Het dossier van de Bende van Nijvel mag niet gesloten worden

In een artikelenreeks met merkwaardige uitspraken over de moorden door de Bende van Nijvel verklaarden federale procureurs dat het onderzoek binnenkort gesloten wordt. In geen geval is het maatschappelijk aanvaardbaar om dit dossier te sluiten.

Daar zijn verschillende redenen voor. Gedurende al die jaren zijn er via kranten en websites heel wat elementen bekend geraakt die wijzen op de piste van de ontwrichting van de staat. Voor verder onderzoek naar dit maatschappelijk erg belangrijk gegeven is er geen verjaring. Wat er naar buiten is gekomen, heeft ook het geloof van de bevolking in justitie en politie sterk aangetast.

Wat er kan aan toegevoegd worden, kan je uit de boeken halen die over de Bende werden geschreven. Maar ook de kranten hebben nuttige elementen ter kennis gebracht. Zo is er de recente artikelenreeks in De Morgen. Deze reeks is grotendeels ingegeven door de verklaringen van Etienne Delhuvenne. Dat is op zich al merkwaardig. In La Dernière heure van 14 december 2018 gaf Delhuvenne al het hele verhaal en zelfs meer dan nu wordt verteld.

In 2018 vertelde Delhuvenne dat de eerste Bendemoord bij de wapenroof in Waver bij wapenhandel Dekaise door Bruno Vandeuren en Jean-Luc Piaveaux werd gepleegd. Delhuvenne deed het hele verhaal aan Francis Dossogne, de leider van de extreemrechtse organisatie Front de la Jeunesse. Dossogne deed op zijn beurt het verhaal aan de commissaris van de gerechtelijke politie Yves Zimmer.

Delhuvenne deed het verhaal ook aan de BOB in Brussel. Hij voegde er aan toe dat Vandeuren een bewondering had voor Michel Anthemus (ook genoemd als mogelijke mededader). De rijkswachtkapitein zei nooit meer die naam uit te spreken omdat het een indicateur was. Een toenmalige adviseur van justitieminister Jean Gol vroeg informatie over Jean Bultot, adjunct-directeur van de gevangenis in Sint-Gillis. Bultot beweerde dat Vandeuren tijdens zijn opsluiting in Sint-Gillis aan hem bekend had een van de overvallers te zijn.

Levens vernietigd

Het leven van alle betrokkenen werd vernietigd. Delhuvenne werd negen keer in verdenking gesteld. Bultot vluchtte. De raadgever van Gol werd opgesloten. Piaveaux werd in Congo vermoord. Vandeuren werd afgemaakt met een schot naast het linkeroor.

De recente artikelen in De Morgen voegen er namen aan toe. Zoals die van Madani Bouhouche, in die tijd rijkswachter bij de drugssectie bij de BOB in Brussel. Zijn collega-rijkswachter van de BOB in Waver Bernard Sartillot verklaarde: “Ik heb toen het gezicht van de man op de passagiersstoel in me opgenomen. Hij stond maar enkele meters van me. En jaren later heb ik hem ook herkend. Over Bouhouche kan ik niets zeggen, ik heb zelf maar twee van de drie gezichten in mijn geheugen zitten en van een van de drie ben ik zeker. Dat was de enkele jaren later vermoorde FN-wapeningenieur Juan Mendez-Blaya.”

Waarom zou Delhuvenne liegen en zou de herkenning door Sartillot niet zeker zijn? Uit de afgelegde verklaringen heb je de namen van de daders van de eerste overval van de Bende. En wat in die verklaringen staat, werd in een vroeg stadium van het onderzoek zowel aan de gerechtelijke politie als aan de rijkswacht ter kennis gebracht.

Wat heeft het onderzoek daarmee gedaan? Het gaat maar over één overval? Als je naar de website van De Bende van Nijvel gaat, krijg je allerlei nuttige gegevens en besprekingen over de andere moorden. Kan je daar zo maar aan voorbijgaan door het onderzoek af te sluiten zodat wat er in staat voor de toekomst wordt vergrendeld?

