Jaarlijkse archieven: 2013

Opinie: De Staatsveiligheid is een noodzakelijk kwaad

Geplaatst op door

Ik houd van de kermis, maar ik ben geen fan van het spiegelpaleis. Niets is daar wat het lijkt, en ik liep er altijd verloren. Ik ben ook geen relict van de Koude Oorlog – daar ben ik te jong voor. Ik ben zeker ook geen onvoorwaardelijke fan van veiligheidsdiensten.

In mijn vorige job als assistent van de – even ademhalen – VN-rapporteur ter bescherming van de rechten van de mens in de strijd tegen terrorisme heb ik uit eerste hand gezien tot welke schimmige daden dergelijke diensten in staat zijn. In die gevallen zou ik het eerder over een spookhuis dan een spiegelpaleis hebben.

Toch denk ik dat de Staatsveiligheid nog nodig is anno 2013. In tegenstelling tot wat Brugse sp.a-burgemeester Renaat Landuyt beweert kunnen niet alle functies van de Staatsveiligheid overgedragen worden aan de politie. Beiden hebben vooral complementaire doelen en moeten naast elkaar bestaan.

Speeltuin van de CIA

De Staatsveiligheid spoort vroegtijdig dreigingen op tegen de fundamentele belangen van de Staat. Dat klinkt misschien als een James Bond-activiteit uit de Koude Oorlog, maar die fase is al lang gepasseerd. Een van de expliciete doelen van de dienst is immers precies de bescherming van de rechten en vrijheden van alle inwoners van dit land.

De Staatsveiligheid analyseert proactief informatie die inzicht in economische netwerken, terroristische structuren en radicale fenomenen oplevert. Die informatie dient ook om de (politiek) besluitvorming te helpen. De Staatsveiligheid heeft dus geen louter strafrechtelijke taak; ze verzamelt ook inlichtingen over dreigingen voor bestuurlijke overheden.

De dienst is ook nodig als aansprekingspunt voor buitenlandse inlichtingendiensten, die informatie kunnen doorsturen over potentiële dreigingen. Zulke informatie wordt niet snel gedeeld met de politie. Brussel is door de aanwezigheid van de Europese instellingen en de NAVO de thuisbasis van enkele honderden buitenlandse spionnen.

De Staatsveiligheid is de aangewezen dienst om deze niet altijd even onschuldige diensten in het oog te houden. Liever dat dan dat buitenlandse diensten dat komen doen op Belgisch grondgebied. We willen Brussel immers niet de speeltuin van de CIA maken, niet?

Philippe Moureaux was niet onder de indruk van de kwaliteit van de rapporten van de Staatsveiligheid die hij in de jaren tachtig onder ogen kreeg. Kort samengevat: “bijeengeharkte krantenknipsels en geroddel,” aldus de oude PS-krokodil. Ook Landuyt was niet onder de indruk. Maar beiden vergelijken appelen met peren. Tot 2010 werd er in binnen- en buitenland smalend gedaan over de Staatsveiligheid omdat de dienst wettelijk geen middelen had om in het geheim inlichtingen te verwerven.

Er kon zelfs geen telefoon afgetapt worden. Dat veranderde met de aanname van de wet op de bijzondere inlichtingenmethodes (BIM-wet) die de dienst direct in de 21e eeuw katapulteerde. De BIM-wet kwam er trouwens op initiatief van toenmalig minister van Justitie Onkelinx.

Koning Eenoog

De Staatsveiligheid is een noodzakelijk kwaad in een democratische samenleving, die – terecht – transparantie hoog in het vaandel voert. Gelukkig is de Staatsveiligheid een van de best gecontroleerde inlichtingendiensten van Europa. Dat wordt vaak vergeten in het huidige debat. De wetgever heeft met de creatie van de BIM-commissie en de retroactieve controleopdracht van het Comité I een strikt systeem ontworpen voor het toezicht en de controle op de inlichtingenmethodes dat uniek is in Europa.

