Het onderzoek

Detector toetst woord Nijvel-verdachten

De onderzoekers die de Bende van Nijvel willen ontmaskeren, doen een beroep op een leugendetector. Met de machine willen ze bekentenissen en getuigenissen van verdachten controleren. Onderzoeksrechter Jean-Claude Lacroix: “Eind december 1997 vroegen we om te kunnen beschikken over mankracht en materieel waardoor we alle poortjes van dit onderzoek kunnen sluiten. Het dossier ligt nu op de computer vast. We kunnen het vlot raadplegen.”

Volgens de magistraat is het apparaat voor 90 procent betrouwbaar. Een Canadese specialist kwam zondag in Charleroi aan. De politieman zal vanaf volgende week de verhoren afnemen. Het is wettelijk onmogelijk iemand tot de detectortest te dwingen. Anderzijds is het relatief verdacht als iemand weigert om zijn verhaal te checken. Volgens rechter Lacroix zal een evaluatie opgemaakt worden na de eerste verhoren. Hij specificeerde dat de leugendetector niet het laatste middel is om de waarheid over de Bende van Nijvel te achterhalen.

“Leugendetector is volledig onbetrouwbaar”

Rijkswachter Robert Beijer heeft niets te maken met de aanslagen van de Bende van Nijvel. Dat blijkt althans uit de leugendetectortest waaraan hij meewerkte. De advocaat-generaal in Charleroi gelooft hem, de onderzoeksrechter spreekt van een belangrijk element à decharge. Anderen noemen tests met de leugendetector volstrekt onbetrouwbaar. “De test is gewoon een doekje voor het bloeden voor de slachtoffers”, zegt Peter Callebaut, advocaat van een aantal slachtoffers van de Delhaize-aanslag in Aalst. “Om te verbergen dat het onderzoek aan het doodbloeden is.”

Een tijdje geleden werd aan een aantal verdachten in het onderzoek naar de Bende van Nijvel gevraagd of ze een leugendetectortest wilden ondergaan. Rijkswachter Robert Beijer – door de Bendecommissie-bis in 1997 bestempeld als een belangrijke betrokkene bij de aanslagen – ging daarmee akkoord. “We hebben alle elementen die we tegen Beijer hadden, geverifieerd en alles afgerond met een leugendetectortest”, zegt de onderzoeksrechter. “Op de vraag of hij had deelgenomen aan de aanslagen van de Bende van Nijvel, antwoordde hij ‘neen’. Ik keek naar de deskundige en die zei dat Beijer de waarheid sprak volgens het apparaat. Voor ons is het een belangrijk element a décharge van de verdachte.”

Advocaat Peter Callebaut

Peter Callebaut: “Dat toestel is compleet onbetrouwbaar, ik hecht maar weinig geloof aan de resultaten. Mensen die weten hoe het werkt, hoe ze zich moeten gedragen en in welke richting de vragen mogelijk zullen gaan, kunnen het manipuleren. De leugendetector registreert verschillen in reacties van de betrokkene. Iemand die een beetje oefening heeft in yoga-technieken of zo, weet hoe hij zich moet ontspannen. Trouwens, er is in ons land geen enkele wetgeving rond het gebruik van een leugendetector. Tijdens een rechtszaak worden de resultaten zelfs niet aanvaard als bewijsmateriaal.”

Waarom maakte men dan gebruik van de leugendetector? “Twee jaar geleden nog zei de onderzoeksrechter dat hij heel snel meer gegevens zou hebben en dat hij binnen afzienbare tijd de daders zou kunnen ontmaskeren. Een jaar lang werden meer mensen op het onderzoek gezet en werden er meer middelen ter beschikking gesteld van dat onderzoek. Nu zitten ze vast, het onderzoek is opnieuw aan het doodbloeden. Die leugendetectortests waren niet meer dan een doekje voor het bloeden voor de slachtoffers. Alsof men wil zeggen: kijk maar, we zijn nog iets aan het doen rond de Bende van Nijvel.”

Wat zijn de gevolgen voor Beijer, die momenteel nog een gevangenisstraf uitzit maar in juni in aanmerking komt voor vervroegde invrijheidstelling? “Die leugendetectortest toestaan is zeer leep van hem. De man zit in de cel wegens zware misdrijven. Men gaat een gevangene die in een ander gerechtelijk onderzoek als een belangrijke verdachte wordt beschouwd, niet vervroegd vrijlaten. Nu zal hij handig gebruik kunnen maken van de resultaten van de test. Hij zal de commissie kunnen zeggen dat hij zijn leugendetectortest goed heeft doorstaan, dat die hem zelfs vrijpleit in het onderzoek. Hoewel het geen bewijsmateriaal is, denk ik wel dat de commissie er in haar beslissing rekening mee zal houden.”

