andere betrokkenen aanlevert, zonder dat die bewijzen op een andere manier konden worden bemachtigd. De verklaringen moeten ook controleerbaar zijn. Dat moet voorkomen dat betrokkenen zomaar in het wilde weg anderen gaan beschuldigen. “Bovendien is de persoon verplicht om een verklaring over alle criminele feiten – dus ook zijn eigen feiten – af te leggen”, zegt het kabinet-Geens.
Welke voordelen krijgen ze?
Voor wat, hoort wat. Wie cruciale info aanlevert, kan genieten van ‘een strafverminderende verschoningsgrond’. Concreet wil dat zeggen dat de spijtoptant een beter detentieregime of strafvermindering krijgt. Enkele jaren minder lang achter de tralies is dus een mogelijkheid. De details daarover worden nog besproken, maar zullen ‘duidelijk en objectief’ in de wet worden vastgelegd. Nadien is het voor de spijtoptant ook mogelijk om bescherming te krijgen. Volgens de huidige wetgeving komen enkel getuigen die zelf geen boter op het hoofd hebben daarvoor in aanmerking. Geens wil die regeling uitbreiden, zodat ook medeplichtigen bescherming, een nieuwe identiteit of hulp bij verhuizing kunnen krijgen.
Kunnen ze vrijuit gaan?
Volgens de Italiaanse ‘pentitoregeling’ kunnen spijtoptanten van de maffia volledig vrijuit gaan. Zo’n vaart loopt het in ons land in geen geval. De spijtoptant zal altijd worden bestraft en niet zomaar worden vrijgesproken. Bovendien kan niet elke crimineel van dit systeem gebruikmaken om een minder zware straf te krijgen: de regeling is niet van toepassing op personen die een gevaar voor de samenleving betekenen.
Wie beslist?
De wet legt de spelregels vast, maar uiteindelijk zullen rechters het laatste woord hebben.
Bron » De Morgen