Hoop voor slachtoffers Bende van Nijvel: moord en terreur zullen niet altijd kunnen verjaren

De verjaringstermijn voor moord en roofmoord zal in uitzonderlijke gevallen volledig worden geschrapt. Dat staat in een wetsontwerp van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld), waarover gisteravond een akkoord werd bereikt binnen de meerderheid. Hierdoor zou het dossier van de Bende van Nijvel niet meer kunnen verjaren in 2025.

Vandaag bestaan er al een reeks misdaden die niet kunnen verjaren: misdaden tegen de menselijkheid, genocide, oorlogsmisdaden en seksueel misbruik van minderjarigen. Ongeacht hoeveel tijd er verstreken is kunnen zo’n zaken altijd berecht worden. Voor moord ligt de verjaringstermijn op 20 jaar, maar minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) wil die maximumtermijn in uitzonderlijke gevallen schrappen.

In welke gevallen? Als het gaat om moorden die “een land of internationale organisatie ernstig kunnen schaden”, “de bevolking een ernstige vrees hebben aangedaan” of “als doel hadden de basisstructuren van het land te ontwrichten of te vernietigen” zal een rechter kunnen beslissen dat de zaak niet meer kan verjaren. “Deze feiten hebben een dusdanig grote impact op de samenleving, dat verjaring vanuit maatschappelijk oogpunt niet te verantwoorden is”, aldus Van Quickenborne. “De samenleving verwacht van justitie dat het ook na veertig jaar nog gerechtigheid kan laten geschieden.”

Oplossing voor bendedossier

Volgens Van Quickenborne zou de nieuwe regeling – eens doorgevoerd – van toepassing kunnen zijn op terrorismedossiers of bijvoorbeeld het dossier van de Bende Van Nijvel. Onder zijn voorganger op Justitie, Koen Geens (CD&V), werd de verjaringstermijn voor het bendedossier opgetrokken na 40 jaar. Maar die termijn loopt af in november 2025, terwijl het onderzoek nog altijd lopende is. Vandaag keurt de ministerraad het wetsontwerp normaal gezien goed, nadat er gisteravond al een akkoord over werd bereikt tussen de verschillende kabinetten. Nadien vertrekt de tekst voor advies naar de Raad van State. De wet is dus nog niet meteen van kracht, maar zou zonder ongelukken wel op tijd in voege moeten gaan.

Stuiting

Het opheffen van de verjaring maakt deel uit van een breder wetsontwerp van minister van Justitie Van Quickenborne inzake hervorming van het strafprocesrecht. Daar staat ook in dat het principe van stuiting – de onderbreking van de verjaringstermijn – afgeschaft wordt. Verjaring zal niet meer mogelijk zijn eens een dossier doorverwezen is naar de correctionele rechtbank. Ook de verjaringstermijnen worden opgetrokken van minimaal 6 maanden en maximaal 20 jaar naar minimaal 1 jaar en maximaal 30 jaar. Dit blijft uiteraard afhangen van de minimale en maximale strafmaat die vasthangt aan een misdrijf.

Bron » Het Laatste Nieuws

Nieuwe wet op DNA-onderzoek kan cold cases oplossen

Een wetswijziging breidt de mogelijkheden voor DNA-opsporing straks flink uit. De mosterd voor zijn plan haalde minister Van Quickenborne bij een jonge onderzoekster uit Leuven. ‘Het net rond de dader zal zich makkelijker kunnen sluiten.’

In 1991 werd de 26-jarige Ingrid Caeckaert voor haar deur in Knokke-Heist door een onbekende doodgestoken. Ruim dertig jaar later is de moordenaar nog altijd niet gevat. Zijn DNA werd nochtans op de plaats delict aangetroffen, maar kwam niet overeen met dat van verdachten in het onderzoek, noch met dat van voor eerdere misdrijven veroordeelde mannen.

Een laatste kans om de dader te traceren moesten de speurders van overheidswege laten liggen. Theoretisch hadden ze hem kunnen vinden door via het DNA-spoor familieleden van hem op het spoor te komen, en zo via een omweg bij hem uit te komen. Maar de Belgische wetgeving staat zo’n verwantschapsonderzoek niet toe. DNA-stalen van een plaats delict mogen alleen worden vergeleken met het DNA van verdachten en met in gerechtelijke databanken opgeslagen DNA-profielen van veroordeelden. Niet met het DNA van mensen die nergens van worden verdacht.

