Maandelijks archief: juni 2024

Oud-reporter volgde jarenlang het onderzoek naar de Bende van Nijvel: “Waarom stopten de Bende-overvallen plots?”

Geplaatst op door

Gerechtsjournalist Yves Barbieux volgde voor het ‘Nieuwsblad’ bijna vier decennia lang het onderzoek naar de Bende van Nijvel. Het einde van het onderzoek zat er al een tijdje aan te komen, toch smaakt de officiële bevestiging naar bitter falen, vindt hij.

Een tienerjongen staart daags na de overval op de Delhaize in Overijse naar de krijtlijnen silhouet op de parking waar zijn schoolvriend de avond voordien dood lag, vermoord door de Bende van Nijvel. Het was mijn eerste confrontatie met het leed dat de Bende bij de slachtoffers en nabestaanden heeft aangericht. Leed waarvoor wellicht nooit enige uitleg zal komen.

De feiten die men aan de Bende van Nijvel toeschrijft, vormen een kluwen, waarbij de vraag rijst of men door de talrijke verbanden, door het bos nog wel de bomen kon zien. Een eerste vlaag van overvallen vond plaats in 1982-83, een tweede in 1985. Vanwaar die pauze indien het om één bende gaat? De doelwitten lagen verspreid in verschillende gerechtelijke arrondissementen en taalgebieden, waar de speurders niet op dezelfde manier tewerk gingen. De verschillende dossiers uiteindelijk onder één dak samenbrengen om ze op een gecoördineerde manier te behandelen, liep helaas niet van een leien dakje. Waarom?

Twee grote hypotheses

De doelwitten en de manier waarop de daders te werk gingen, waren vaak uiteenlopend. Een kruidenierszaak overvallen was toch wat anders dan experimentele kogelwerende jassen bij de fabrikant stelen, laat staan op één en dezelfde dag een bloedbad aan te richten in twee verschillende warenhuizen.

Speurders volgden twee grote hypotheses om de Bende te proberen ontmaskeren. Kwamen de daders uit het traditionele zware banditisme? Waren zij slechts uit op geld en/of verkoopbare goederen? Mogelijk, maar waarom een bloedbad aanrichten en de aandacht van de politie trekken nog vooraleer de buit binnen is, zoals het geval was op de parkings van de Delhaize-warenhuizen in 1985?

Waren het dezelfde overvallers die het in 1982-83 op warenhuizen gemunt hadden? Toen drongen zij wel eerst binnen alvorens hun wapens te gebruiken. Werd de warenhuisketen Delhaize door gangsters gechanteerd, zoals commissaris Christian Smets van de Staatsveiligheid liet uitschijnen, en kregen zij ooit hun zin? Of stopten de overvallen pas nadat “Killer”, de meedogenloze Bende-leider, in Aalst dodelijk gewond raakte en de Bende ontbonden werd?

Politieke spanningen

Sommige speurders gooiden het over een andere boeg, die van de politieke spanningen tussen Oost en West in de jaren 1970-1980. Een vlaag van gewelddadige criminaliteit moest het land destabiliseren en klaarstomen om een meer VS-gezinde bewindvoering te accepteren. Sommige leden van de toenmalige rijkswacht zouden een coördinerende rol gespeeld hebben om uitvoerders voor de dodelijke raids te ronselen in kringen van banditisme en/of huurlingen. De betrokkenheid van die rijkswachters zou dan uitleggen waarom de daders altijd buiten schot van het gerecht konden blijven.

Tussen de twee vlagen van Bende-overvallen door zou de linkse terreurbeweging CCC ongemoeid zijn gelaten zolang zij met haar bomaanslagen de spanning maar bleef opvoeren. Mooie hypothese, maar ook hier zijn nooit bewijzen van gevonden. Ons land werd ook niet gedestabiliseerd, waarom stopten de Bende-overvallen dan plots?

