Zijn favoriete pijp. En ook een achtergelaten schoen, een hoorapparaat en een injectienaald. De start van de speurtocht naar de ontvoerders van gewezen premier Paul Vanden Boeynants (toen 69) in 1989 heeft veel weg van een onnozel raadseltje. Maar in angstige tijden van de CCC en de Bende van Nijvel blijkt het bittere ernst. Met in de hoofdrol de bende rond Patrick Haemers, een geheime transactie van het losgeld in Genève, een villa in Le Touquet, een arrestatie in het station van Metz en finaal een apotheose in een warenhuis in Rio. “Ik zwoer dat ik al die tijd geen traan zou laten”, zei de betreurde VDB.

Polle Pens. Zo luidde de ­bijnaam van Paul Vanden Boeynants. Omdat de christelijke politicus (PSC) op door hem georganiseerde pensenkermissen al eens gretig trakteerde op bloedworst. De pensen van de slagerszoon sloegen aan, want tot tweemaal toe schopte hij het tot premier van ons land (1966-68 en 1978-79). Al waren niet al zijn daden even christelijk geïn­spireerd. De flamboyante “VDB” was uiterst controversieel en na een veroordeling voor belastingontduiking een koele minnaar van Justitie. Steevast waren er verhalen over buiten de lijntjes kleuren.

En dus gonst het halfweg ­januari 1989 van de geruchten dat VDB gewoon het gerecht te slim af is geweest, wanneer hij plots van de aardbol ver­dwenen lijkt. Want sinds de 14de januari ’s avonds is hij nergens meer te bespeuren. Zijn laatste teken van leven? Het moment dat hij na het parkeren van zijn wagen naar het appartement trekt, de pijp in de mond.

“Later die avond sloeg zijn vrouw alarm”, zegt Jean-Marie Brabant, destijds hoofd van de BOB, de opsporingsbrigade van de rijkswacht. En als speurders die nacht VDB’s pijp in de ondergrondse garage terugvinden, naast één van zijn schoenen, zijn hoorapparaat én een injectienaald vreest men voor een ontvoering. “Alles wees op hevig ­verzet en een ontvoering na verdoving”, zegt openbaar aanklager Pierre Morlet.

Maar door wie? En heeft VDB niet gewoon alles in scène gezet? Dagenlang gonst het van de wildste complottheorieën. Dat hij begraven ligt in een waterput. Of gezien is op de vlucht met een blondine. Geen geruchten: de dreigbrieven die hij al maanden krijgt en de extra beveiliging die hij heeft gevraagd. “We wisten helemaal van niets en waren doodongerust”, zegt zoon Christian, die in het holst van de nacht meteen terugkeert van zakenreis.

Linkse en rechtse extremisten

Het waren de nadagen van de bloedige jaren 80, met aanslagen van de Bende van Nijvel en de CCC. In Italië was de toenmalige premier Aldo ­Moro vermoord teruggevonden, in Duitsland de leider van de werkgeversorganisatie. Het waren woelige tijden, met linkse en rechtse extremisten die net niet over elkaar struikelden.

Als op de redactie van de krant Le Soir een telefoontje binnenloopt van de Brigade Socialiste Revolutionnaire om de ontvoering van VDB op te eisen, wordt dat eerst weggelachen. “Dan ben ik de koningin van Engeland. Onnozelaar”, zegt de nachtwaker, die vervolgens de telefoon neergooit. Maar de briefjes op de redacties en op een politiekantoor blijven komen. Probleem: niemand in ons land heeft ooit gehoord van de Brigade Socialiste Revolutionnaire die de ontvoering opeist. Later zal ook blijken dat het geen revolutionairen waren, maar puur op geld beluste gangsters.

Favoriete tabak

Vier dagen na de ontvoering geeft zoon Christian een eerste emotionele persconferentie. Na zeventien dagen zonder nieuws volgt een tweede. De familie is ten einde raad. “Mijn moeder, mijn zuster en ik zijn zeer ongerust. We hebben geen enkel teken van ­leven. Nous sommes avec toi, papa. Er is niet het minste contact met de ontvoerders.”

Die zitten verscholen in een villa in de Franse badplaats Le Touquet en houden VDB koest met handboeien en groenten uit blik. Hij krijgt hun gezichten nooit te zien en leeft enkel met het idee dat hij zal vrijkomen als zijn familie 400 miljoen Belgische frank – 10 miljoen euro – op tafel legt.