Zo werd de zaak-Caeckaert een van de schrijnendste cold cases uit de Belgische geschiedenis. Tot nu. Want volgens Sofie Claerhout, doctor in de forensische genetica, legt minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) momenteel de laatste hand aan een wetsontwerp dat bepaalt dat het Belgische gerecht verwantschapsonderzoek straks wél mag bevelen in strafzaken. Claerhout, die aan de KU Leuven de techniek op punt stelde waarmee zo’n verwantschapsonderzoek kan worden uitgevoerd, schreef er een boek over, waarover Het Nieuwsblad eerder berichtte en dat vanavond wordt voorgesteld.

Hoe werkt de techniek?

Sofie Claerhout: ‘Hij leest specifieke DNA-stroken uit van het y-chromosoom, dat alleen bij mannen voorkomt. Het DNA-profiel van zo’n y-chromosoom verschilt tussen families, maar wordt binnen een familie nagenoeg ongewijzigd doorgegeven van vader op zoon, vele generaties lang. Neven, achterneven en achter-achterneven uit eenzelfde familie delen allemaal een vrijwel gelijkaardig y-chromosoom. Wordt op een plaats delict een specifiek type y-chromosoom aangetroffen, dan kun je enkele honderden mannen uit de buurt vragen om vrijwillig DNA af te staan voor onderzoek. Een match kan dan aangeven in welke familie de dader moet worden gezocht. Zo kan het net zich rond de dader sluiten, zonder dat hij zelf zijn DNA voor onderzoek heeft afgestaan.’

Hoeveel tijd vraagt DNA-verwantschapsonderzoek?

‘Dat verschilt van geval tot geval. In de zaak-Caeckaert kan het binnen een paar maanden afgerond zijn. Omdat de moord niet in een grote stad gebeurde, kan beperkt verwantschapsonderzoek met enkele tientallen mannen volstaan. Caeckaert werd met 62 messteken om het leven gebracht. Dat haar moordenaar een buitenstaander was, is niet waarschijnlijk. Hij moet haar hebben gekend.’

Wat kost zo’n onderzoek?

‘Ook dat hangt van de zaak af: onderzoek je honderd DNA-stalen, of duizend? Het Nederlandse Forensische Instituut hanteert een richtprijs van minder dan 80 euro per DNA-staal. Voor België zijn geen tarieven vastgelegd.’

Heeft de KU Leuven patent op de techniek?

‘De aanvraag loopt. Maar verwantschapsbepaling is technisch zo veeleisend, dat je het echt in de vingers moet hebben. Zelfs met de handleiding ernaast zullen weinig laboratoria het ons nadoen.’

De Nederlandse politie heeft met de Leuvense techniek zaken opgelost, die al tientallen jaren stof lagen te vergaren.

‘Tien jaar geleden kwamen ze voor het eerst aankloppen. Ons diensthoofd, professor Ronny De Corte, heeft toen DNA-stalen geanalyseerd in het kader van de moord op Marianne Vaatstra (die in 1999 op zestienjarige leeftijd met overgesneden keel in een weiland werd gevonden, red.). Die zaak sleepte al dertien jaar aan. Zelf heb ik bijgedragen aan het onderzoek naar de moord op Nicky Verstappen, dat al 20 jaar aansleepte (De elfjarige jongen verdween in 1998 uit een jeugdkamp in Nederlands-Limburg en werd een dag later dood teruggevonden, red.).’

Hoeveel Belgische cold cases hoopt u op te lossen, eenmaal de wet is gewijzigd?

‘Dat is lastig te voorspellen. België heeft geen databanken waarin valt op te zoeken bij welke cold cases DNA van de dader is aangetroffen en de sporen aangeven dat de dader een man was. Overigens hopen we straks niet alleen cold cases op te lossen. Ook ongeïdentificeerde lichamen, van personen die door niemand als vermist zijn opgegeven, kunnen ermee op naam worden gebracht, door hun DNA-profiel in te voeren in commerciële databanken met DNA van mensen over de hele wereld.’

DNA-verwantschapsonderzoek geeft geen resultaat als de dader een vrouw is.

‘In theorie kun je ook verwantschapsonderzoek voor vrouwelijke daders opzetten, door te mikken op een type DNA dat alleen van moeders op dochters wordt doorgegeven. Maar dit zogeheten mitochondriaal DNA is korter dan dit van het Y-chromosoom, en minder informatief om verwantschappen mee te traceren. Komt daar nog bij dat de meeste stambomen in de mannelijke lijn worden opgesteld, en het dus tamelijk lastig is om nichten, achternichten en achter-achternichten over meerdere generaties aan elkaar te linken. Overigens: in de praktijk wordt naar schatting 90 procent van de geweldsmisdrijven gepleegd door mannen.’