Kale reis

“Sabotage, manipulatie, complot om het onderzoek ver van de daders te houden en zo de weg naar mogelijke opdrachtgevers te versperren, want daar zouden hoge omes bij kunnen zitten”, wordt soms geopperd om het falende onderzoek uit te leggen. “Moet wel een enorm complot geweest zijn met honderden betrokkenen zonder dat er ooit iets in die 40 jaar gelekt is. Nogal onwaarschijnlijk”, krijgen wij als antwoord.

Het dossier wordt nu afgesloten. De burgerlijke partijen die hoopten dat het Bende-mysterie dankzij de afschaffing van de verjaring alsnog zou opgelost worden of tenminste een uitleg zou krijgen, komen van een kale reis terug. Zij die destijds hoopten dat, juist dankzij de verjaring, ooit iemand na die ultieme datum de oplossing zou aanreiken, eveneens.

Bron » Gazet van Antwerpen

De wet over moordzaken ‘met grote maatschappelijke impact’ is onbedoeld voordelig voor de Bende van Nijvel zelf

Geplaatst op door

Douglas De Coninck is journalist. Hij stelt dat een toekomstige regering de verjaringswet moet terugdraaien.

Minder dan drie maanden geleden, net voor de verkiezingen, keurde het federale parlement met niets dan goede bedoelingen een wetswijziging rond de verjaring in moordzaken goed. Nadat verjaring eerder was opgeheven in zaken rond misdaden tegen de menselijkheid en genocide geldt dat nu ook voor moordzaken “met een grote maatschappelijke impact”. Zo staat het er.

De wet is overduidelijk geschreven op maat van de Bende van Nijvel. Ze werd in de voorbereidende parlementaire debatten ook luid en duidelijk geclaimd door nabestaanden van de slachtoffers van de moorddadige raids op vooral supermarkten uit 1982, 1983 en 1985.

Een nakende verjaring is voor generaties speurders op meerdere momenten een akelig dichtbij komend zwaard van Damocles geweest. Met de herdenking van 20 en 30 jaar Bende van Nijvel werden de verjaringstermijnen voor roofmoord telkens met 10 jaar verlengd. Ook toen, altijd weer, met goede bedoelingen: de hoop levend houden dat de moordenaars van 28 gewone burgers, hoe lang geleden ook, zich ooit zouden moeten verantwoorden in een rechtbank.

Ze zijn niet zo talrijk meer, de mensen die dat hele dossier, 4 miljoen pagina’s dik, nog een beetje kunnen overzien. Een van hen is ex-onderzoeksleider Eddy Vos. Hij pleitte er onlangs in Humo voor om het onderzoek in handen te geven van historici. Diezelfde aanpak leidde in het verleden tot de opheldering van de tot dan toe onoplosbaar gewaande moorden op Julien Lahaut (1950) en Patrice Lumumba (1961).

Los van het feit dat een op een particuliere zaak afgestemde wet zelden erg weloverwogen kan zijn, is er een irritant neveneffect als het samengaat met het stopzetten van het onderzoek. Doordat de aan de Bende van Nijvel toegeschreven misdrijven niet meer kunnen verjaren, blijft volgens advocaat Jef Vermassen het geheim van het onderzoek voor eeuwig en altijd gelden. Tenminste, dat is wat hij vrijdag onthield van het vragenuurtje na een bijeenkomst van het federale parket met nabestaanden.

Tot op de dag dat alsnog daders kunnen worden vervolgd – maar die kans is met het stopzetten van het onderzoek nu echt wel nihil – blijft het strafonderzoek geheim. Dat betekent dat historici er nooit mee aan de slag zullen kunnen. Het betekent dat bijvoorbeeld toekomstige criminologen nooit artificiële intelligentie zullen kunnen loslaten op de vele miljoenen data in dit dossier.

Het federale parket heeft een situatie gecreëerd die slechts voordelig kan zijn voor één partij: eventueel nog in leven zijnde daders van de feiten die worden toegeschreven aan de Bende van Nijvel. Dat was ongetwijfeld nooit de bedoeling, maar het is de pijnlijke realiteit waar de nabestaanden nu mee verder moeten.