Onbestrafte misdaden

“Niets wist de schaamte uit van 31 jaar straffeloosheid”, sprak minister van Justitie Koen Geens (CD&V) tijdens de herdenking van de gruweldaden van de Bende van Nijvel in Aalst. Kan er na al die jaren dan nog een doorbraak komen? Absoluut. U weet dat ik vorig jaar de verjaringstermijn voor zware misdrijven heb verlengd van dertig naar veertig jaar”, zei Geens. “Ik besef dat sommige families liever hadden gezien dat het onderzoek afgesloten zou worden en ik heb alle begrip voor hun verzuchtingen tot rust. Als maatschappij kunnen we echter niet toelaten dat dergelijke zware misdaden onbestraft blijven.”

Dat deze misdaden onbestraft zullen blijven, lijkt nu een feit. Als maatschappij kunnen wij echter niet toelaten dat het dossier over dergelijke misdaden gesloten wordt.

Tegenover de verklaring van de justitieminister moeten nu de verklaringen van de federale procureurs worden gesteld. “Heel veel aspecten zijn onderzocht, zonder resultaat”, zegt Eric Van Duyse van het federaal parket. “De tijd gaat snel, de verjaring nadert en de coronapandemie heeft dit onderzoek ook nog eens twee jaar gekost. Indien er tegen het einde van dit jaar geen nieuwe elementen opduiken, zullen we het onderzoek moeten stoppen en het dossier sluiten. De bevoegde magistraat Marianne Cappelle is van mening dat de termijnen om het dossier nog voor de verjaring voor de rechtbank te kunnen brengen te kort zijn.”

Je kan er niet onderuit dat een proces over de Bendefeiten ondoenbaar is geworden. Indien zij nog in leven zijn, zijn de mogelijke verdachten en getuigen oude mensen geworden. Hoe over de duizenden bladzijden een assisenprocedure kan gevoerd worden, is even onwezenlijk. Dergelijk proces houdt in dat zowel de speurders, de getuigen, de experten en niet in het minst de verdachten en hun advocaten op openbare en tegensprekelijke wijze gehoord worden en het gehele onderzoek op de zitting kan worden overgedaan. Dat daardoor ook niet meer aan de vereisten van het eerlijk proces kan voldaan worden en dat juist de reden is voor de verjaring van de strafvordering is evident.

Maatschappelijk belang

Dat het dossier daardoor ook moet gesloten worden, is een geheel ander besluit. De commissie-Franchimont, die na het eerste parlementaire bendeonderzoek werd opgericht om de knelpunten in de procedure weg te nemen, had er al een andere kijk op. Op het advies van deze commissie, samengesteld uit advocaten, professoren en magistraten, werd aan de procureur en aan de advocaat van de verdediging de mogelijkheid gegeven om zelfs tijdens het onderzoek mededelingen te doen indien het openbaar belang dat vereist. Daar is nooit gebruik van gemaakt om ook maar één dienstige mededeling te doen. Het bleef bij een bijna jaarlijkse opstoot met evenmin duidelijk beantwoorde onthullingen.

Dat het strafrechtelijke aspect niet meer behoorlijk kan beantwoord worden, betekent niet dat het maatschappelijke belang er moet bij inboeten. Er mag ook getwijfeld worden aan de beweerde verzuchtingen tot rust van sommige families. Zonder een behoorlijk antwoord op wat is kunnen gebeuren, is die rust niet mogelijk. Buiten het leed van de slachtoffers en de nabestaanden is er ook het maatschappelijke belang. De mislukking van zowel de gerechtelijke als de parlementaire onderzoeken blijft als een erfelijke belasting op de werking van justitie en politie wegen.

Buiten alle andere disfuncties kan niet worden ontkend dat er behoorlijk wat gemanipuleerd werd om het ontdekken van de waarheid te voorkomen. Anderzijds heeft het onderzoek naar de Bende ook een sterke invloed gehad op de werkwijze van politie en justitie en werden daardoor nieuwe methoden gewettigd.

Het is nu de formele vraag of al deze disfuncties en manipulaties zonder meer kunnen vergeten worden door het afsluiten van het dossier. Afsluiten betekent immers dat er niemand nog door kan geraken. In die zin is de door de federale magistraten voorgestelde afsluiting van het Bendedossier maatschappelijk onaanvaardbaar. De enige manier om het wél te doen is het open te stellen voor wetenschappelijk onderzoek. Want verborgen disfuncties verdwijnen niet, 28 doden verjaren niet en het openbaar belang evenmin.

Bron » Apache | Walter De Smedt

Walter De Smedt is gewezen raadslid van Comité I en Comité P. Hij bracht in juni 2020 het boek ‘Het land van de onbestrafte misdaden. Waarom faalt justitie?’ uit bij uitgeverij Kritak.