Weinig andere toezichthouders hebben de bevoegdheid om het gebruik van bepaalde methodes te herzien, schorsen of zelfs beëindigen. Verder voorziet de BIM-wet in een scherpere controle als er ‘uitzonderlijke methoden’ gebruikt worden, die een grotere inmenging in de rechten en vrijheden van onze burgers betekenen.

In dat opzicht is België misschien wel Koning Eenoog in het land der blinden, maar kans op misbruiken is alleszins al veel kleiner dan de huidige heisa doet vermoeden. Wil dat dan zeggen dat er geen ruimte voor verbetering is? Toch niet. Het Comité I en de BIM-commissie hebben meer geld en personeel nodig om de dienst efficiënt in het oog te houden.

Verder is er nood aan een nieuwe regelgeving om personen die gevolgd werden door een zogenaamde ‘bijzondere inlichtingenmethode’ na vijf jaar hiervan op de hoogte te stellen. Dat stelde het Grondwettelijk Hof nog vast in 2011. Werk aan de winkel voor die parlementsleden die liever niet verdwalen in het spiegelpaleis van de Staatsveiligheid.

Bron » De Morgen | Mathias Vermeulen

Winants wil meer transparantie

Geplaatst op door

Baas van de Staatsveiligheid Alain Winants is voorstander van de grootste transparantie. Dat zei hij gisteravond in Terzake. Als het aan Winants ligt, krijgt de parlementaire begeleidingscommissie een zogenaamde veiligheidsmachtiging om ook gevoelige dossiers in te kijken. Aan die machtiging is strikte geheimhouding gebonden, benadrukt Winants, bij schending moet de wet sancties voorzien.

Winants haalde ook fel uit naar Renaat Landuyt (sp.a) en Philippe Moureaux (PS) en noemt hun tussenkomsten “bijzonder grof” en “het bewijs dat ze niet de minste kaas gegeten hebben van Staatsveiligheid” (DM 13/02). Volgens Winants is het debat over de bestaansreden van zijn organisatie “twintig, dertig jaar geleden al gevoerd”. “Het is de natte droom van een aantal politieke partijen die weer bovenkomt. Ik vind dat zeer gevaarlijk.”

Bron » De Morgen

Franstalige magistrate getipt als topvrouw Staatsveiligheid

Geplaatst op door

De Franstalige magistrate Karin Gérard wordt getipt om Alain Winants op te volgen. Winants, die de Staatsveiligheid ad interim leidt, wil zichzelf opvolgen, maar komt steeds meer onder druk te staan.

Het mandaat van Alain Winants als administrateur-generaal van de Staatsveiligheid liep op 27 oktober 2011 af. Sindsdien is hij topman ad interim en dat “tot de datum waarop de effectieve aanduiding van de administrateur-generaal van de Veiligheid van de Staat plaatsvindt”.

De formele procedure om een nieuwe baas van de inlichtingendienst te vinden is echter nog steeds niet gestart. Minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld) moet eerst nog een aantal juridische elementen bekijken voordat de selectie wordt gelanceerd. Winants, die een Open Vld-etiket heeft, is kandidaat om zichzelf op te volgen. Maar de heisa van de voorbije dagen heeft zijn kansen zwaar gehypothekeerd.

Er was de fenomeenanalyse over schadelijke sekten waarin een waslijst politici opdoken. Dat werd gevolgd door de getuigenis van een mogelijke mol bij het Vlaams Belang. Ten slotte verscheen Winants op de RTBF met het bericht dat politici niet gevolgd worden, terwijl er een dossier met de naam ‘Dewinter Filip’ op zijn bureau lag.

De incidenten ondergraven niet enkel zijn eigen positie, maar beginnen ook de positie van zijn minister aan te tasten. Binnen de regering wordt dan ook uitgekeken naar een “waardige” oplossing voor de Staatsveiligheid. In liberale kringen werd de naam van Cédric Visart de Bocarmé geciteerd, een magistraat die een cdH-stempel draagt.