Het boek Dader onbekend van Sofie Claerhout is uit bij Lannoo.

Bron » De Standaard

Interview Wetsdokter Philippe Boxho: ‘De stofzuiger leverde uiteindelijk het bewijs: in de zak werden as en botrestjes van haar ex teruggevonden’

De Luikse wetsdokter Philippe Boxho snijdt al dertig jaar in lijken en ontrafelt Waalse moordmysteries in opdracht van het gerecht. Over zijn ervaringen als medisch detective schreef hij Les morts ont la parole (De doden hebben het woord), een boek waardoor je wat vaker over je schouder gaat kijken.

Ooit wilde hij priester worden, en als jonge misdienaar op begrafenissen zag hij zijn eerste lijken. Maar gaandeweg besefte hij dat hij niet écht gelovig was. “Ik had alleen een enorme honger naar kennis en discussieerde graag over ongrijpbare zaken. Toen ben ik medicijnen gaan studeren.” Vandaag is Philippe Boxho (55) zowat de bekendste wetsdokter aan de andere kant van de taalgrens. In het instituut voor gerechtelijke geneeskunde van de Universiteit van Luik, waar hij directeur is, onderzoeken hij en zijn assistenten elk jaar bijna vierhonderd mensen uit Luik en Luxemburg die een verdachte of gewelddadige dood stierven. Verschijnt een opsporingsbericht op televisie, dan weet Boxho dat hem over een paar dagen wellicht een nieuwe autopsie wacht.

Hij werkte mee aan spraakmakende onderzoeken naar seriemoordenaars als Michel Fourniret, die elf meisjes en vrouwen heeft verkracht en vermoord. Naar de moorden op de stiefzusjes Stacy (7) en Nathalie (10), die in 2006 op een braderie in Luik verdwenen en achttien dagen later werden teruggevonden. Slachtoffers van terroristische aanslagen, natuurrampen en grote branden belanden op zijn snijtafel. Maar daar heeft Boxho het niet over in Les morts ont la parole.

Philippe Boxho: “Ik heb die drama’s bewust vermeden omdat ik er geen triest boek van wilde maken. Ik heb het over onbekende verhalen die me het meest zijn bijgebleven in die dertig jaar als wetsdokter. Dingen die soms bijna niet te geloven zijn, maar allemaal echt gebeurd.”

Allemaal? Ook het verhaal van de varkensboer die van zijn vrouw af wilde?

“(knikt) Er zijn van die telefoontjes die je nooit vergeet. Een magistraat belde me in vertwijfeling: ‘Philippe, we krijgen een melding binnen over een boer die zijn vrouw aan de varkens heeft gevoerd. Wat moeten we daarmee?’

“Het was wat je noemt een raar verhaal. Twee boeren die naast elkaar wonen, vechten al jaren een oorlogje uit over een stuk grond. Vanuit hun keukenraam kunnen ze elkaars erf zien. Op een dag ziet de ene boer dat zijn buurman met het lichaam van zijn vrouw in de armen naar buiten komt en haar bij de varkens gooit. Hij belt onmiddellijk de politie. Die komt kijken en stelt vast dat de vrouw van de varkensboer onvindbaar is. De auto staat nog voor de deur, in de keuken staat het middageten nog op het vuur, maar van de vrouw is geen spoor. Niets in huis doet denken aan een gevecht, nergens zit een spatje bloed – ook niet in de varkensstal. Uit de boer zelf is geen zinnig woord te krijgen, die brabbelt nonsens. De politie kent hem wel, vanwege zijn agressiebuien en bedreigingen tegen wandelaars.”

“‘Slacht het dikste varken’, zei ik tegen de magistraat. ‘Dat eet het meest. Als we sporen van de vrouw kunnen vinden, zal het in de maag van dat dier zijn. En doe het onmiddellijk: we moeten de spijsvertering zo snel mogelijk stoppen.’

“De politieagenten waren niet erg enthousiast maar deden het toch, want het enige alternatief is dat ze ’s anderendaags in de uitwerpselen van de varkens gingen zoeken naar tanden en haren – de enige dingen die de dieren niet verteren.

“Zo belandde het dikste varken op mijn autopsietafel. En inderdaad, in de maag vonden we onverteerde stukjes van 2 tot 5 centimeter. Uit een DNA-test bleek dat het de resten waren van de vrouw. Acht varkens, twintig minuten, en er bleef niets van haar over. Alles was opgegeten, tot het laatste stukje schoen.”