Opnieuw hele stoet Bende-verdachten aan leugendetector

Het parket van Charleroi zet vanaf dinsdag opnieuw de leugendetector in voor het onderzoek naar de Bende van Nijvel. De Bergense advocaat-generaal Claude Michaux bevestigde dit aan De Morgen. Een hele week lang zullen oude verdachten om de beurt worden getest. Het is meer dan waarschijnlijk de laatste keer dat de Cel Waals-Brabant het uit Canada overgevlogen apparaat hanteert.

Het is niet de eerste keer dat de Cel Waals-Brabant gebruik maakt van de leugendetector. Dat deed ze al eens in augustus 1998. Tal van oude verdachten in de Bende-zaak werden toen uitgenodigd. De speurders lieten zich bijstaan door Canadese specialisten. Die zijn ook nu van de partij. “De leugendetector is geen wondermiddel”, benadrukt advocaat-generaal Michaux, die in de Bende-zaak de rol van openbaar ministerie vervult.

“In een complexe zaak als deze, met zoveel in twijfel getrokken verklaringen, is het wel een nuttig instrument om klaarheid te helpen scheppen. Wij gaan niemand beschuldigen op grond van de resultaten van de test, we gaan er ook niemand definitief mee vrijpleiten. De resultaten kunnen slechts hun belang hebben als er parallel ook onderzoek wordt verricht inzake het waarheidsgehalte van wat de verdachte vertelt. En dat doen we ook.”

De Bende van Nijvel trok tussen 1982 en 1985 een spoor van moorden door ons land, waarbij ze 28 mensen ombracht. De daders werden nooit gevonden. Twee parlementaire onderzoekscommissies maakten wel brandhout van de wijze waarop de parketten van Nijvel en Charleroi het onderzoek tussen 1982 en 1995 aanpakten. Halfweg 1996 maakte toenmalig justitieminister Stefaan De Clerck middelen vrij voor een “onderzoek van de laatste kans”.

In Jumet ging een honderdkoppig speurdersteam aan de slag dat over veel meer middelen kon beschikken dan voorheen. Dit nieuw leven inblazen van het onderzoek leverde tot nu toe echter niets op, buiten het sluiten van een aantal sporen van weleer. Zowel omtrent ex-BOB’er Robert Beijer als gangster Philippe De Staerke liet men in Jumet weten dat nu met zekerheid kan worden gesteld dat zij “niets te maken hadden” met de Bende-aanslagen.

Hoeveel verdachten deze keer aan de leugendetector moeten en wie dat zoal zijn, wil Michaux niet kwijt. “Om onze profielschets van een aantal personen te voltooien, is een tweede test met de leugendetector noodzakelijk. Het komt hierop neer dat we een aantal poorten sluiten.” Deelname aan de leugendetectortest is in België trouwens niet verplicht, al gaat men ervan uit dat een verdachte vanzelf wel zal beseffen dat een weigering hem alleen verdachter kan maken. Volgens speurders vonden de verdachten de test de vorige keer trouwens “bijzonder vermakelijk”.

Dat was zeker het geval voor Philippe De Staerke, omdat het apparaat toen defect bleek. Michaux verwacht dat de testen een hele week zullen duren. “Mogelijk gaan we er in de tweede week van mei nog mee door.” Daarmee zit het Bende-onderzoek-bis in een eindfase. Eind juni komt er een evaluatie. Nabestaanden van slachtoffers vrezen dat het onderzoek daarna op een heel laag pitje gaat branden. Van de ongeveer vijftig speurders die nu nog aan de CBW verbonden zijn, zijn er een kleine twintig die ervan uitgaan dat ze na de zomer opnieuw zullen worden overgeplaatst naar hun oorspronkelijke functies bij gerechtelijke politie of rijkswacht.

Begin deze week kwam er een ongunstig voorteken doordat het in 1996 afgesloten contract voor 21 dienstwagens voor de CBW niet verlengd bleek te zijn. Op het kabinet van justitieminister Marc Verwilghen werden deze week echter maatregelen getroffen om het contract alsnog te vernieuwen. “Dat dit niet eerder gebeurde, kwam door een negatief advies van de Inspectie van Financiën”, zegt de woordvoerster van Verwilghen. ” Eerstdaags hebben de speurders hun auto’s terug.”

Bron » De Morgen