Over 10.000 Belgische frank inschrijvingsgeld, elitetroepen maar vooral veel angst na overvallen op warenhuizen. In aflevering 4 van de Eén-reeks “1985”, rond de Bende van Nijvel, breekt het echte bendegeweld los. Wat zijn de feiten achter de fictie?

10.000 frank

De vierde aflevering van “1985” start met studentenprotest in de straten van Brussel. Eind jaren 70, begin jaren 80 kwamen studenten regelmatig op straat om te betogen tegen de ’10.000’. Dat getal staat voor het verhoogde inschrijvingsgeld aan de universiteiten van omgerekend 250 euro. Studenten vonden dat die maatregel de democratisering van het onderwijs in gevaar bracht.

Het studentenprotest was soms ludiek, maar er waren ook harde confrontaties. De rijkswacht zette daarbij het waterkanon in, schoot traangas af en haalde de wapenstok boven. De ordehandhaving gebeurde soms erg hardhandig en werd voor sommigen zelfs een nieuw voorwerp van protest. Onderstaande affiche getuigt daarvan. Op 11 maart 1979 bezetten studenten het rectoraat van de universiteit van Gent, maar daar werd manu militari een eind aan gemaakt.

Auberge du Chevalier

Het restaurant Auberge du Chevalier in Beersel werd uitgebaat door de bekende Anderlechtvoetballer Jef Jurion. Om die reden kwamen er nogal wat sport- en andere vedetten over de vloer en was het dus een zaak met een zekere faam.

In de nacht van 22 december 1982 werd er een gruwelijke moord gepleegd die toegeschreven wordt aan de Bende. José Vanden Eynde, een 72-jarige ex-taxichauffeur, is er huisbewaarder. Hij is de vader van de kok, Marc Vanden Eynde. Je ziet zijn personage een getuigenis afleggen in deze aflevering.

Het is in werkelijkheid ook de zoon die het lichaam van zijn vader ontdekt. En hoe? Het slachtoffer is letterlijk op zijn bed gekruisigd, de armen met een telefoondraad vastgebonden aan de bedstijlen. Hij is zichtbaar gemarteld en geëxecuteerd door verschillende schoten in het hoofd. De modus operandus deed sommige speurders een verband leggen met de rituele moord in de Rue Pastorale (zie aflevering drie) maar dat verband is nooit hard gemaakt.

Er kon wel een ander verband gelegd worden. De kogels, kaliber 22, werden drie weken later ook gebruikt bij de moord op de taxichauffeur Constantin Angelou. Deze Griek werkte voor de Société des Taxis Indépendants (STI), hetzelfde bedrijf waarvoor José Vanden Eynde werkte in het verleden.

Juan Mendez

In aflevering 4 wordt ook Juan Mendez geïntroduceerd. Juan Mendez Blaya is een verwoed wapenliefhebber en vandaar ook zijn vriendschap met Madani Bouhouche en Robert Beijer.

De man heeft bij hem thuis in Overijse een werkplaats om aan wapens te werken. De man is daarin erg bedreven. Hij zal later aan de slag gaan bij wapenfabrikant Fabrique Nationale (FN) in Herstal. Daar zal hij ook wapens stelen om ze onder te brengen in zijn indrukwekkende privéverzameling met prototypes die criminelen erg interesseren.

Precies die verzameling is mikpunt van een grote diefstal op 15 mei 1985. Volgens Mendez zit vermoedelijk zijn ‘vriend’ Bouhouche daarachter. Veel later zal Bouhouche inderdaad veroordeeld worden voor heling van deze gestolen wapens. En hoe dan ook zal blijken dat verschillende gestolen wapens gebruikt worden bij tal van misdrijven toegeschreven aan de Bende van Nijvel.

Juan Mendez zal op 7 januari 1986 vermoord teruggevonden worden in zijn wagen op de oprit “Rosières” van de autosnelweg Brussel-Namen. Hij is op zijn beurt neergeschoten met 6 kogels.

Jean François Calmette

De jonge, avontuurlijk ingestelde, Franky Verhellen wordt in deze aflevering lid van de groep Diane, de speciale eenheid van de rijkswacht. In de aflevering is te zien hoe hij een opleiding gevechtstechnieken krijgt. Die wordt gegeven door een zekere J.F.

J.F. staat wellicht voor Jean-Francis Calmette, een Franse oudgediende van de O.A.S. (Organisation de l’Armée Secrète, een extreemrechtse organisatie). De man was ook directeur van Wackenhut Belgium, een private militie. De privébewakingsfirma werkte destijds o.a. in het Brusselse winkelcentrum City 2. Ze kwamen in opspraak wegens racistische incidenten.

Dat uitgerekend een man met zo’n profiel in die tijd training gaf aan leden van de groep Diane, werd ook al vermeld in de parlementaire onderzoekscommissie. Calmette gaf overigens ook training aan leden van Westland New Post.

