De aflevering van vanavond van de fictiereeks “1985” start met een erg gewelddadige scène. Op een vrijdagavond, opnieuw rond sluitingstijd, wordt een overval gepleegd op de Delhaize in Beersel. De gangsters, onder wie twee grote en breedgeschouderde types, stelen zo’n 30.000 euro en laten een spoor achter. Politie en justitie brutaal provoceren en ze op het (verkeerde) spoor zetten, het lijkt het handelsmerk van de Bende te zijn.

Delhaize – Beersel, 7 oktober 1983

Als de openingssequentie van vanavond al zo schokkend is voor de kijker, wat moet het dan geweest zijn voor de winkelende bezoekers van de Delhaize aan de Steenweg op Ukkel die 7e oktober 1983?

Het is 19.50 uur, kort voor sluitingstijd, als een zwarte Golf GTI met hoge snelheid de parking komt opgereden. De realiteitszin van de makers van “1985” blijkt uit de details van deze sequentie. De nummerplaat van de VW Golf in beeld (FKG-991) verschilt slechts miniem van de werkelijke nummerplaat (FGK-991) van de gestolen wagen. Al zou bij de feiten in Beersel een andere nummerplaat gebruikt zijn. Die laatste informatie verscheen in een opsporingsbericht dat in 2018 nog verspreid werd.

Drie mannen stappen uit. De eerste die ze vastgrijpen is een jobstudent die de winkelkarretjes van de parking bij elkaar aan het plaatsen is. Hij krijgt een riotgun in zijn hals geplaatst en wordt zo als gegijzelde mee de winkel binnengenomen.

Twee kassiersters worden in het Frans toegeschreeuwd dat ze de inhoud van de elf kassa’s in een vuilniszak moeten stoppen. De jobstudent zit onder bedreiging van het vuurwapen op handen en knieën. Er wordt gebruld, er wordt geschreeuwd, er wordt geschoten. Gerant Freddy Vermaelen komt, opgeschrikt door de paniek, uit zijn kantoortje, maar wordt onmiddellijk afgemaakt. Later, in 1985, zal blijken dat hetzelfde wapen nog opnieuw door de Bende gebruikt zal worden.

Het is een indicatie dat de Bende niet op een traditioneel criminele wijze werkt. In een criminele logica doe je er alles aan om sporen te wissen. De Bende doet haast ostentatief het tegenovergestelde: ze laten hun handtekening achter.

Het trio verlaat met de jobstudent als gegijzelde de supermarkt. Ze stappen in en, niet onbelangrijk, een van hen doet dat via het achterportier. De achterbank wordt ter plekke achtergelaten. De jobstudent ligt op de parking waar hij luttele minuten eerder nog ijverig aan het werk was. Hij heeft het overleefd, maar is wel totaal getraumatiseerd.

In het signalement dat door de onderzoeksrechter verspreid wordt kort na de feiten is er sprake van “reuzen”. De mannen verbergden zich achter maskers en lange donkere kapmantels. Die outfit draagt bij tot de panische sfeer onder de bevolking die de Bende creëerde.

Alle warenhuisketens zullen op dinsdag 13 oktober 1983 een paginagrote advertentie plaatsen.

Het tipgeld ligt er nog steeds. Madame Soleil, fantasten, wakkere burgers, gevangenen, premiejagers… allemaal boden ze zich aan. Maar in 30 jaar kwam er geen enkele waardevolle informatie binnen. Ook dat zegt iets over de Bende. In het criminele milieu maakt grof geld makkelijk loslippig. Dat ook vanuit (ordinaire) criminele kringen niets gelost werd, wijst op de geslotenheid van de Bende. En, afgezien van het gruwelijke karakter van de feiten, zegt het ook iets over het professionalisme van de Bende.

In dat verband wordt er soms gewezen op de celstructuur van de Bende. In die hypothese gaat men ervan uit dat er eigenlijk verschillende cellen (verschillende bendes) opereerden. Die respectievelijke bendes wisten niet van elkaars bestaan, laat staan dat ze mekaar kenden, en opereerden dus naast elkaar. Maar ze werden wel aangestuurd door enkele individuen. Alleen die individuen hielden het overzicht en zij bepaalden het hogere doel van de Bende.

Auberge des Trois Canards – Ohain, 2 oktober 1983

Pas na de aanslag in Beersel wordt er een verband gelegd met de feiten van vijf dagen eerder in het gereputeerde restaurant Les Trois Canards (Ohain). Daar zal in de nacht van 1 op 2 oktober, na sluitingstijd, een merkwaardige overval plaatsvinden.

De uitbater, Jacques Van Camp, eet na de late avonddienst nog iets met zijn familie en enkele personeelsleden. Maar als hij later twee jobstudentes naar huis wil brengen, staan enkele gangsters hem op de parking op te wachten. Jacques Van Camp wordt koelbloedig vermoord.

De daders dragen rubberen carnavalmaskers met het gezicht van een oude man met scheefstaande tanden en uitpuilende ogen. Ze gaan terug naar binnen en eisen de autosleutels.