Als de regering in wording iets wil betekenen voor deze mensen draait ze bij haar aantreden de nieuwe verjaringswet meteen weer terug. Want los van de Bende: aan de hand van welke criteria ga je meten vanaf welk punt een moordzaak voldoet aan het criterium ‘grote maatschappelijke impact’? Wie gaat daar dan trouwens over?

Bron » De Morgen | Douglas De Coninck

De pijnlijke en ongemakkelijke waarheid na 40 jaar onderzoek naar de Bende van Nijvel

Geplaatst op door

Het federaal parket zet een punt achter het Bende-onderzoek, een gerechtelijk onderzoek dat decennialang alle richtingen uitging, maar finaal nergens eindigde. Dat politie en justitie gefaald hebben in dit gruwelijke dossier is een even pijnlijke als ongemakkelijke waarheid.

Over het onderzoek naar de Bende van Nijvel kan veel gezegd worden maar niet dat er niet in gewerkt is geweest. Aan de inzet van mensen en middelen zal het niet gelegen hebben dat er geen resultaat werd geboekt. Al zijn er wel twijfels of er al die jaren altijd en overal even efficiënt gewerkt werd.

Want als er hard gewerkt is, moet ook gezegd worden dat er bij tijd en wijle ook hard tegengewerkt is. In het dossier zijn er tal van voorbeelden te geven van manipulaties en open oorlogen tussen magistraten en politiemensen. Dat laatste ging soms erg ver. Als er nooit een doorbraak kwam in het onderzoek kan je je afvragen of dat iets zegt over het professionalisme van de misdadigers dan wel het gebrek aan professionalisme van de misdaadbestrijders.

Niet vergeten ook dat de feiten zich afspeelden in de jaren 80. Het was een tijd waarbij er geen gebruik werd gemaakt van mobiele telefoons en niet op elke hoek van de straat een camera stond. Het politielandschap zag er helemaal anders uit. Van een geïntegreerde politie was nog geen sprake. België had toen drie politiediensten en er was geregeld sprake van een ware guerre des flics. En ook wetenschappelijk onderzoek was toen niet wat het nu is. Denk alleen nog maar aan de enorme recente evolutie in het DNA-onderzoek.

Hoe dan ook, met het afsluiten van dit dossier, blijven heel veel vragen. Omdat sommigen daar blijkbaar moeilijk mee kunnen leven, worden de antwoorden dan maar zelf ingevuld. Bovendien bevat het dossier van de Bende ook alle ingrediënten om er een fantastisch verhaal mee te construeren.

En allicht vind je in de miljoenen pagina’s wel ergens een naam of element om je verhaal te staven. De toegenomen omvang van het dossier laat ondertussen toe om zowat elke theorie, de een al wat fantasierijker dan de ander, te linken aan een of ander proces-verbaal. ‘Mijnheer Amalgaam’ maakt in zo’n omgeving al snel veel kans om schuldig verklaard te worden door deze of gene.

Maar een link leggen tussen A en B is nog iets anders dan een sluitend juridisch bewijs leveren. Want zelfs mocht het gerechtelijk onderzoek niet zonder meer afgesloten worden, zoals nu gebeurt, en geleid hebben tot een proces, dan nog zou het de vraag geweest zijn of er ook iemand effectief veroordeeld zou worden.

Los van de vraag naar het bewijs is er immers ook nog de procedure. Een beetje procedurepleiter werpt de vraag naar de redelijke termijn op (vier decennia onderzoek …) of de vraag naar de schending van het geheim van het onderzoek (bij de arrestatie in januari 2023 van Robert Beijer in Thailand volgde een cameraploeg de mensen van de federale politie en het federaal parket). En wat als een uitspraak zou gevolgd worden door beroep, cassatie, Europees Hof,…

Neen, een definitieve juridische waarheid, dat zouden we niet meer meemaken, zo veel was eigenlijk al wel langer duidelijk.

Helaas, het valt te vrezen dat de afwezigheid van een proces tegelijk ook de ruimte creëert om fantasten en complotdenkers helemaal los te laten gaan. En als er nu iets is waar het Bendedossier niet vooruit mee geholpen is, is het precies de verdere mythevorming.

