Wrok en paranoia heersen binnen ADIV. De inlichtingenofficieren zijn verwikkeld in een grimmige machtsstrijd. Het hoofd van de afdeling Contraspionage mag zijn bureau niet meer in. Een majoor wordt beschuldigd van spionage voor Rusland. En het wachtwoord van de topman zou te grabbel liggen.

Eind januari werd het bureau van hoofdcommissaris Clement Vandenborre verzegeld. Hij wordt ervan beschuldigd gevoelige documenten te hebben vernietigd in een papierversnipperaar. Er is ook protest tegen de manier van leidinggeven van de ancien: hij zou al te eigenwijs zijn. In het slechtste geval hangt hem een schorsing of een intrekking van zijn veiligheidsmachtiging boven het hoofd. Ook zijn medewerker is voorlopig niet meer welkom op het hoofdkwartier in Evere.

Verschillende bronnen melden aan deze krant dat de zaak rond Vandenborre diepe wortels heeft. Hij en zijn adjunct worden al langer aanzien als de onruststokers binnen ADIV. Het duo zou volgens hun collega’s de hand hebben in een aantal geregisseerde interne klachten. Het doel daarvan: spionnen beschadigen door hun gevoelige missies aan de grote klok te hangen. Zelf noemen ze zich het slachtoffer van een smeercampagne. De pensioengerechtigde Vandenborre verzet zich tegen de vermomde opheffing van de afdeling Contraspionage. Daarom zou hij weg moeten.

Etterbuil

Het broeit al langer in de militaire inlichtingendienst. Bij ADIV, de veel minder bekende tegenhanger van de Staatsveiligheid, zijn 600 mensen in dienst. De meerderheid daarvan zijn militairen die werken voor de afdeling Inlichtingen (I). Die afdeling is actief in het buitenland en staat daar in voor de veiligheid van de militairen op missie. Daarnaast is er de afdeling Contraspionage (CI), waar 90 mensen aan de slag zijn, vooral burgers. Deze afdeling focust op het eigen grondgebied. Het is onder meer haar taak om buitenlands spionagewerk op militairen in ons land te verijdelen.

De twee afdelingen leven al jaren, zo niet decennia, in onmin. Langs beide kanten wordt geklaagd over jaloezie en wantrouwen. Dat de ADIV-top nog altijd kakigroen kleurt, helpt ook niet.

Het etterende conflict speelde een bepalende rol in het ontslag van generaal Eddy Testelmans in 2016. De topman van de inlichtingendienst vertrok met pensioen nadat acht officieren van de dienst Contraspionage, onder wie Vandenborre, een zeer kritische brief over zijn beleid stuurden naar toenmalig defensieminister Steven Vandeput (N-VA). Diens kabinetschef, generaal Claude Van de Voorde, nam vervolgens over. In de hoop dat hij de spionnenoorlog zou kunnen stoppen.

Twee jaar later is duidelijk dat Van de Voorde hier niet in geslaagd is. Het Comité I, dat toeziet op de werking van de inlichtingendiensten in ons land, heeft zijn handen meer dan ooit vol met de militaire inlichtingendienst.

Syrië en Servië

In mei 2017 diende een anonieme inlichtingenofficier een klacht in tegen de afdeling Inlichtingen. De belangrijke onderafdeling daarvan die instaat voor de buitenlandse contacten (IH) zou een aantal onwettige operaties hebben opgezet. De klacht spreekt over illegale schietoefeningen in ons land, politiek ongedekte zendingen naar Syrië en ongeoorloofde contacten met een terrorist.

Het Comité I opende daarop een onderzoek, geruggesteund door het federaal parket. Uiteindelijk werden geen overtredingen vastgesteld. De zending naar Syrië zorgde vorig jaar wel voor veel deining in de media. Er werden in het geheim contacten gelegd met de Koerdische YPG. Het is niet duidelijk of er ook concrete deals zijn gesloten. Dat zou diplomatiek moeilijk uit te leggen zijn. NAVO-bondgenoot Turkije beschouwt de YPG-strijders als “separatistische terroristen”.

Een andere klacht, die hangende is en zowaar nog gevoeliger ligt, gaat over mogelijke Russische infiltratie in de onderafdeling IH. In de nasleep van de aanslagen in Parijs eind 2015 zocht deze directie toenadering tot de Servische inlichtingendienst, om proberen meer informatie los te krijgen over de mensen die via de Balkanroute Europa binnenkwamen. In Parijs was gebleken dat in die vluchtelingenstroom zich ook jihadisten bevonden.

Met een van de Servische bronnen, een vrouw, zou echter onvoorzichtig zijn omgesprongen. Zij zou toegang tot vertrouwelijke gegevens hebben gekregen, terwijl de dienst Contraspionage vreesde dat ze een dubbelagente was die eigenlijk voor Rusland werkte. Servië, dat zweeft tussen oost en west, staat bekend als een spionnennest.

