Procureur wordt een knelpuntberoep. Er zijn te weinig kandidaten om de uitstroom van magistraten op te vangen. ‘Onderzoeken zullen langer duren.’
Parketmagistraten onderzoeken criminele feiten en brengen de verdachten voor de rechter: zonder hen valt de gerechtelijke keten stil. Cijfers van de Hoge Raad voor de Justitie en het College van Procureurs-Generaal maken duidelijk dat die schakel in de ketting het hard te verduren heeft. Vorig jaar was er voor een vijfde van de vacatures niet eens een kandidaat, blijkt uit cijfers die De Standaard opvroeg bij de Hoge Raad: 18 van de 88 vacante plaatsen werden niet ingevuld. Het probleem is volgens de statistieken iets groter aan Franstalige kant.
Ontslagnemend minister van Justitie Koen Geens (CD&V) is zich bewust van de situatie. ‘Er is momenteel een globaal probleem van instroom van nieuwe kandidaten’, zei hij tijdens een parlementair debat over het onderzoek van de Hoge Raad voor de Justitie naar de opvolging van Steve B., de man die verdacht wordt van de moord op Julie Van Espen.
Er zijn twee manieren om magistraat te worden: via een gerechtelijke stage (meestal de ‘ingang’ voor jonge juristen) of via een ‘examen beroepsbekwaamheid’ (waarbij bijvoorbeeld ervaren advocaten de stap naar de magistratuur zetten). Maar die ingangen worden te weinig gevonden: ‘Het aantal laureaten van de examens beroepsbekwaamheid en de toegangsproef voor de stage daalt al enkele jaren. Anderzijds verlaten zo’n 120 magistraten (per jaar, red.) de magistratuur’, zei Geens toen.
Prioriteiten stellen
Wanneer een rechter met pensioen gaat, wordt zijn of haar functie bovendien vaak ingevuld door iemand die van een parket komt: zo’n overstap van de staande naar de zittende magistratuur wordt gezien als een stap omhoog op de carrièreladder. Maar daardoor voelen de parketten de wanverhouding tussen de in- en uitstroom meer dan andere takken van de rechterlijke orde. Bij de parketten zelf gaan ook veel mensen met pensioen, maar doordat zij aan de basis van de rechterlijke orde zitten, is het extra moeilijk om de vacatures ingevuld te krijgen.
‘De leeftijdspiramide van het openbaar ministerie zal de komende jaren een grotere rol spelen’, voorspelt het College van Procureurs-Generaal.
De procureurs waarschuwen voor de gevolgen. ‘De onderzoeken zullen langer aanslepen’, zegt Filiep Jodts, de procureur van West-Vlaanderen. ‘We zullen nog meer moeten bepalen waar onze prioriteiten liggen, en dat zal een effect hebben op het vervolgingsbeleid. Op dit moment is er geen gerechtelijke achterstand, maar met de huidige gang van zaken komt die er wel weer aan. Op een kader van 62 zijn er nu 57 mensen in dienst, maar dat zal zakken naar 52.’
Vijver leeggevist
In Oost-Vlaanderen verwacht procureur Johan Sabbe dat de invulling van het kader ‘op korte termijn een duik zal nemen’. ‘De parketten zijn de vijvers waarin iedereen komt vissen: het parket-generaal, de voorzitter van de rechtbank, de politierechters, de arbeidsrechtbank … Iedereen plukt onze goede magistraten weg’, zegt Sabbe. ‘De minister heeft er altijd voor gekozen om de wettelijke kaders voor 90 procent in te vullen. Dat is vrij goed gelukt, bij ons gaat het er zelfs boven: 84 van de 86 plaatsen zijn ingevuld. Maar binnenkort zakt dat naar zo’n 70. We zullen inderdaad nog meer dan nu moeten kijken waar onze prioriteiten liggen.’
Ook in Antwerpen is de situatie nijpend. ‘Onze kaders zijn niet meer afgestemd op de maatschappelijke noden’, zegt procureur Franky De Keyzer. Het parket bestaat in theorie uit 98 magistraten, in de praktijk zijn het er 87. ‘Minstens vier magistraten gaan hier op korte termijn weg. Volgens het bevolkingsaantal en de groeiende instroom van dossiers zou parket Antwerpen 123 voltijdse equivalenten nodig hebben. Ons achterhaalde kader maakt dat veel mensen uitvallen wegens de grote werkdruk, wat betekent dat we met minder mensen meer werk blijven verzetten. Gemotiveerde collega’s postuleren om die reden ook weg van de parketten. Het duurt bijzonder lang voor we vacatures kunnen invullen.’
Zelf schilderen
De Hoge Raad voor de Justitie en de parketten hebben geen duidelijk zicht op de redenen waarom er zo weinig kandidaten zijn. Algemeen nemen ze aan dat de magistratuur met een imagoprobleem zit. ‘Zijn we te oubollig of te negatief?’, vraagt de Gentse procureur-generaal Erwin Dernicourt zich af. ‘Is er de voorbije jaren te veel geklaagd over de ICT? Of zijn er voor de potentiële kandidaten interessantere aanbiedingen in de private sector?’
De West-Vlaamse procureur Jodts vermoedt dat het ook te maken heeft met het verouderde statuut van de parketmagistraten. ‘De verloning is zeker correct, maar als je het vergelijkt met de privésector, dan is het globale plaatje daar toch interessanter. Als geïnteresseerde mensen horen dat de magistraten soms zelf opdraaien voor het onderhoud van een gebouw of voor de schilderwerken, gaan ze twee keer nadenken. Onze omkadering is niet te vergelijken met die van veel advocaten. Maar het blijft wel een zeer aantrekkelijke job.’
‘Een goede parketmagistraat is als een goede fles champagne’, vult Johan Sabbe aan. ‘Bij de zetel (de rechtbanken, red.) kun je de magistraten meer vergelijken met een goede fles rode wijn. Bij ons is het werk avontuurlijk, gevarieerd en boeiend. De dynamiek is hier zeer intens.’
Bron » De Standaard