Als doorbraak komende maanden uitblijft, zal onderzoek naar Bende van Nijvel eind november onherroepelijk stoppen

Als er de komende maanden geen doorbraak komt in het onderzoek naar de Bende van Nijvel, dan zal het onderzoek naar wie achter de bloedige aanslagen in de jaren 80 zat, onherroepelijk stoppen. Dat heeft onze redactie vernomen bij bronnen dicht bij het onderzoek.

Het onderzoek naar de verantwoordelijken voor de aanslagengolf, onder meer op de Delhaize van Aalst in 1985, loopt intussen al 37 jaar. Bij die golf van aanslagen, overvallen en diefstallen vielen in totaal 28 doden en 40 gewonden. Al bijna vier decennia regent het hypothesen over de identiteit van de daders.

De ultieme deadline om die daders definitief – in eerste aanleg en eventueel in beroep – te berechten ligt op 2025. Het is dus stilaan money time in een oud dossier dat de voorbije vier jaar door het federaal parket nieuw leven werd ingeblazen. Er kwam een totale revisie, er volgden tal van opgravingen in de hoop via doorgedreven DNA-onderzoek alsnog het nodige bewijsmateriaal te vergaren. Sommigen hoofdverdachten zijn nog in leven, anderen zijn al jaren overleden. Het federaal parket heeft volgens onze informatie een zeer grondig hypothese over wie verantwoordelijk is, maar bewijslast vergaren is na al die jaren haast een onmogelijke klus gebleken.

Te weinig tijd

Dat de datum om het onderzoek stop te zetten dit najaar ligt, heeft het federaal parket altijd zo in het achterhoofd gehouden. Waarom? De nodige juridische procedures om mogelijke verdachten veroordeeld te krijgen, nemen heel wat tijd in beslag. En die tijd is stilaan op. Voor alle duidelijkheid: dit is nog geen officiële stellingname van het federaal parket. “Er is nog geen beslissing genomen”, klinkt het bij woordvoerder Eric Van Duyse. “Wat wel zo is, is dat mevrouw Cappelle, de magistraat die het onderzoek leidt, meent dat er tegen eind dit jaar een doorbraak moet zijn om de zaak tegen de verjaringstermijn van 2025 alsnog voor de rechter te krijgen.” Van Duyse duidt op de procedures voor de raadkamer, in eerste aanleg voor een strafrechter alsook eventueel beroep. “Als we eind 2022 geen doorbraak hebben, wordt die periode te kort. Dat heeft mevrouw Capelle altijd al gezegd.”

Opmerkelijk aan de deadline is dat de verjaring van het onderzoek in 2014 al eens vooruitgeschoven werd met tien jaar, door toenmalig minister van Justitie Koen Geens (CD&V). In september 2020 sprak hij zich op de openbare omroep nog uit over die deadline, naar aanleiding van de 35ste ‘verjaardag’ van de raid op een Delhaize-filiaal in Overijse waar in 1985 vijf doden vielen. “Voor de slachtoffers en hun familie wil ik benadrukken dat er alles aan wordt gedaan om de waarheid boven te halen. Ik heb er vertrouwen in. Dit dossier is honderd procent in orde, elk document is nagekeken en DNA-sporen worden nog steeds gecontroleerd.”

“Niet op de hoogte”

De raid in Overijse was niet eens het meest dodelijke ­wapenfeit van de Bende van Nijvel. De dodelijkste overval vond in 1985 plaats in Aalst, alweer aan de plaatselijke Delhaize. Op zaterdag 9 november 1985 vielen de daders kort voor sluitingstijd het warenhuis binnen nadat ze eerst al enkele klanten op de parking hadden doodgeschoten. In het warenhuis werd ook de 9-jarige David Van de Steen neergeschoten. Hij overleefde als bij wonder. Van de Steen reageerde gisteravond verrast op het nieuws over de deadline. Hij liet aan onze redactie weten er niet van op de hoogte te zijn.

Bron » Het Nieuwsblad

Misdrijven zullen minder snel verjaren, en dat heeft mogelijk ook impact op zaak-Bende van Nijvel

Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) gaat de verjaringsregels in het Wetboek van Strafvordering aanpassen. “De verjaringstermijn zal worden geschorst vanaf het ogenblik dat de zaak aanhangig is gemaakt bij de bodemrechter. Die wetgeving zal gelden voor alle strafzaken”, klinkt het.