Een vooraanstaande inlichtingenofficier van de afdeling IH, een majoor, wordt wegens de klacht nu verdacht van – minstens passieve – medewerking aan Russische spionage. Het Comité I en het federaal parket onderzoeken de zaak nog. Volgens een interne doorlichting treft hem geen schuld.

Hervormingsplan

De collega’s van de majoor blijven achter hem staan. Zij zijn ervan overtuigd dat de klachten over Syrië en Servië opgezet spel zijn, om de afdeling Inlichtingen in een slecht daglicht te kunnen stellen. De naam van Vandenborre valt als aanstoker. Binnen diens afdeling Contraspionage wordt die beschuldiging dan weer afgedaan als typische militaire logica. In het leger, zeker onder officieren, gaat loyaliteit tegenover ‘wapenbroeders’ voor alles. Door die instelling vegen ze fouten al te snel onder de mat, klinkt het. Of ze zoeken een zondebok. In dit geval dus Vandenborre.

De twisten binnen ADIV nemen stilaan zulke proporties aan dat men zich ook elders vragen begint te stellen. In de legertop en bij de Staatsveiligheid zijn de problemen een gespreksthema. Een bron meldt dat de inlichtingendienst na de woelige Congolese verkiezingen in december nauwelijks in staat bleek om up-to-date informatie te verzamelen vanop het terrein. De krijgsmacht moest een mogelijke evacuatie van de landgenoten in Congo voorbereiden op basis van wat de ambassade in Kinshasa aandroeg. Binnen ADIV wordt dit echter formeel tegengesproken.

Vast staat dat op het kabinet van minister Vandeput journalisten weleens op het hart werd gedrukt om de slagkracht van de inlichtingendienst vooral niet te overschatten. Eigenlijk kon die niet bijster veel.

ADIV-baas Van de Voorde beseft hoe nijpend de situatie is. Hij wil tegen volgend jaar een groot hervormingsplan uitrollen waarbij de rivaliserende afdelingen in stilte verdampen. Vandenborre, de eerste burger ooit die de afdeling Contraspionage mocht leiden, verzet zich tegen dit plan. Zonder een minimum aan onafhankelijkheid kan zijn afdeling volgens hem geen goed werk leveren. Verschillende bemiddelingspogingen draaiden op niets uit. De tegenstelling werd alleen maar groter. Waarop Vandenborre eind vorig jaar onverwacht besloot om zijn aanvraag om met pensioen te vertrekken in 2019 alsnog in te trekken. Een demarche die hogerop niet gesmaakt werd.

Aangezien Vandenborre van een beschermd statuut geniet als chef Contraspionage kan Van de Voorde hem niet zomaar wegpromoveren naar een andere baan in het leger. Iets wat hij met elke andere militair wellicht lang had gedaan. In november stuurde Van de Voorde daarom een brief naar minister Vandeput, waarin hij zich beklaagde over deze patstelling. Maar in de laatste weken voor de val van de regering had die ook geen oplossing meer klaar.

Wachtwoord kwijt

Van de Voorde zelf loopt intussen steeds meer in het vizier. De generaal, die zijn carrière maakte binnen de luchtmacht, zou niet de juiste achtergrond hebben om de militaire inlichtingendienst te hervormen. Vooral binnen de Staatsveiligheid leeft deze kritiek al een poos en ook in de politiek zou het idee stilaan opborrelen.

Zo overweegt de federale regering om stafchef Marc Compernol te introduceren in de Nationale Veiligheidsraad, het orgaan waarin de premier en zijn vicepremiers in samenspraak met de inlichtingendiensten het veiligheidsbeleid uitzetten. Een aantal mensen binnen ADIV aanzien dit als een motie van wantrouwen tegen Van de Voorde. Iets wat elders wordt ontkend. Stafchef Compernol zou vooral mee willen beslissen over de soldaten op straat.

Hoe dan ook: er wordt gezaagd aan Van de Voorde zijn stoelpoten. Niet toevallig circuleert op het hoofdkwartier in Evere net nu een gerucht dat zijn wachtwoord gecompromitteerd is. Een enorm veiligheidsrisico voor iemand met zijn functie. In de omgeving van Van de Voorde wordt dit verhaal afgedaan als oude koek. Toen Van de Voorde nog chef luchtmacht was werd zijn wachtwoord inderdaad eens gehackt. Dat gebeurde bij het inloggen op de website van de sociale dienst van het leger. Alle militairen die dat in die periode, rond 2014, deden waren hun gegevens kwijt. Van de Voorde zou zijn wachtwoord al lang aangepast hebben. Met medeweten van de legertop.

Dit artikel is gebaseerd op getuigenissen van meerdere bronnen die anoniem wilde blijven gezien de gevoeligheid van het onderwerp. Vandenborre wilde geen commentaar geven.

Bron » De Morgen