Politieke radiostilte. Dat is voorlopig de eerste reactie op het plotse ontslag van Koen Dassen als chef van de staatsveiligheid. Omdat de parlementaire waakhonden bekendmaakten dat Dassen zijn voogdijminister Laurette Onkelinx (PS) onjuiste informatie had verschaft over de betwiste uitvoer van een mogelijk voor nucleaire doeleinden bruikbare machine naar Iran, werd zijn positie onhoudbaar.

Een chef van de staatsveiligheid heeft een bijzonder delicate functie en kan alleen maar functioneren als hij het volledige vertrouwen heeft van zijn minister. Als zwart op wit bewezen wordt dat hij zijn minister heeft voorgelogen, zijn er maar twee mogelijkheden: hij wordt de laan uit gestuurd of de minister komt in moeilijkheden. Het Comité I en de parlementaire begeleidingscommissie, die toezicht houden op de inlichtingendiensten, hebben met deze zaak bewezen dat het systeem van parlementaire controle efficiënt kan werken.

Vooralsnog voelt niemand zich geroepen om Dassen te verdedigen. Ingewijden twijfelen al langer aan zijn competentie als grote baas van de inlichtingendienst. Als kabinetschef van een Nederlandsonkundige MR-minister van Binnenlandse Zaken maakte hij nochtans een sterke en mediagenieke indruk.

Maar zodra de trouwe VLD’er benoemd werd tot topman van de inlichtingendienst, kantelde dat beeld. Impulsief, opvliegend, licht ontvlambaar, dat zijn geen goede eigenschappen voor de baas van een geheime dienst. Dassen werd ook verweten dat hij zich vastklampte aan een voorbijgestreefde cultuur van geheimhouding en toegaf aan de ingebakken neiging van ‘zijn’ dienst om zoveel mogelijk informatie voor zichzelf te houden.

Hoe moet zo’n man straks functioneren in een vernieuwde intelligence community? Precies omdat de staatsveiligheid geen gegevens uitwisselt met de militaire inlichtingendienst en beide diensten niet willen samenwerken met de antiterreureenheid van de federale politie, wil de regering nog dit jaar een centraal zenuwcentrum oprichten. Alle diensten zullen dan verplicht worden om hun informatie aan dat Coördinatieorgaan voor Dreigingsanalyse (Coda) door te geven, op straffe van sancties. Dat is een revolutie in het wereldje en de interne weerstand is bijzonder groot.

Tegen die achtergrond maakt de CD&V zich klaar voor een groot offensief. Vandaag in de Senaat en de volgende dagen wellicht ook in de Kamer en het Vlaams Parlement, zal de zaak-Dassen aanleiding geven tot grote manoeuvres. De christendemocratische partij wil belangrijke posities veroveren op het terrein van de steeds belangrijker wordende ‘markt’ van terrorismebestrijding.

Straks moet er niet alleen een nieuwe baas van de staatsveiligheid benoemd worden, maar ook een nieuwe voorzitter van het Comité I én een baas van het superbelangrijke Coda. Voor elk van deze sleutelposities heeft de CD&V haar mannetjes in gedachten. Kamerlid Tony Van Parys (CD&V) fulmineerde vorige week niet voor niets tegen de volgens hem al te dominante greep van vooral de PS en in mindere mate de VLD op de inlichtingendiensten. Tijd om het ‘evenwicht’ te herstellen, menen de CD&V-strategen. De val van Dassen lijkt dat proces in een stroomversnelling te brengen.

Bron » De Morgen

Justitieminister Laurette Onkelinx (PS) kreeg van de staatsveiligheid foutieve informatie over de uitvoer naar Iran van een isostatische pers die ook voor nucleaire doeleinden kan worden gebruikt. “De staatsveiligheid is onbetwistbaar in gebreke gebleven en heeft blijk gegeven van een gebrek aan efficiëntie.”