Het dossier rond de Bende van Nijvel zou in 2025, 40 jaar na de laatste feiten, definitief verjaren. Dat kan verhin­derd worden als de nieuwe verjarings­regel van kracht wordt en het federaal parket erin slaagt het proces ten gronde voor die deadline te laten beginnen. Al wil Van Quickenborne niets beloven. Hij wil geen valse hoop creëren voor de overlevenden en nabestaanden, die “eerlijkheid en duidelijkheid verdienen”.

Bron » Het Nieuwsblad

Weinig hoop dat Bende-zaak nog voor verjaringstermijn opgelost raakt: “Zodra het dossier publiek wordt, zal alle smeerlapperij wel naar boven komen”

Nog iets meer dan duizend dagen zijn er voor het dossier van de Bende van Nijvel verjaart. De gangsters maakten in de jaren tachtig 28 dodelijke slachtoffers waarvan acht op 9 november 1985 bij de meest bloedige aanval op de Delhaize in Aalst. Na een eerder uitstel van de verjaringstermijn komt de deadline van 2025 in zicht. “Dan is er maar één hoop: dat het dossier publiek wordt en dat iedereen kan lezen wat erin staat”, aldus advocaat Jef Vermassen op de herdenkingsplechtigheid van dinsdag in Aalst.

Nele (47), de jongste dochter van de door de Bende van Nijvel vermoordde Jan Palsterman, had tranen in de ogen dinsdagochtend op de stedelijke begraafplaats van Aalst. “Ik was elf jaar toen het gebeurde, ik ben er nu 47. Ik heb al enige tijd alle hoop verloren. Ik luister wel naar wat iedereen te vertellen heeft maar ik geloof niet echt dat de zaak ooit nog opgelost raakt.”

“Elk jaar twijfel ik of ik naar de herdenkingsplechtigheid zou komen. Ik heb ervoor gekozen om het toch te doen omdat ik het nodig vind voor de mensen die overleden zijn. Ik zou het heel erg vinden mocht er niemand meer zijn op een dag zoals deze.”

“Grootste justitiële schandvlek”

Toenmalig Justitieminister Koen Geens (CD&V) zorgde ervoor dat het Bende-dossier niet verjaarde in 2015. De nieuwe verjaringstermijn in 2025 komt nu ook dichterbij. “We hebben nog iets meer dan duizend dagen om duidelijkheid te krijgen over de grootste justitiële schandvlek in de geschiedenis van dit land”, zo sprak Aalsters burgemeester Christoph D’Haese (N-VA) dinsdag.

“Ik wil de bevoegde minister (Vincent Van Quickenborne, Open VLD, red.) alvast oproepen om zijn historische verantwoordelijkheid te nemen. Hij is de persoon die ervoor moet zorgen dat het Bende-dossier de blijvende aandacht krijgt die het verdient. Dat kan eventueel op basis van een positief injuctierecht (waarbij de minister opdracht geeft aan de procureur des Konings om een zaak prioritair te onderzoeken, red.).”

Meester Jef Vermassen verdedigt onder anderen David Van de Steen die zijn ouders en zusje verloor bij de moorden maar dinsdag uitzonderlijk thuis bleef omdat hij herstelt van een beroerte. De bekende advocaat, steekt zijn twijfels niet onder stoelen of banken: “Er moeten eerst mensen in beschuldiging gesteld worden, en dat zou dan bij wijze van spreken morgen moeten gebeuren. Bij een klassiek moorddossier duurt het al twee jaar voor het voor assisen komt, en als er dan nog stokken in de wielen worden gestoken, dan duurt het veel langer.”

“De advocaten van de beschuldigden zullen maar één doel hebben: het laten verjaren van het dossier. Eventueel zit er een Franstalige bij die de vertaling van het volledige dossier wil. Ik vrees dus dat die zaak zal verjaren. En dan is er maar één hoop: dat dossier publiek wordt en dat iedereen zal kunnen lezen wat erin staat. Dan zal alle smeerlapperij wel naar boven komen.”

“Als we ‘klappen’, zullen ze verschieten”

“Nu mogen wij niet veel zeggen, we moeten het geheim van het onderzoek respecteren en als we iets zeggen, zijn we strafbaar. Maar als we morgen mogen klappen, dan zullen ze toch verschieten. Als het zo ver komt, dan kunnen er namen van betrokkenen worden genoemd.”