Naar eigen zeggen is hij nooit kandidaat geweest voor de functie. CdH-voorzitter Benoît Lutgen omschreef het scenario gisteren als “belachelijk”. “Wij ambiëren die post niet.” In regeringskringen viel te horen dat het cdH met 11 zetels in de Kamer het “Klein Duimpje” van de coalitie is en dat de topjob niet voor deze partij zal zijn.

Bij de PS, de grootste partij van de coalitie, valt te horen dat de functie evenmin naar een socialist zal gaan. “De Vlaamse partijen zullen nooit een Franstalige socialist op dit departement aanvaarden.” Een naam die wel valt, is die van Karin Gérard. De gewezen voorzitster van de Franstalige afdeling van de Hoge Raad voor Justitie is kamervoorzitster bij het Brusselse hof van beroep.

Verschillende bronnen binnen de meerderheid geloven dat een vrouw aan het roer van de inlichtingendienst een sterk signaal kan zijn. Gérard werd in 1992 op 38-jarige leeftijd de jongste Franstalige voorzitster van een hof van assisen. Ze leidde de rechtszaak over de moord op politieagente Kitty Van Nieuwenhuysen en het Rwandaproces.

“Op dat laatste proces werd haar interesse voor de inlichtingendiensten gewekt”, zegt een vertrouweling. Beter inlichtingenwerk had de moord op de tien Belgische paracommando’s in Rwanda kunnen voorkomen. “Ze heeft toen veel geleerd over de manier van werken van deze diensten.”

Benoemingsronde

Gérard, die een MR-stempel heeft, wil zelf geen commentaar kwijt. De benoeming van de nummer 1 van de Staatsveiligheid zal deel uitmaken van de grote benoemingsronde waarop het al maanden wachten is. Een partijvoorzitter: “Denken dat wij een apart benoemingsoverleg voor de Staatsveiligheid zullen opstarten, is een beetje belachelijk. Alles is met alles verbonden.”

Dat gaat van de bestuurders bij Belgacom over Belgocontrol tot de NMBS. Ondertussen wordt de oproep van sp.a-Kamerlid Renaat Landuyt om de Staatsveiligheid af te schaffen niet door iedereen gesmaakt. Gewezen minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&V) benadrukt dat de dienst niet alleen “nuttig en nodig” is, maar de voorbije jaren ook versterkt en geprofessionaliseerd werd. Als uit de lopende onderzoeken zou blijken dat er regels overtreden zijn, is een uitbreiding van de controlebevoegdheden van het Comité I voor hem bespreekbaar.

Minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet (cdH) kant zich eveneens tegen een afschaffing. “De polemiek die is ontstaan na een aantal recente perslekken mag geen reden zijn om de werking van de Staatsveiligheid, noch die van de leiding, in diskrediet te brengen.” Premier Elio Di Rupo (PS) en minister Turtelboom roepen op tot “sereniteit en gematigdheid”. De federale regering wacht de resultaten af van de onderzoeken die werden gevraagd, klinkt het.

Bron » De Morgen

Ook Milquet tegen afschaffing Staatsveiligheid

Geplaatst op door

Minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet (cdH) is gekant tegen de afschaffing van de Staatsveiligheid. Ze wil best een aantal verbeteringen overwegen, maar de polemiek die is ontstaan na een aantal recente perslekken mag voor Milquet geen reden zijn om de werking van de Staatsveiligheid, noch die van de leiding, in diskrediet te brengen.

De prioriteit voor minister Milquet “is noch het debat over het bestaan van de Staatsveiligheid, noch dat over de opvolging van haar topman. De prioriteit moet gaan naar het debat over de versterking van de strijd tegen die elementen die duidelijk de veiligheid van de staat en haar burgers bedreigen”, luidt het woensdag in een mededeling. “De efficiëntie en de coördinatie van onze veiligheidsdiensten, waaronder de Staatsveiligheid, versterken: ja. Deze laatste afschaffen: nee!”

