Meer dan 30 jaar na de moord op Tanja Van Kerckhoven verspreidde de politie onlangs een nieuwe robotfoto van een vermoedelijke dader. Ook in de VS kwamen deze week 2 oude moordzaken opnieuw in beweging – één werd zelfs 63 jaar na de feiten opgelost, de andere na 41 jaar.
Wat maakt van een zaak een cold case? En waarom duiken sommige dossiers jaren later toch weer op? “Iemand die jaren gezwegen heeft, kan na een ruzie of overlijden alsnog beslissen te praten”, zegt criminoloog Lore Mergaerts (KU Leuven).
Volgens Mergaerts heerst er vaak verwarring over wat een cold case is. “Een cold case is een dossier waarin geen actieve onderzoeksactiviteiten meer lopen omdat het onderzoek is vastgelopen en muurvast zit. Maar het hoeft niet per se om een oude zaak te gaan – ook na enkele maanden kan al sprake zijn van een cold case”, zegt ze in De wereld van Sofie op Radio 1.
Wanneer alle pistes zijn onderzocht en het onderzoek geen resultaat oplevert, beslissen het parket en het onderzoeksteam of het dossier al dan niet in de koelkast komt te liggen. Maar helemaal stil valt het zelden: “Vaak blijft een speurder of team het dossier op de achtergrond opvolgen. De aanpak verschilt wel sterk per regio en er zijn geen internationale standaarden.”
Wanneer wordt een zaak heropend?
Er zijn verschillende mogelijke aanleidingen. Nieuwe tips van getuigen, veranderde omstandigheden of media-aandacht kunnen een rol spelen. “Iemand die jaren gezwegen heeft, kan na een ruzie of overlijden alsnog beslissen te praten”, legt Mergaerts uit.
Ook technologie is een gamechanger: “Dankzij nieuwe DNA-technieken kunnen oude stalen alsnog geanalyseerd worden. Internationale databanken vergroten de kans op een doorbraak.”
Betrouwbaarheid van oude getuigenissen
In de zaak-Van Kerckhoven is een nieuwe robotfoto opgesteld op basis van 30 jaar oude getuigenissen. Maar hoe betrouwbaar zijn die nog? “Dat is moeilijk in te schatten”, zegt ze.
“Als iemand iets traumatisch heeft meegemaakt, blijft die herinnering vaak helder. Maar in dit soort zaken gaat het meestal om toevallige voorbijgangers. Wie 30 jaar geleden zijn hond uitliet, wist toen niet dat wat hij zag belangrijk kon zijn.”
“We onthouden alleen wat we op dat moment als betekenisvol beschouwen. Na zoveel jaar vervagen details, tenzij er iets écht opvallends gebeurde.”
Hoe vaak worden cold cases opgelost?
Exacte cijfers zijn er niet. “We weten zelfs niet hoeveel cold cases er zijn. Dat komt omdat er geen eenduidige definitie is. Wanneer is een zaak officieel ‘cold’? Wanneer is ze afgesloten? Er zijn geen vaste criteria.”
Wat wel vaststaat: getuigen spelen vaak een sleutelrol. “Soms komt cruciale informatie pas jaren later, bijvoorbeeld door spijt of veranderde familiebanden. Ook daders kunnen uiteindelijk praten – rechtstreeks of via anderen.”
Is tijd dan een vloek of een zegen in deze dossiers? “Beide”, zegt Mergaerts. “Tijd doet sporen verdwijnen en laat herinneringen vervagen. Maar tegelijk biedt tijd ook kansen: technologie gaat bijvoorbeeld ook vooruit.”
DNA: sleutel tot de toekomst
Ze bevestigt dat DNA-onderzoek in de toekomst nog een grotere rol zal spelen. “We kunnen vandaag veel meer met kleinere en minder kwalitatieve DNA-stalen dan vroeger. Maar dat geldt enkel als er effectief bruikbaar DNA is. Veel daders nemen maatregelen om geen sporen achter te laten.”
Vooral in zaken waar dader en slachtoffer elkaar niet kennen – zoals willekeurige aanvallen – zijn er vaak weinig aanknopingspunten. “Net die dossiers maken een groot deel uit van de cold cases”, besluit Mergaerts.
Bron » VRT Nieuws