“Ik denk dat de verjaring van de zaak te gemakkelijk is voor de daders”, zegt Nele Palsterman. “In dat opzicht zou ik het erg vinden dat ze op hun twee oren kunnen slapen of ’s avonds gerust hun hoofd kunnen neerleggen en denken: er kan mij niks meer overkomen.”

Bron » Het Nieuwsblad

Weinig hoop voor slachtoffers van Bende Van Nijvel op herdenking: nakende verjaring, minder speurders

In Aalst, waar bij de overval op warenhuis Delhaize in 1985 acht mensen om het leven kwamen, is dinsdagmorgen de herdenkingsplechtigheid voor de slachtoffers van de bende van Nijvel gehouden. “We hebben nog iets meer dan duizend dagen om duidelijkheid te krijgen over de grootste justitiële schandvlek in de geschiedenis van ons land”, zei de Aalsterse burgemeester Christoph D’Haese (N-VA). Het dossier verjaart in 2025 en het aantal speurders op de zaak werd de voorbije jaren afgebouwd.

De laatste en meest bloederige overval van de Bende van Nijvel gebeurde op 9 november 1985 op de Delhaize in Aalst. Op de begraafplaats van Aalst in de Kerkhoflaan werden er dinsdag bloemen neergelegd aan de gedenksteen voor de slachtoffers en burgemeester D’Haese hield een toespraak.

Het onderzoek is in handen van het federaal parket maar het aantal speurders is de voorbije jaren van 27 naar 20 gegaan. “Mijn ontgoocheling is groot”, zegt burgemeester D’Haese na afloop van de herdenking. “Er werd meer capaciteit gevraagd maar deze schandvlek met 28 doden krijgt niet de aandacht die het verdient. Het is nochtans hoogdringend want in 2025 verjaart het dossier. Ik vraag de minister van Justitie om zijn verantwoordelijkheid te nemen. Het heeft er alle schijn naar dat we voor het ergste moeten vrezen”, zegt burgemeester D’Haese.

De Delhaize aan de Parklaan in Aalst werd dit jaar vernieuwd en aan het warenhuis komt ook een herdenkingsmonument, maar de omgevingsvergunning ontbreekt voorlopig. Het monument zal volgend jaar ingehuldigd worden.

Vele slachtoffers en nabestaanden hebben geen hoop meer dat het nog tot een proces komt in het onderzoek naar de Bende van Nijvel. Jef Vermassen, die optreedt voor David Van de Steen die bij die feiten zijn ouders en zijn zus verloor, hoopt nu op een verjaring van het dossier. Daardoor zou het dossier publiek kunnen worden en zouden er namen kunnen genoemd worden. Een nieuwe verlenging van de verjaringstermijn, die in 2015 met tien jaar verlengd werd, lijkt weinig waarschijnlijk. “Een onderzoekstermijn van 40 jaar valt nu al nog moeilijk redelijk te noemen in de Europese rechtspraak”, zegt ook D’Haese.

Klaarheid tegen 2022

Het federaal parket stelde in het jaarverslag van 2018 expliciet dat het onderzoek volgend jaar klaar moet zijn als men tot een vonnis wil komen. “Bij de federalisering van het dossier was dan ook reeds een plan opgemaakt van de toekomstige structuur waarbinnen de onderzoekers zouden functioneren, alsook van de grote lijnen van het onderzoeksopdrachten zelf. (..) Hierbij werd ook duidelijk gesteld dat aangezien het dossier in 2025 definitief verjaart, en het uiteindelijke doel van het dossier moet zijn om tot vervolging en berechting van de daders te komen, het onderzoek klaarheid dient scheppen tegen 2022, gezien zeker 3 jaar nodig zijn om tot een vonnis te komen. Een tweede conditio sine qua non was de beschikking over voldoende speurders, analisten en materieel.”

In het jongste jaarverslag van 2019 wordt niet meer in detail gegaan over de nakende verjaring. “Het onderzoeksplan dat tot op vandaag nog steeds wordt gehanteerd bestaat erin dat er heel fel wordt ingezet op de nieuwe wetenschappelijke mogelijkheden om sporen verder uit te putten. Anderzijds worden de nieuwste opsporingsmethodes gebruikt om het onderzoek naar de daders/opdrachtgevers van de feiten vooruit te helpen”, meldt het jaarverslag.

Bron » Het Nieuwsblad