Strafrechter op rust Walter De Smedt kijkt, na de nieuwe onthullingen over de Bende van Nijvel, opnieuw naar een overval die in 1984 plaatsvond in de kazerne Ratz in Vielsalm: ‘De overval werd altijd voorgesteld als een wapenfeit van de linkse Belgische terreur. Maar dit heeft nooit tot vervolging geleid en werd ernstig tegengesproken door andere elementen.’
Door de onthullingen over de ‘Reus’ van de Bende van Nijvel en de mogelijke betrokkenheid van de groep Diane – een speciale eenheid van de Belgische rijkswacht – is de theorie van de poging tot ontwrichting van de staat en het zaaien van paniek opnieuw een ernstige piste in het onderzoek geworden.
Maar er blijven nog vele vragen onbeantwoord. Wie maakte nog deel uit van de Bende? Wie gaf de opdrachten? Hoe ging dit alles dan precies in zijn werk?
Het dossier van de Bende van Nijvel is niet het enige dossier uit de zogenaamde loden jaren tachtig waarbij er tijdens een overval slachtoffers vielen zonder enig financieel gewin als motief.
Ook het dossier over de overval op de kazerne Ratz te Vielsalm doet aan een poging tot ontwrichting van de staat denken. De informatie die daarover publiek werd gemaakt bevat alle nodige elementen om de zoektocht naar de daders verder te zetten – plaats, datum, namen van betrokken personen en diensten. Maar wat gebeurde er met dat onderzoek?
De feiten
Op zondag 13 mei 1984 dringt, kort na middernacht, een commando de kazerne van de Ardense Jagers (een van de vier infanteriebataljons van de Landcomponent, een onderdeel van de Belgische Krijgsmacht, nvdr.) te Vielsalm binnen. Zij knippen de prikkeldraad door, zagen de tralies van een wapendepot weg, overmeesteren en knevelen milicien Pascal Moureau en schieten adjudant Carl Freches neer. Terwijl Freches ernstig gewond op de grond ligt, incasseert hij een bijkomend salvo van vier .45-kogels en wordt hij voor dood achtergelaten.
De overvallers verdwijnen met twintig FAL-geweren (licht automatisch geweer, nvdr.), vijf Vigneron-machinegeweren, drie Lee-Enfield geweren en een FALO-machinegeweer.
Als bij wonder overleeft Carl Freches de aanslag. Op 23 augustus 1985 doet de gerechtelijke politie een huiszoeking in een appartement aan de Landhuisjesstraat 73 te Ukkel. Er worden een FAL-geweer en een FALO-machinegeweer – beiden afkomstig van de diefstal in Vielsalm – aangetroffen.
De speurders vinden in het appartement ook de vingerafdrukken terug van Nathalie Ménigon, Jean-Marc Rouillan, Joëlle Aubron en Georges Cipriani, allen topfiguren van Action Directe (een Franse linkse stadsguerrillaorganisatie actief in de jaren tachtig, nvdr.). Een fragment van een andere vingerafdruk zou van de pas aangehouden Chantal Paternostre kunnen zijn.
Linkse terreur
Dit alles werd gezien als een duidelijke aanwijzing dat de daders moesten gezocht worden in de kringen van het Action Directe, de Cellules Communistes Combatantes (CCC, linkse terreurgroep die in de jaren tachtig aanslagen pleegde in België, nvdr.), of de FRAP (Front Revolutionnaire d”Action Proletarienne, een linkse terreurgroep actief in België in de jaren tachtig, nvdr.). Begin 1987 besluit het gerecht de wapendiefstal aan het CCC-dossier toe te voegen. Op 21 februari 1987 werden de leiders van Action Directe in Vitry-aux-Loges gearresteerd. Bij een huiszoeking in een boerderij daar vond de politie ook een van de wapens afkomstig van de diefstal in Vielsalm.
De overval werd altijd voorgesteld als een wapenfeit van de linkse Belgische terreur. Maar dit heeft nooit tot vervolging geleid en werd ernstig tegengesproken door andere elementen.
De andere elementen
Jean-Claude Marlair was op het moment van de overval commandant van de kazerne te Vielsalm. Hij zweeg gedurende lange tijd over wat er zondag 13 mei 1984 gebeurd is. Maar na een gesprek met zijn jeugdvriend, de ondertussen overleden bekende Franstalige onderzoeksjournalist René Haquin, gaf hij zijn versie van de gebeurtenissen.
Het verhaal van Marlair, die uit verontwaardiging zelf op zoek was gegaan naar de waarheid, laat een ander licht schijnen op de overval. Voor hem is de aanslag op de kazerne het werk van special forces uit het Belgische stay-behindnetwerk Gladio (een in 1952 gestart geheim netwerk, gesponsord door de CIA en de NAVO, om de communistische invloed te neutraliseren, nvdr.).
Marlair gaf bovendien ook namen en een reeks details die mits een onderzoek eenvoudig na te trekken zijn: ‘Alles werd op het hoofdkwartier van de Amerikaanse special forces te Londen gecentraliseerd. Een twaalftal leden werkte te Vielsalm en anderen werkten in Diekirch. Op het terrein werden gemengde Belgisch-Amerikaanse pelotons gevormd, één in het zuiden en het andere in het noorden van de provincie Luxemburg. Ieder peloton bestond uit een twintigtal Belgische commando’s en een tiental Amerikanen. Het noordelijk peloton stond onder het bevel van een luitenant van Flawinne, gecoacht door een paramilitaire verbindingsofficier en bemoederd door een partizaan die in zijn streek opereerde, Lucien Dislaire. Zij organiseerden schermutselingen en zetten valstrikken op, met de Ardense jagers achter zich.’
Ook Lucien Dislaire, door Marlair aangeduid als de partizaan van de streek, ging later aan het praten. Hij legde in een driedelige documentaire van de BBC een uitvoerige verklaring af die gelijkloopt met de onthullingen van Marlair. De vraag of hij zelf lid was van Gladio wilde hij niet beantwoorden. Hij verwees naar een artikel van René Haquin waarin vermeld werd dat hij bij zijn aanhouding in Luxemburg in het bezit was van een authentiek Belgisch diplomatiek paspoort. Dislaire voegde ook nog elementen toe aan het verhaal van Marlair. Op 9 juni 2008 herhaalt Lucien Dislaire in een open brief gericht aan Justitie en de Belgische pers alle elementen.
Bendedossier
Het was en is de vraag tot wat de gekende informatie over deze overval op de kazerne van de Ardense Jagers te Vielsalm heeft geleid. Enerzijds is er de vervolging en bestraffing van de gepleegde misdrijven an sich, maar anderzijds is er ook het mogelijk verband met de daden van de Bende van Nijvel. Is de Bende van Nijvel verantwoordelijk voor de overval op deze kazerne in Vielsalm?
Toen Martine Michel het dossier van de Bende van Nijvel overnam, werd er een team samengesteld om de verspreide dossiers samen te brengen en te inventariseren. Toen werd er één nietszeggende bladzijde over de overval te Vielsalm aangetroffen. Is die passage ondertussen al wat aangedikt?
Bron » Knack | Walter De Smedt