Ik dacht dat zoiets alleen in films gebeurde.

“(knikt) In de film Hannibal zie je everzwijnen een lijk opeten, en zo gebeurt het ook echt. Varkens eten alles, zeker als ze uitgehongerd zijn. Daarom moet je nooit te lang alleen in een varkensstal blijven.”

Leefde de vrouw nog toen ze werd opgegeten?

“Dat kon ik niet meer afleiden uit wat ik van haar teruggevonden heb, en dat was frustrerend. De doden vertellen niet altijd alles.”

De verdwenen date

Uw job heeft soms veel weg van detectivewerk. Is dat wat u zo boeit?

“(knikt) Ik hou van speuren naar de waarheid. En soms is er een totaal onverwachte ontknoping.

“Op een dag moet ik een vermoedelijke moord met een vuurwapen gaan onderzoeken op een adres in de Ardennen. Het slachtoffer woont in een klassiek Ardens huis in natuursteen. Binnen tref ik het lijk aan van een verzorgde vijftiger, gekleed in een peignoir waaronder hij poedelnaakt is. Hij draagt pantoffels zonder sokken. Op een tafeltje staat een fles champagne in een ijsemmer, maar het ijs is al gesmolten. Kennelijk wachtte de man op een date, maar de dame is nergens te bekennen. Het slachtoffer heeft een rond gaatje in zijn peignoir en daaronder een gaatje in de hartstreek, roodomrand door erosie, zoals een schotwonde.”

“Een fout gelopen afspraakje is het voor de hand liggende scenario: de dame is boos geworden, heeft haar minnaar met een schot afgemaakt en is met het wapen gevlucht.”

“Tijdens de autopsie ga ik op zoek naar de kogel. Die moet in het lichaam zijn blijven steken, misschien in een rib op het borstbeen, want ik vind nergens een gaatje waarlangs hij het lichaam kan hebben verlaten. Maar hij is nergens te bespeuren. Het is een mysterie. Ik ben boos op mezelf omdat ik blijkbaar bewijsmateriaal ben kwijtgeraakt.”

“Ten einde raad breken we de autopsietafel zelfs af om te kijken of het ding niet in de sterfput is verdwenen.”

Er was geen sprake van een kogel.

“Een collega vertelde me toen dat ze iets soortgelijks had meegemaakt. Ook zij had wanhopig de autopsietafel afgebroken. In haar geval bleek het moordwapen een ijspriem. En toen kwam de plaats delict me weer voor de geest: de ijsemmer met de champagnefles, de bloemen en… de ijspriem. Het ding ging onmiddellijk naar het laboratorium, waar duidelijke sporen van bloed en vet werden gevonden.

“Een ijspriem als moordwapen, dat zie je niet vaak. Het is even uitzonderlijk als de kruisboog die ik ooit heb weten bezigen.”

Wat is het populairste moordwapen?

“Een mes. Kost 10 euro bij IKEA, werkt perfect, ligt gewoon in de keukenlade. Mensen grijpen meestal naar een wapen waar ze direct bij kunnen. Vroeger zagen we meer moorden met een vuurwapen, maar sinds justitieminister Laurette Onkelinx (PS) de wapenwetgeving strenger heeft gemaakt (in 2006, red.) kiezen de mensen sneller voor messen. Het enige nadeel is dat je je slachtoffer moet aanraken, waardoor je sporen kunt achterlaten: kledingvezels of DNA.”

Dood voor de TV

Tijdens de coronacrisis zagen we overal een toename van intrafamiliaal geweld. Ook van moorden?

“Nee, dat was echt gek. Toen iedereen thuis moest blijven, viel ook het moorden stil. Enfin, toch in deze streek. We hebben amper autopsieën hoeven te doen.”

“Zodra de regels werden versoepeld en we weer wat vrijheid genoten, begonnen we elkaar weer te doden. In drie maanden tijd zaten we weer op het niveau van voor de pandemie. Overvallen, passionele moorden, afrekeningen, noem maar op. Alleen de inbraken met dodelijk geweld bij juweliers en banken zien we al een tijdje niet meer: gangsters wagen zich er niet meer aan omdat winkels en bankgebouwen veel te goed beveiligd zijn.”

U bent geen priester geworden, maar ook als wetsdokter ziet u de achterkant van de maatschappij.

“We zien de ellende. Mensen die zelfmoord plegen zijn meestal niet gelukkig, mensen die anderen doden zijn dat over het algemeen evenmin. De huizen waar we komen liggen dikwijls vol rotzooi en troep. Als je sommige misdaadseries mag geloven, wordt de plaats delict net voor de moord vaak nog even gedweild. Niet dus. Ik ben altijd blij dat ik tegen tetanus gevaccineerd ben.”