Tot die conclusie komt de parlementaire begeleidingscommissie van het Comité I in een rapport dat gisteren werd vrijgegeven. De aankondiging van de publicatie van dit rapport veroorzaakte maandagavond het ‘preventieve’ ontslag van Koen Dassen als chef van de staatsveiligheid.

Op 15 juli 2004 ontving de staatsveiligheid een alarmerende nota van de VS-ambassade in Brussel. De CIA waarschuwde ervoor dat een Iraanse onderneming pogingen ondernam om een isostatische pers te kopen bij de Belgische firma EPSI. De Amerikaanse dienst vroeg om de export van “gevoelige uitrusting voor de Iraanse raketprogramma’s” vanuit België te verhinderen en deed hiervoor een beroep op de Belgische regering.

Pas twee maanden later, op 6 september, stroomde die waarschuwing eindelijk door naar het adviesorgaan voor niet-verspreiding van kernwapens (Canvek), dat de regering adviseert over dergelijke exporten. Maar de informatie was gebrekkig. Een hoofdcommissaris van de staatsveiligheid verklaarde op een vergadering “dat hij beschikte over informatie, beschermd door het beroepsgeheim, waaruit bleek dat een exporteur zou pogen het toezicht op de uitvoer van kernmaterialen te omzeilen”. De naam van de firma, noch het land van bestemming werd genoemd.

De Amerikanen waren intussen ongerust omdat ze merkten dat er niets gebeurde. Ze besloten een tweede waarschuwing te lanceren, dit keer rechtstreeks gericht aan de douane. Op 28 oktober bezorgde een attaché van de US Customs bij de VS-ambassade in Brussel een nota aan de douane, waarin stond dat EPSI op het punt stond nog diezelfde dag een isostatische pers naar Iran te versturen.

“Pas op deze datum kreeg de douane volledige informatie en kon ze gerichte maatregelen nemen ten opzichte van EPSI”, noteert het Comité I. De vijf douanekantoren die gewoonlijk door EPSI werden gebruikt voor de aangifte van de uitvoer van hun producten, kregen meteen het verzoek het konvooi tegen te houden.

Toch wist EPSI op 3 november een isostatische pers uit te voeren. Het transport ging per vrachtwagen de grens over via het douanekantoor van Eynatten (dat normaal nooit door die firma werd gebruikt en dus ook niet was verwittigd) om via Duitsland en Turkije te arriveren bij Iran Aircraft Industry in Teheran.

Een andere poging van EPSI om een gelijkaardige pers naar Iran te exporteren mislukte omdat Vlaams economieminister Fientje Moerman (VLD) een uitvoervergunning weigerde, zich baserend op een negatief advies van Canvek.

“Betrouwbare informatie, afkomstig van een bevriende dienst, had de export van dit materiaal moeten verhinderen. Maar dat gebeurde niet”, stelde Senaatsvoorzitster Anne-Marie Lizin (PS) gisteren bij de presentatie van het rapport. “Er was blijkbaar een breuk in de informatiestroom. Dat kan gebeuren, niemand is perfect. Maar in een materie als deze is dat gevaarlijk.” Volgens senator en lid van de begeleidingscommissie Hugo Vandenberghe (CD&V) heeft dit rapport wellicht belangrijke politieke dimensies. “Het gaat over het niet respecteren van het non-proliferatieverdrag”, zei hij. “Dat is ernstig.”

Toen het Comité I in het voorjaar van 2005 op verzoek van het parlement aan een onderzoek begon, naar aanleiding van persartikels en parlementaire vragen, stootte het op grote weerstand. Voor het eerst in zijn twaalfjarig bestaan moest het ComitéI zelfs dwangmiddelen gebruiken om bepaalde documenten die de staatsveiligheid niet wou afgeven, in beslag te nemen.

De speurders van de enquêtedienst van het Comité I kregen ook van Koen Dassen, de chef van de staatsveiligheid, te horen “dat ze heel omzichtig te werk moesten gaan bij het gebruik van bepaalde documenten om de minister niet in moeilijkheden te brengen tegenover het parlement”. Morgen volgt in de Senaat een debat over de zaak.