Geen ordinaire zware criminaliteit

In alles wat er over de Bende al gezegd en geschreven is, zijn er weliswaar geen definitieve antwoorden te geven, maar kunnen er wel een paar lijnen getrokken worden.

De Bende van Nijvel is eigenlijk een verzamelnaam. Men heeft een aantal feiten aan elkaar gelinkt en toegeschreven aan ‘de’ Bende. In een aantal gevallen zijn daar ook materiële elementen voor. Denk aan wapens die gebruikt werden bij feit A én B én C. In een aantal gevallen leek het er zelfs op dat die materiële bewijzen door de Bende zelf bewust gegeven werden.

Alsof de Bende een visitekaartje wou afgeven en zeggen: het waren wij. Maar het blijft niettemin de vraag of er wel echt één bende achter alle feiten zat.

Die feiten waren overigens erg uiteenlopend. In de perceptie wordt de Bende vooral geassocieerd met drieste overvallen op warenhuizen maar soms werden er ook diefstallen ’s nachts gepleegd, met wisselende buit, of individuen geliquideerd, niet altijd duidelijk om welke reden.

Sommigen opperen de mogelijkheid van diverse bendes die dan mogelijk wel gedirigeerd werden door steeds dezelfde opdrachtgevers. In die hypothese blijven dezelfde vragen, wie en waarom, maar situeren ze zich slechts op een ander niveau.

De feiten van de Bende maken het dus moeilijk er een zuiver crimineel fenomeen in te zien
Anderen zeggen dat men het in het Bendedossier te ver gaan zoeken is. Al zijn er toch een aantal ernstige indicaties die het weinig waarschijnlijk maken dat het hier gaat om ordinaire criminaliteit. De criminele code zegt bijvoorbeeld dat je niet zomaar kinderen doodschiet en dat de buit in verhouding moet staan tot het gepleegde geweld. Het gebeurde in dit dossier wel. Bovendien liet men soms doelbewust sporen achter met het risico op identificatie en strafverzwaring. De feiten van de Bende maken het dus moeilijk er een zuiver crimineel fenomeen in te zien.

Nog een teken: het tipgeld dat destijds door Delhaize werd beloofd, een niet onaardig bedrag van omgerekend 250.000 euro, heeft blijkbaar nooit iemand uit het criminele milieu kunnen verleiden om te praten. Nochtans zijn ze daar verlekkerd op snel geldgewin.

Het is een cynische berekening, maar die 250.000 euro is meer dan de opgetelde buit van alle Bende-overvallen. En toch heeft niemand info gegeven om dan te kunnen cashen. Het ware nochtans makkelijker verdiend dan het uitvoeren van al dat geweld.

Als het geen ordinaire, zeer zware criminaliteit is, wat is het dan wel? Wie had hier baat bij?
Ook de introductie in het Belgische strafrecht van de figuur van de spijtoptant, iemand die in ruil voor bescherming informatie geeft, zorgde er niet voor dat iemand uit zijn criminele schaduw naar de politie stapte om te praten. In Italië bewees het weliswaar omstreden statuut van ‘pentiti’ wel zijn nut in de strijd tegen de maffia.

In ons land is er tot vandaag twee keer met een kroongetuige gewerkt, maar niet in het Bendedossier zoals men gehoopt had. Jammer. Want als er iemand weet wie de Bende is, is het natuurlijk de Bende zelf. Maar niet dus. Ook uit het criminele milieu kwam geen informatie die leidde tot een oplossing.

Als het geen ordinaire, zeer zware criminaliteit is, wat is het dan wel? Wie had hier baat bij? A qui profite le crime? Naast het honderdduizenden pagina’s dikke dossier, is er inmiddels ook al een bibliotheek volgeschreven over de Bende.

Gamma van verklaringen

Wie al die publicaties naast elkaar legt, komt tot een gamma van verklaringen voor het Bendegeweld. Veel van die verklaringen overlappen elkaar.

