“Het is niet uitgesloten dat de Verenigde Staten betrokken zijn geweest bij een aantal onopgeloste dossiers zoals de Bende van Nijvel.’ Dat heeft Agalev-senator Cecile Harnie gisteren gezegd tijdens het debat over het verslag van onderzoekscommisie. Harnie was plaatsvervangend lid van deze commissie. Zij vraagt dat de commissie haar werkzaamheden kan verderzetten. Ook verslaggever Erdman (SP) dringt hier op aan.
In december 1990 besloot de Senaat een speciale onderzoekscommissie op te richten die moest nagaan of in België een clandestien internationaal inlichtingennetwerk bestond. Dit initiatief werd genomen nadat in Italië dergelijke organizatie, met de naam “Gladio’, was ontdekt. In België legden ministers tegenstrijdige verklaringen af over het bestaan van dergelijke netwerken. Uiteindelijk raakte bekend dat in België twee inlichtingendiensten bestonden. Zij werden na de Tweede Wereldoorlog opgericht op verzoek van de Amerikanen. De ene dienst werkte binnen de staatsveiligheid, de andere binnen het leger.
Bij een bezetting van België door een vreemde macht, moesten ze zorgen voor het verzamelen van inlichtingen en voor het smokkelen van belangrijke personen naar veilig gebied. Inmiddels hebben de bevoegde ministers de netwerken officieel opgedoekt.
Op vele vragen kreeg de commissie geen antwoord. Zo weigerden de militairen de namen bekend te maken van de mensen die lid zijn of waren geweest van de netwerken. Over de contacten met buitenlandse organisaties, kwam de commissie evenmin iets te weten. Ze kon ook niet achterhalen of er banden zijn geweest met extreem-rechtse groepen en met de aanslagen van de Bende van Nijvel. Officieel luidde het dat er geen verband kon worden vastgesteld.
Deze frustraties kwamen gisteren naar boven tijdens het debat over het verslag van de commissie. Verslaggever Fred Erdman (SP) wees erop dat de commissie er niet in slaagde om achter de namen van de geheimagenten te komen. Hij stelde zich ook vragen over het opdoeken van de netwerken. “Officieel hield de KGB ook op met spioneren, maar in de praktijk veranderde er niet veel.’ Fred Erdman (SP) opperde de mogelijkheid een nieuwe commissie op te richten om verder onderzoek te verrichten. Hierbij zou het onderzoek verder worden open getrokken. De ontbonden commissie heeft namelijk slechts onderzoek kunnen doen naar één organisatie.
Omdat de commissie bij gebrek aan werkingsmiddelen, infrastructuur en wettelijke middelen niet tot de essentie is kunnen doordringen, stelt Erdman voor te wachten op de resultaten van de gemengde werkgroep inzake het parlementair onderzoek. Een herziening van de wet van 1880 op het parlementair onderzoek is noodzakelijk, aldus Erdman.
Hervé Hasquin (PRL) zei dat in tegenstelling tot wat de minister van defensie in november 1990 verklaarde, de politieke machthebbers wel degelijk op de hoogte waren van het “Stay behind”-netwerk. Cecile Harnie (Agalev) deelde deze visie. Volgens haar coördineerde de NAVO de Belgische netwerken. Het NAVO-geheim zorgde ervoor dat de commissie weinig of niets is te weten gekomen over werkingsmiddelen, activiteiten en namen van de geheimagenten. Volgens Harnie beschikt de VS over geheime parallelle netwerken in België.
Het debat wordt vandaag voortgezet. Na afloop kunnen de senatoren een voorstel van motie of resolutie indienen. Hierover wordt dan donderdag gestemd.
Bron » De Tijd