De vicepremier merkt op dat er van de afschaffing van de dienst geen sprake is in het regeerakkoord en voegt er bovendien aan toe dat “het bestaan van een competente en gecontroleerde inlichtingendienst, onontbeerlijk is in het kader van de veiligheidspolitiek van een land”. Het is voor haar noodzakelijk dat de sereniteit en rationaliteit opnieuw de bovenhand krijgen in het debat.

Minister Milquet heeft een informeel rapport overhandigd aan premier Elio Di Rupo met pistes om de rol van de staatsveiligheid te verbeteren, maar ook om de coördinatie tussen de verschillende diensten te versterken. Doel is de efficiëntie van de strijd tegen radicalisme en terrorisme nog te versterken. Daarnaast is het Comité I door de minister van Justitie belast met een reeks aanbevelingen om de relaties met politieke mandatarissen na te gaan.

Di Rupo, vandaag trouwens gespot op het Sint-Pietersplein in Rome, roept in een persbericht op tot sereniteit en gematigdheid. “Er zijn onderzoeken gevraagd, de federale regering wacht de resultaten af.” Ook minister van Justitie Annemie Turtelboom deelt de mening van Di Rupo. Ze herinneren eraan dat het Ministerieel Comité voor Inlichtingen en Veiligheid, onder het voorzitterschap van de eerste minister, op 22 februari samenkomt. Intussen wordt deze vergadering voorbereid door het College voor Inlichtingen en Veiligheid. Parallel daarmee zal een interkabinettenwerkgroep samenkomen.

Reactie N-VA

N-VA vindt dat er absoluut nood is aan een hervorming van de Staatsveiligheid, maar waarschuwt dat er sowieso altijd nood zal zijn aan een inlichtingendienst, bijvoorbeeld in de strijd tegen terrorisme. Dat stelt Kamerlid Ben Weyts, die nogmaals aandringt op een hoorzitting met de topman van de Staatsveiligheid en de twee bevoegde ministers over de controle van de Staatsveiligheid ten aanzien van politici en partijen.

Voorbeeld

Volgens Weyts tonen verschillende pijnlijke voorvallen aan dat de informatiedoorstroming en samenwerking tussen de verschillende veiligheidsdiensten alsmaar blijft mank lopen. Hij haalt daarbij de zaak aan van Lors Doukaev, die in september 2010 klaar was om in Kopenhagen een bomaanslag te plegen. Volgens het Comité I hadden de inlichtingendiensten fouten gemaakt bij het volgen van Doukaev, die in 2000 naar ons land kwam en zes jaar later Belg werd.

De N-VA’er wil alvast dat de diensten die zich bezighouden met informatiegaring onder één dienst worden samengebracht. Vandaag gebeurt dat door verschillende diensten: de Staatsveiligheid, het ADIV, OCAD en het federaal parket en de federale politie. “Alles onderbrengen onder één dienst is zeker broodnodig”, aldus Weyts.

Eeuwige nood

Ondertussen breekt Weyts opnieuw een lans voor een openbare hoorzitting met administrateur-generaal Alain Winants, minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet en minister van Justitie Annemie Turtelboom. Hij rekent erop dat sp.a-Kamerlid Renaat Landuyt, die voor de afschaffing van de Staatsveiligheid pleit, zich bij die vraag zal aansluiten. Weyts benadrukt dat er altijd nood zal zijn aan een inlichtingendienst.

Bron » De Morgen

‘Staatsveiligheid moet politiek neutraal zijn’

Geplaatst op door

Armand De Decker wil de Staatsveiligheid niet afschaffen, maar vindt niet dat leden van de geheime dienst politiek actief mogen zijn. Hij verwijst naar Robin Libert, de nummer twee van de Staatsveiligheid, die liberaal fractieleider in Mortsel is.