Men weet het niet. In het beste geval wordt het onderzoek nu toegankelijk voor historici
De bekendste namen die vaak terugkeren zijn die van Bouhouche en Beijer. Het zijn twee ex rijkswachters die het korps moesten verlaten. Ze waren verwikkeld in drugs- en wapenhandel en later ook betrokken bij een roofmoord. Rancune en een rechtsextremistische ideologie zou hun motivatie dan zijn.

Een figuur, geen naam, die haast automatisch geassocieerd wordt met de Bende, is de reus. Dat heeft te maken met de gestalte van een verdachte die bij diverse Bendefeiten zou betrokken zijn. Maar ook op de reus heeft men nooit een naam kunnen kleven.

Extreemrechts wordt ook vaak in verband gebracht met de Bende. Er kunnen verbanden gelegd worden naar rechtsextremistische organisaties als Westland New Post en Front de la Jeunesse en ook enkele sleutelfiguren binnen de rijkswacht die zich groepeerden in de Groep G. Het motief zou ideologisch zijn. Het Bendegeweld moest de zwakte van de staatsinstellingen (politie en justitie) aantonen. Vanuit die logica kon dan vervolgens gewerkt worden aan de versterking van de staat.

In het verlengde hiervan is er de hypothese Gladio/Stay Behind. Dat was een netwerk dat na WO II door inlichtingendiensten van de geallieerden werd opgezet. Dit netwerk had als primaire doelstelling het anticommunisme. Maar sommige auteurs geloven in de piste dat (een afsplitsing van) Gladio zich ook schuldig zou gemaakt hebben aan Bendefeiten. Destabilisering van de staat zou dan het motief moeten zijn. Het creëren van een terreurklimaat opdat justitie- en politiediensten zouden versterkt worden. In dit verband spreekt men ook over de strategie van de spanning.

Wie de feiten in een Belgische politieke context analyseert, verwijst ook naar de figuur van Paul Vanden Boeynants, een ondernemer in de vleesindustrie én ex-premier die rond zich een aantal mensen had verzameld die vragen opriepen.

Van een heel andere orde is de theorie dat de groep Delhaize zou afgeperst worden. Ook het Noord-Franse misdaadmilieu wordt genoemd in deze context, net zoals enkele notoire Belgische figuren uit het criminele milieu als De Staerke en Van Esbroeck.

28 doden en de afwezigheid van antwoorden laten een haast onverdraaglijke stilte na
Maar het kan niet genoeg herhaald worden: het zijn allemaal slechts theorieën. Men weet het niet. In het beste geval wordt het onderzoek nu toegankelijk voor historici en kunnen zij inzichten geven. Eerder gebeurde dat ook in dossiers als de moord op Julien Lahaut (de communistische volksvertegenwoordiger die in augustus 1950 geliquideerd werd) en Patrice Lumumba (de eerste premier van de Republiek Congo die in 1961 mishandeld en vermoord werd).

Het federaal parket laat weten een punt achter het Bende-onderzoek te zetten, een gerechtelijk onderzoek dat decennialang alle richtingen uitging maar finaal dus nergens eindigde.

Dat is erg pijnlijk voor alle slachtoffers en nabestaanden. 28 doden en de afwezigheid van antwoorden laten een haast onverdraaglijke stilte na. Maar ook de hele samenleving lijdt. Terugblikkend op heel deze criminele historie, kan je niet anders dan concluderen dat politie en justitie hebben gefaald in een van de gruwelijkste dossiers in de geschiedenis van België. Die even pijnlijke als ongemakkelijke waarheid is er wel.

Bron » VRT Nieuws | Dirk Leestmans

Waren er niet 1, maar meerdere ‘Bendes van Nijvel’?

Geplaatst op door

We spreken steevast over ‘de Bende van Nijvel’, maar het is best mogelijk dat de feiten die we toeschrijven aan ‘de Bende’ uitgevoerd zijn door verschillende bendes. Het is een bedenking die vandaag ook door het federaal parket werd geopperd tegenover de nabestaanden, nu het onderzoek wordt stopgezet.