Het is in die grijze zone waar (ex-)rijkswachters, militairen, bedenkelijke figuren uit al even bedenkelijke organisaties (denk aan Front de la Jeunesse, Westland New Post…) mekaar ontmoeten en die vaak ook de achtergrond vormen waartegen de feiten van de Bende van Nijvel zich afspelen.

Interessant is het zinnetje dat in aflevering 4 wordt uitgesproken door WNP-leider Paul Latinus in de nasleep van de dubbele moord in de Rue Pastorale. “Dit is een overwinning op de Staatsveiligheid”, zo zegt hij. Daarmee geeft hij aan waar het hem om te doen is: cruciale diensten van de overheid trachten te verzwakken door ze in diskrediet te brengen. Ook hun diefstal van de telexen uit de NATO moest vooral de zwakke beveiliging van het hoofdkwartier in Evere in de verf zetten.

Overigens valt in deze context in aflevering 4 ook nog de naam van Bonkoffsky te horen. Christian Bonkoffsky kwam vijf jaar geleden uitgebreid in het nieuws. Hij zou op zijn sterfbed gezegd hebben dat hij lid was van de Bende. Maar het waarheidsgehalte van die zogezegde verklaring is omgekeerd evenredig met de ruchtbaarheid die dit bericht kreeg. Bonkoffsky is niet ‘de reus’ van de Bende, zo is ondertussen ook officieel bevestigd.

Eerste golf gewelddadige overvallen van de Bende

Op het einde van aflevering 4 zien we het Bendegeweld in alle hevigheid losbarsten. Er worden drie brutale overvallen in beeld gebracht. Al deze overvallen zullen ervoor zorgen dat veel mensen een tijdlang niet meer in het weekend tegen sluitingstijd gingen winkelen in grootwarenhuizen. Het is maar één voorbeeld van de impact van de Bende op de bevolking.

Ze slaagden erin een angstpsychose te creëren. Om die reden wordt over de Bende ook gezegd dat het niet gaat om ordinaire zware criminaliteit. Ze wilden de overheid (de rijkswacht, de staatsveiligheid…) in diskrediet brengen en de samenleving destabiliseren.

Vrijdag 11 februari 1983 – Delhaize Genval – 19.10 u.

Deze feiten worden beschouwd als de eerste in een reeks van overvallen op grootwarenhuizen. Er vallen geen doden, zelfs geen gewonden. De buit wordt geschat op zo’n 700.000 Belgische fr. (17.500 euro). De drie overvallers dragen een carnavalsmasker.

Vrijdag 25 februari 1983 – Delhaize Ukkel – 19.20 u.

Een vergelijkbare overval vindt twee weken later plaats in Ukkel, opnieuw bij een Delhaize (die nota bene tegenover een rijkswachtkazerne gelegen is). Een gewapende man eist de inhoud van de brandkoffer: 600.000 Belgische fr. (15.000 euro) Een andere overvaller schiet ogenschijnlijk lukraak in het warenhuis. Er zijn als bij wonder geen gewonden.

Die vallen er wel wanneer de overvallers het warenhuis verlaten. Een bejaarde man die om hulp was gaan zoeken, wordt door de overvallers beschoten. De man is zwaargewond. Getuigen spreken over “een grote man” die een professionele schuttershouding aannam. Vandaar de “reus” van de Bende van Nijvel”.

Uit de ballistische expertise blijk dat bij beide overvallen dezelfde wapens zijn gebruikt. Dat laatste horen we trouwens (in deze aflevering) letterlijk zeggen door VRT NWS-collega Johny Vansevenant.

Donderdag 3 maart 1983 – Colruyt Halle – 19.30 u.

Een week later slagen drie of vier (dat is niet helemaal duidelijk) overvallers toe in Halle. Ze dragen zwarte bivakmutsen met openingen voor de ogen, de neus en de mond. Klanten die aan de kassa’s staan aan te schuiven worden door de overvallers verplicht op de grond te gaan liggen. Er wordt opnieuw geschoten. De overvaller gaan aan de haal met ruim 1.180.00 Belgische fr. (29.500 euro).

De filiaalhouder wordt neergeschoten met een schot in het hoofd. De daders vluchten met een VW Golf. Tijdens hun vlucht schieten ze nog her en der op mensen in de Colruyt en op de parking.

Opnieuw zal het ballistische onderzoek uitwijzen dat de daders dezelfde wapens gebruikten als bij de overvallen op de Delhaize in Genval en op de wapenhandel Dekaise. Hoewel het onderzoek nooit de daders heeft kunnen identificeren, wordt het verband tussen al deze aanslagen als het ware door de Bende dus zelf geleverd.

Bron » VRT Nieuws