Zonder buit maar wel met de rode VW Golf GTI van de dochter van het slachtoffer vertrekken ze. De veel duurdere Porsche, die ernaast geparkeerd staat, wordt beschoten net zoals de andere wagens op de parking.

I love Australia

Het wapen waarmee Van Camp is neergeschoten is een van de wapens die de Bende meenam van een van de rijkswachters bij de Colruyt in Nijvel (zie aflevering 5). En nog een merkwaardig verband: de rode Golf GTI zal zwart overschilderd worden en is, zo blijkt dus, de wagen van de overval op de Delhaize in Beersel. Op de ruit kleeft een sticker: “I love Australia”.

Als het al niet om dezelfde daders gaat, is er tussen al de feiten die toegeschreven worden aan de Bende, zeker wel een verband te leggen via de wapens en de voertuigen. Bovendien opereert men letterlijk over de grenzen van de territoriale bevoegdheden van het toenmalige politie- en justitielandschap.

Het lijkt erop dat de Bende de zwakke plekken van het overheidssysteem kent en exploiteert. Vicky Verhellen, een van de protagonisten uit 1985, drukt dit alles iets eenvoudiger uit: “Het zijn slimme klootzakken.”

In het onderzoek naar deze feiten wordt ook de gastenlijst van het restaurant onder de loep genomen. Die biedt een mooie staalkaart van de Brusselse beau monde en voedt pikante complottheorieën.

Zaten er wel eens aan de tafel: de toenmalige prins Albert samen met de moeder van Delphine Boël, minister van Defensie en ook premier Paul Vanden Boeynants, rijkswachtgeneraal Fernand Beaurir, maar ook bekenden uit de entourage van wapenhandelaar Juan Mendez en gangster Patrick Haemers (die overigens later Paul Vanden Boeynants zal ontvoeren). We schreven het al eerder: alle ingrediënten zijn aanwezig om er een wild verhaal van te maken. Helaas is tot op de dag van vandaag nog niet duidelijk wat waar is en wat niet.

Juwelierszaak – Anderlues – 1 december 1983

Bij deze overval worden twee mensen gedood: het Poolse echtpaar Jean Szymusik en Maria Krystina Slomka. Hun twee dochters, Sylvie (16) en Carine (12), zijn op het moment van de feiten op de eerste verdieping aan het studeren.

Het is opnieuw de zwarte Golf GTI (zie hoger) die gebruikt wordt om de vermoedelijke drie daders te vervoeren. De overvallers stappen de winkel binnen en openen onmiddellijk het vuur. Man en vrouw worden afgemaakt. De buit is erg pover: juwelen en horloges ter waarde van ongeveer 140.000 frank (3.470 euro).

In de tijdslijn valt iets op. In december 1993, moment van deze overval, zitten al een aantal Borains (zie aflevering 5) in de cel op verdenking van betrokkenheid bij de Bende. Toch blijven de aanslagen voortduren. Sommigen zien hierin een signaal van de Bende. Een signaal waarmee ze aan de speurders duidelijk willen maken dat ze niet de juiste verdachten hebben. De triomfalistische toon waarop sommige magistraten spraken over een doorbraak in het onderzoek, werd door de Bende beantwoord met een omhooggestoken middenvinger.

Tegelijk vormt de dubbele moord in Anderlues een breuklijn in het Bendeverhaal. Voorlopig zal het geweld ophouden. Anderhalf jaar lang zal de Bende niets van zich laten horen.

Philippe De Staerke

Er is nog één figuur wiens naam valt: Philippe De Staerke. De Staerke is een figuur uit het zigeunermilieu die bij politie en justitie in de jaren 80 al lange tijd gekend is. Op zijn 13e wordt hij door de jeugdrechter al geplaatst in een instelling. Hij heeft een waslijst aan veroordelingen met betrekking tot drugsfeiten, wapenhandel en diefstallen op zijn naam staan.

De Staerke is een van de 38 medegedetineerden die op vrijdag 16 september 1983 kan ontsnappen uit de gevangenis van Doornik. Het was “de ontsnapping van de eeuw”. Lang heeft het niet geduurd. Op 5 oktober zal hij worden aangehouden. Hij wordt er in die tussentijd wel nog van verdacht betrokken te zijn bij de overval op de Auberge des Trois Canards en de moord op Jacques Van Camp. Tot een veroordeling hiervoor is het nooit gekomen.

Philippe De Staerke wordt beschouwd als leider van de bende van Baasrode. In die bende duiken nog andere namen op die later in verband zullen worden gebracht met de Bende (met hoofdletter), bijvoorbeeld Leopold Van Esbroeck en Dominique Salesse.

Vooral de cel Dendermonde onder leiding van onderzoeksrechter Troch werkt op deze piste. Onthoud de naam van De Staerke want zijn naam zal nog opduiken in de tweede golf van Bendefeiten die er zit aan te komen. “1985” wordt vanaf volgende week pas echt 1985.

Bron » VRT Nieuws