De hypothese dat er meerdere bendes (al dan niet in opdracht van dezelfde opdrachtgevers) verantwoordelijk zouden zijn voor de bloedige aanslagen van ‘de Bende van Nijvel’ is niet nieuw. Ze werd in het verleden al vaker gemaakt door journalisten, advocaten, nabestaanden en anderen die het dossier volgen.

Vandaag heeft ook het federaal parket, dat het onderzoek sinds februari 2018 voert, die bedenking geopperd tegenover de nabestaanden. Dat bevestigt advocaat Peter Callebaut, die aanwezig was op het infomoment waar het federaal parket aankondigde dat ze het onderzoek stopzetten, zonder dat de waarheid kon worden bovengehaald.

“Men heeft de bedenking geopperd dat de werkwijze van bepaalde aanslagen totaal verschillend was ten opzichte van andere aanslagen. Sommige aanslagen getuigden echt van professionaliteit, andere van puur amateurisme”, zegt meester Callebaut.

“Blijkbaar zijn er ook bij de onderzoekers grote twijfels. Het federaal parket heeft het niet met zoveel woorden gezegd, maar je kon duidelijk verstaan dat ze zich ook grote vragen stellen over het feit dat er maar 1 bende zou zijn. Het was de eerste keer dat het federaal parket dit zo heeft laten uitschijnen.”

‘Bendes’

In elk geval waren de feiten van ‘de Bende’ inderdaad uiteenlopend. We associëren de Bende van Nijvel met bloedige overvallen op warenhuizen, maar er zijn ook diefstallen en individuele liquidaties gebeurd. Bovendien zijn er 2 golven: ‘de Bende’ sloeg eerst toe in de periode 1982-1983, de bloedigste aanslagen gebeurden 2 jaar later.

“Een blinde kan zien dat er meerdere zijn”, stelt oud-speurder Eddy Vos. “Alleen al de gele affiches (met de robotfoto’s, red.). Daar staan meer dan 3 verdachten op. En de zogenoemde ‘Reus’ treedt voor het eerst op als er al feiten zijn gebeurd waar er geen ‘Reus’ bij was. Het kan zijn dat er 1 grote groep was van dezelfde daders die onderling wisselden, ofwel dat er verschillende bendes zijn.”

“Het is inderdaad een denkpiste, een theorie dat er diverse bendes waren die mogelijk gedirigeerd werden door dezelfde opdrachtgevers”, beaamt VRT-journalist Dirk Leestmans, die het dossier al jaren volgt.

“Stel dat ze een aanval planden op een grootwarenhuis, dan deden ze een beroep op A, B en C. Stel dat ze iemand nodig hadden om iemand te liquideren, dan deden ze een beroep op E en F. Stel dat ze iemand nodig hadden om wapens te stelen, dan deden ze een beroep op X, Y en Z.”

Visitekaartjes

“In die zin zou het correcter zijn om te spreken van ‘de Bendes’ van Nijvel”, aldus Leestmans. “Het is dan een beetje hetzelfde principe als achter een maffiaorganisatie, waarbij de verschillende uitvoerders van elkaar niet weten wat ze doen, uit veiligheidsoverwegingen. Al moet er dan wel iemand zijn die het overzicht bewaart.”

Dat “overzicht” kan blijken uit de verschillende sporen die de daders zelf hebben achtergelaten tijdens de tweede golf van aanslagen. Sporen die de verschillende feiten aan elkaar moeten linken. “Bij de tweede reeks deden ze al het mogelijke om die te linken aan de eerste reeks. Dat heb ik nooit meegemaakt in mijn hele carrière”, zegt oud-speurders Vos.

“Wat opvalt in dat hele bende-verhaal is dat bij sommige feiten als het ware een visitekaartje is achtergelaten”, vult Dirk Leestmans aan. “Dat gebeurde misschien niet door de mensen die de feiten op zich hebben gepleegd, maar wel door de mensen die aan de touwtjes trokken. Zo konden ze aan de speurders laten zien – om het een beetje in complottermen te zeggen – dat er een zwarte hand is die dirigeert.”