“Ik vind het abnormaal en onverstandig dat een lid van de Staatsveiligheid actief aan politiek doet”, zo stelt oud-Senaatsvoorzitter Armand De Decker, lid van de begeleidingscommissie die de geheime diensten controleert.

Hij heeft het over Robin Libert, die ook fractieleider is van Open Vld in Mortsel. Als sleutelfiguur bij de inlichtingendienst staat Libert aan het hoofd van de dienst Analyse. “Dat zo iemand aan politiek doet, lijkt me onhandig”, gaat De Decker verder. “Dat zit niet goed. Die mensen moeten hun neutraliteit kunnen behouden.”

Als de geheime dienst zelf het onderwerp van polemiek wordt, is er dan geen probleem?

“Kijk, een van de grote problemen is dat de Belgische politici geen traditie van een inlichtingendienst hebben. Ze zijn zich niet bewust van de manier waarop de dienst functioneert en van de belangrijke rol die hij heeft. Zelfs binnen de regering wordt er niet echt belang aan gehecht. Nochtans beschikken wij over een echt controlemechanisme over de Staatsveiligheid.”

Komaan, parlementsleden hebben geen machtiging om naar de geheime rapporten te kijken. Hoe kunnen jullie de spionnen echt controleren?

“Het systeem werkt goed. De leden van Comité I zijn magistraten die alles kunnen onderzoeken. Er is nochtans wel een grens: ik betreur het dat parlementsleden geen toegang kunnen krijgen tot de geheime documenten.”

“Tot nu toe hebben de verschillende politieke partijen geen toelating gekregen. Want mocht dat wel zo zijn, dan zouden de parlementsleden hun vrijheid van meningsuiting verliezen. Over geheime en geclassificeerde documenten kan men immers alleen zwijgen. Dat is inderdaad een beperking, maar dat is de wet.”

Pleit u voor een herbenoeming van de huidige baas Alain Winants aan het hoofd van de Staatsveiligheid?

“Zeker, volgens mij is hij de geschikte kandidaat om deze taak uit te oefenen. Hij is stabiel en serieus.”

U hebt veel lof voor de Staatsveiligheid. Nochtans kwam de dienst de laatste twee maanden regelmatig in opspraak, onder meer door de screening van politici. Dat blijkt uit een rapport, maar ook uit de getuigenis van ‘de mol’ Bart Debie.

“Ik hoor nu de mensen van de N-VA hoorzittingen eisen van de baas van de Staatsveiligheid en van de justitieminister. Weten die mensen niet dat wij dat vorige week al hebben gedaan met de begeleidingscommissie?”

Zowel N-VA als Groen vraagt publieke parlementaire hoorzittingen.

“Dat zullen we nooit doen. Er bestaan hier regels. Men controleert de inlichtingendienst niet tijdens een openbare zitting. Dat is uitgesloten. Ben Weyts van de N-VA kan met zijn collega Danny Pieters praten. Die heeft alle uitleg van Winants en minister Turtelboom gekregen. Ik herhaal, de parlementaire controle is al gebeurd. We gaan de baas van de geheime dienst niet voor een vergadering van 150 parlementsleden roepen.”

In een commissie zetelen minder dan 150 parlementsleden.

“Dat doet er niet toe. Een baas van de inlichtingendienst doet dat niet.”

Denkt u dat de Staatsveiligheid onze politici moet volgen?

“Zeker niet, maar als het over extreme partijen gaat, ligt dat iets anders. Een van de taken van de Staatsveiligheid is om over het extremisme te berichten. Dus lijkt het mij normaal dat de Staatsveiligheid zich bezighoudt met het Vlaams Belang.”

In het rapport van de Staatsveiligheid stonden nochtans ook namen te lezen van leden van andere partijen.

“Dat houdt dan bijvoorbeeld verband met de sekten. De Staatsveiligheid heeft Scientology in het vizier, niet de politici.”

Bron » De Morgen