“Het grootste deel om uit te delen aan de armen, de rest van de miljoenen voor ons”, klinkt het. VDB verklaart zijn vier ontvoerders zot en onderhandelt dagenlang over een lager bedrag. Hij wil verse groenten, zijn favoriete tabak en vooral: zijn vrijheid terug. In gedachten zit hij bij zijn ongeruste familie, die een bewijs krijgt dat VDB nog leeft: een foto met ongeschoren gezicht, naast een gedateerde krant.

Militaire kledij

In het grootste geheim wordt intussen de overhandiging van het losgeld besproken. “Dat gebeurde via een goede vriend van VDB, Jean Natan”, zegt Pierre Morlet.

Na enkele ontmoetingen met de speurders in een meubelzaak, trekt Natan met 63 miljoen Belgische frank naar ­Genève. Zelfs de Zwitsers weten van niets; het geld wordt zonder bloedvergieten overhandigd. VDB krijgt als beloning een pijp en tabak. En vooral: hij mag na dertig dagen doodsangsten uitstaan huiswaarts. Geblinddoekt dumpen zijn ontvoerders hem in de stationsbuurt van Doornik. De ontvoerders geven hem nog wat geld voor een taxi naar Brussel.

Zijn bevrijding is groot nieuws. De massaal toe­gestroomde pers moet een list bedenken – de aankoop van een welkomstboeketje – om hét beeld te schieten: VDB in kamerjas die aan het raam van zijn appartement verschijnt en even zwaait.

Een dag later spreekt VDB de wereld toe. In zijn gekende, theatrale stijl. Hij hoeft geen vragen en houdt een lange monoloog. “Ze waren zeker met drie. Vier? Waarschijnlijk. Vijf? Mogelijk. Ze dronken geen alcohol, waren altijd heel kalm en droegen militaire kledij. Als ik hen iets wilde zeggen, ging dat via briefpapier. Zelfde verhaal als ik naar het toilet moet. Dertig dagen heb ik tegen mezelf gevochten. En gezworen: VDB, gij zult niet creveren.”

Verraden door adressenboekje

Wie achter ’s lands meeste beruchte ontvoering zit? Geen hond die het weet. Twee weken na de ontvoering van VDB wordt een geldtransport in Groot-Bijgaarden overvallen. De raid is bloederig. Er valt een dode.

Alles wijst op de Bende rond Patrick Haemers. “We waren in die periode al lang met ­Haemers bezig”, vertelt toenmalig rijkswachtofficier Paul Van Thielen. Samen met collega-speurder Daniel Hautera onderscheppen ze een telefoongesprek van Bendelid Basri Basjrami naar diens vriendin over een geheime ontmoeting in Frankrijk. “We zijn dan meteen naar Metz ­gereden”, vertelt Hautera. “Het rendez-vous ging uiteindelijk niet door, maar tot onze verbazing konden we Basjrami arresteren in het station.”

Hij blijkt in het bezit van 200.000 Zwitserse frank. Een deel van het losgeld betaald voor de vrijlating van VDB, blijkt al snel. De val klapt dicht. Het adressenboekje van Basjrami doet de speurders naar een villa in Le Touquet afzakken, waar walkietalkies, bivakmutsen, een schrijfmachine en de ketting waaraan VDB dertig dagen geboeid lag, worden teruggevonden.

Bekentenis op tv

Het spoor naar het brein achter de ontvoering, Patrick Haemers, leidt in mei 1989 naar het Braziliaanse Rio de Janeiro. Haemers leidt er een luxeleven en voelt zich ongrijpbaar. Hij is al jaren een enigma. Paul Van Thielen ­beleeft er het moment van zijn carrière als hij ’s lands meest gezochte gangster kan klissen aan een telefooncel in een ­warenhuis.

Tv-kijkend Vlaanderen ziet op de nationale televisie hoe Haemers de ontvoering bekent en benadrukt dat het puur om het geld te doen was. Niet veel later wordt ook een ander bendelid, Philippe ­Lacroix, in Colombia uit de jungle geplukt. In 1995 verlaat VDB de nationale politiek. Zes jaar later, op zijn 81ste overlijdt hij na een hartoperatie.

Bron » Het Nieuwsblad