Onderzoek stopgezet

Wat er ook van zij, het blijft een theorie. Vandaag liet het federaal parket weten dat ze het onderzoek bijna 40 jaar na de laatste feiten stopzetten, zonder resultaat. De slachtoffers en nabestaanden – maar met hen ook de hele maatschappij – blijven zonder concrete antwoorden achter.

“Ze hebben ons nu wel gezegd – al wisten we dat al – dat er verschillende groepen bezig geweest zijn”, zei Ingrid Mulder na het infomoment van het parket. Zij verloor haar zus bij de overval op de Delhaize in Aalst in 1985. “Maar ik heb ze geen enkele keer horen zeggen ‘Zouden die groepen van bovenaf gestuurd zijn?’ Je gaat me toch niet wijsmaken dat een bende zegt ‘Wij gaan nu Aalst doen’ en een andere ‘Wij Beersel’. Dat kan niet.”

Veel verbittering dus bij de nabestaanden. Dat was ook te zien op de parking aan het gebouw waar ze vandaag de toelichting van het federaal parket hebben gekregen. Daar was een “bebloed” spandoek te zien met de robotafbeelding van ‘de Reus’. Advocaat Peter Callebaut verwoordde het als volgt: “Dit is meer dan een blamage, dit is werkelijk de teloorgang van justitie.”

Bron » VRT Nieuws | Gianni Paelinck

“U bent als een frigo mevrouw. Kil en koud”: nabestaanden reageren vol onbegrip op einde onderzoek naar Bende van Nijvel

Geplaatst op door

Het zonder succes stopzetten van het onderzoek naar de Bende van Nijvel zorgde vrijdag voor diepe emoties van verdriet, onbegrip en boosheid bij de nabestaanden. Zij waren samengekomen op een infovergadering, waar de onderzoeksrechter en het gerecht de volle laag kregen. “U bent als een frigo mevrouw. Kil en koud.”

Als het van de onderzoeksrechter en het federaal parket afhangt, wordt het onderzoek naar de Bende van Nijvel afgesloten door de raadkamer, zo blijkt uit de verklaring vrijdag van federaal procureur Ann Fransen in het oude NAVO-gebouw. De daders van de overvallen, moordpartijen en aanslagen op supermarkten in de jaren ‘82, ‘83 en ‘85 die in totaal 28 doden maakten, blijven zo onbekend en onbestraft.

De bekendste aanslag, die van 9 november 1985 op de Delhaize in Aalst, eiste alleen al 8 doden. Het onderzoek telt meer dan 3 miljoen pagina’s. Er waren in de loop der jaren veel verdachten maar die zijn allen vrij(gelaten). En er waren ook veel vermoedens over sabotage van het onderzoek, omdat er ‘hooggeplaatsten’ en rijkswachters tussenzaten, maar ook dat kwam nooit uit.

Geen aangename boodschap

“We hadden hier liever in andere omstandigheden gezeten. Dit is geen aangename boodschap en het valt ons zwaar”, stak federaal procureur Ann Fransen van wal. “Maar wegens ons diepe respect voor de slachtoffers en de nabestaanden, en het belang van duidelijkheid en transparante communicatie, moeten we deze boodschap brengen.”

“We beseffen ten volle dat het vinden van de waarheid en het zoeken naar gerechtigheid de slachtoffers jaren heeft gestuwd. Ook voor ons, magistraten en politie, was dat het doel. Jaren van intensief speurwerk en vastberaden inzet hebben helaas niet geleid tot het resultaat waar we allemaal op hadden gehoopt, namelijk de identificatie van de leden van de Bende van Nijvel. Helaas hebben we de waarheid niet kunnen bovenhalen”, aldus Fransen aan de verzamelde pers in Brussel. Vragen mochten niet gesteld worden om procedurele problemen te vermijden.

Geanimeerd

Tegelijkertijd werden in de zaal ernaast de nabestaanden te woord gestaan door federaal magistraat Marianne Capelle en onderzoeksrechter Martine Michel. Een zestigtal mensen tekende present en volgens wat wij vernamen, ging het daar heel geanimeerd aan toe. “Het is een debacle. Wat voor een justitie ben je als je de burgers niet kunt beschermen en moordenaars niet kunt vatten?”, klonk het.