Bron » De Morgen

Koen Dassen heeft onverwachts ontslag genomen als administrateur-generaal van de Staatsveiligheid. Dassen anticipeert daarmee op de publicatie van een rapport over de rol van België in de nucleaire proliferatie van Iran, waarin zware kritiek wordt geformuleerd op de Staatsveiligheid.

Het rapport werd opgesteld door het Comité I, dat in opdracht van het parlement toezicht houdt op de werking van de inlichtingendiensten. De Staatsveiligheid blijkt onjuiste informatie verstrekt te hebben aan bevoegd minister van Justitie Laurette Onkelinx (PS) over de levering van isostatische persen door de firma EPSI in Temse aan Iran. Die machines kunnen gebruikt worden voor de bouw van raketten en militaire gevechtsvliegtuigen of voor het zeer omstreden programma voor atoomwapens van Iran.

Het rapport werd gisteren besproken in de begeleidingscommissie van het Comité I van de Senaat. Na afloop besloot de commissie om de integrale, gedeclassificeerde versie van het rapport vandaag op een persconferentie openbaar te maken. Meteen werd ook aangekondigd dat de aanbevelingen van de parlementaire begeleidingscommissie, “gelet op het belang van het dossier”, nog deze week donderdag tijdens een debat in plenaire vergadering zullen worden besproken.

Deze procedure is hoogst ongebruikelijk. Normaal worden dergelijke rapporten en aanbevelingen gepubliceerd in het jaarverslag van het Comité I, zodat het soms meer dan een jaar kan duren vooraleer de buitenwereld iets verneemt over wat er achter gesloten deuren in de begeleidingscommissie werd besproken. Volgens insiders bevat het rapport “politiek explosief materiaal”.

Diverse bronnen dicht bij het dossier bevestigen aan De Morgen dat het rapport zware kritiek bevat aan het adres van de Staatsveiligheid. Die is onder andere bevoegd voor de strijd tegen de verspreiding van chemische, biologische en nucleaire wapens. Zo zou de inlichtingendienst onjuiste informatie gegeven hebben aan minister van Justitie Laurette Onkelinx (PS). Het gevolg was dat Onkelinx op 3 mei vorig jaar op haar beurt onjuiste informatie zou hebben gebruikt in haar antwoord op een parlementaire vraag van Ecolo-Kamerlid Muriel Gerkens over de uitvoer van Belgisch nucleair materiaal naar Iran.

Minister Onkelinx verklaarde toen in de Kamercommissie Justitie dat de Staatsveiligheid niet op de hoogte was van het feit dat de CIA in juli 2004 de Belgische autoriteiten had gewaarschuwd voor de mogelijkheid dat een Belgische firma nucleair materiaal naar Iran zou proberen te exporteren. Het enige bedrijf dat dergelijk materiaal produceert is Engineered Pressure Systems International (EPSI) in Temse.

“Het kan zijn dat de Amerikaanse autoriteiten via hun verbindingsofficieren bij de douanediensten rechtstreeks informatie doorspelen die niet voor de Staatsveiligheid bestemd is”, zo nam de minister de geheime dienst in bescherming. “Het ministerie van Financiën (bevoegd voor de douane, GT) heeft de Staatsveiligheid niet op voorhand ingelicht.”

Op basis van een negatief advies van de Commissie van advies voor de niet-verspreiding van kernwapens (Canvek) had Vlaams minister van Economie Fientje Moerman (VLD) in januari 2005 een exportvergunning voor een isostatische pers van EPSI bestemd voor Iran geweigerd. Maar enkele maanden voordien, in november 2004, dus maanden nadat de CIA een waarschuwing verstuurd had, wist dezelfde firma een gelijkaardige, weliswaar kleinere pers te leveren aan Iran Aircraft Manufacturing Industries. Voor die kleinere pers was geen uitvoervergunning nodig.

Bron » De Morgen