Vooral onderzoeksrechter Martine Michel kreeg het hard te verduren. “Je bent zoals een frigo. Kil en koud”, beet een kleindochter van een slachtoffer de onderzoeksrechter toe. Al jaren is er verdoken kritiek op de onpopulaire onderzoeksrechter, die men verwijt niet echt vooruit te willen in de zaak en die ook weinig medeleven betoont met de slachtoffers, maar nu barstte dat ongenoegen helemaal los.

Altijd bereikbaar

“Ze nam de kritiek waardig, maar gelukkig voor haar schoot federaal magistraat Marianne Capelle haar op kritieke momenten meermaals ter hulp”, klonk het bij waarnemers in de zaal. “Capelle geniet wel nog enige geloofwaardigheid, al is dat ook afgenomen. Capelle beloofde de oplossing en hoopte via wetenschappelijke technieken de waarheid te onthullen. Maar ze is daar niet in geslaagd. Anders dan de onderzoeksrechter was zij wel altijd bereikbaar om de nabestaanden te woord te staan.”

Het duo Capelle-Martin verdedigde zich door te zeggen dat het onderzoek al lang voor hen in een hopeloze toestand verzeild is, en dat het niet te reanimeren was. Toen advocaat Kristiaan Vandenbussche vroeg of “ze het gevoel hadden dat ze niet tot een oplossing gekomen zijn omdat het onderzoek gesaboteerd zou zijn door rijkswachters”, kwam er geen ja of neen. “Ons gevoel is niet belangrijk. Wij moeten afgaan op objectieve feiten”, was de repliek. “Ze hebben het op hun voorgangers gestoken. Dat is het voornaamste wat ik onthouden heb”, zei een nabestaande.

Geniaal

Ook Jef Vermassen, advocaat van David Van de Steen, die zelf werd neergeschoten in Aalst en wiens familie onder zijn ogen werd vermoord, reageerde vol ongeloof. “Het onderzoek is nu afgelopen maar als ik de uitleg van het federaal parket goed gevolgd heb, moet alles geheim blijven. Voor het geval er toch nog nieuwe sporen zouden opduiken. De politici die de zaak onlangs onverjaarbaar hebben verklaard, hebben er zo ook voor gezorgd dat de zaak en het dossier altijd ‘geheim’ zullen blijven. Geniaal”, klonk het sarcastisch.

“Ach, ik kon niet meer ontgoocheld worden, maar dit is toch weer een bijzondere dag. Alles is jarenlang afgeblokt omdat het niet mag uitkomen, en vandaag was dat niet anders”, aldus de topadvocaat.

1.815 tips

Slachtoffer Van De Steen was zelf niet aanwezig op de persconferentie, en verklaarde dat op Facebook met de volgende boodschap. “Waarom ik vandaag niet aanwezig ben op de vergadering van het parket over het ‘Bende-onderzoek’. Ik weiger pertinent om als een klein kind te moeten aanhoren wat ik wel en niet mag geloven over hun onderzoek. Niemand hoeft mij nog iets te vertellen hoe corrupt het er al 40 jaar aan toe gaat.”

De federale procureur putte zich tegenover de pers nog uit in cijfers. “40 lijken opgegraven, 1.815 tips onderzocht, 593 DNA-sporen en 2.748 vingerafdrukken. Maar zonder resultaat”. “Dit is echt een absoluut debacle voor de Belgische justitie. Wat moeten we daarmee”, zei Nathalie Palsterman, wier vader in Aalst werd doodgeschoten. “Ze vragen ons nu om dat af te sluiten, zonder dat ik weet wie mijn papa vermoord heeft. Vandaag, nadat het gerecht haar fiasco toegeeft, besef ik echt dat ik dit nooit zal kunnen afsluiten, dat ik de dood van mijn vader nooit een plaats zal kunnen geven.”

Bron » Het Nieuwsblad | Dirk Coosemans