“Soms voel je de peilloze eenzaamheid in een vertrek hangen. Ik heb eens een oude man dood in zijn zetel aangetroffen, met de televisie aan. Hij woonde op de derde verdieping van een klein appartementsblok. Ik kwam binnen en zag hem zitten, niet meer dan een skelet en flarden huid bijeengehouden door zijn kleren. De afstandsbediening lag vlak bij zijn hand. Op de tv speelde een bekend spelprogramma met Jean-Luc Reichmann, een presentator die ik ook graag bezig zie. Het was een bevreemdend tafereel: de presentator die onverstoorbaar tegen het skelet bleef kletsen, alsof hij wilde zeggen dat het leven voortging, ondanks de dood.”

“De man zat daar al maanden en niemand had hem gemist. De buren vertelden dat ze een tijd geleden een stank hadden geroken, maar ze dachten dat die van het vuilnis kwam, en de geur was ook weer weggegaan.”

“Toen ik het appartement van de onderburen van de man bezocht, zag ik een vlek op het plafond: de lichaamssappen van de man waren door de vloer gesijpeld. De buren hadden het plafond opnieuw geschilderd.”

“Er was een defect aan de centrale verwarming in het gebouw nodig om de dode te ontdekken. De loodgieters kregen geen gehoor bij de bewoner van de derde verdieping en hadden de politie verwittigd.”

“Zo snel kun je dus in de vergetelheid verdwijnen. Het doet me niets om dode lichamen te zien, maar de eenzaamheid waarin sommige mensen geleefd hebben, grijpt me telkens weer naar de keel.”

Perfecte moorden

Boxho leidt ons rond in zijn wit betegelde autopsiezaal, waar de muffe geur van formol en reinigingsproducten hangt. Bijna achteloos wijst hij naar een bokaal op de vensterbank: een long op sterkwater, doorboord met een houten spies. ‘Iemand dacht dat die man een vampier was.’

De sleetse vloer, de ouderwetse autopsietafels en de honderdjarige weegschaal maken duidelijk dat de forensisch patholoog kampt met dezelfde geldproblemen als zijn vakgenoten Wim Van de Voorde (UZ Leuven) en Werner Jacobs (UZA) in Vlaanderen. Er is nauwelijks budget voor forensische geneeskunde, en de job is zo slechtbetaald dat bijna niemand er nog voor kiest.

Boxho: “In de jaren 2000 waren er 42 wetsdokters in België, nu nog een stuk of 20. Al mijn assistenten vertrekken omdat ze elders meer kunnen verdienen of omdat hun vrouw meer verdient dan zij. Forensische geneeskunde is bovendien zo veeleisend dat de combinatie met een gezinsleven nauwelijks mogelijk is.”

“Ik heb er ook genoeg van, eerlijk gezegd. We sukkelen voort met de middelen die we hebben. De metalen autopsietafels die je hier ziet, dateren van 1962. Ik heb ze cadeau gekregen van een begrafenisondernemer. Als een machine defect raakt, weet ik niet hoe ik ze moet vervangen: er zijn gewoon geen centen voor. En van mijn eigen prestaties voor het gerecht wordt 15 procent gewoon nooit betaald door justitie, vanwege de ingewikkelde administratie.”

“Eigenlijk kan ik dit alleen volhouden omdat ik als hoogleraar betaald word door de universiteit, en omdat ik met medische expertises wat geld in het laatje breng. Koen Geens (cd&v) heeft als justitieminister (tussen 2014 en 2020, red.) zo fors bespaard dat we de boel bijna kunnen sluiten.”

Als er over enkele jaren geen wetsdokters meer zijn, wordt het in België wel heel makkelijk om de perfecte moord te plegen.

“Precies! Nu al blijven elk jaar 75 moorden onder de radar en gaan de daders vrijuit. Dat blijkt uit verschillende studies van mijn collega’s. Destijds hebben we tegen minister Geens gezegd: ‘Geef ons 20 miljoen euro extra per jaar, en we zullen meer schuldigen vinden.’ Zijn reactie: ‘Maar meneer Boxho, de gevangenissen zitten nú al overvol!’

“Er gebeuren bijvoorbeeld veel te weinig autopsieën. De Europese aanbeveling is om bij 10 procent van alle overlijdens een autopsie uit te voeren, in België blijft het bij 1 à 2 procent. Wij doen 86 autopsieën per jaar, de andere doden onderwerpen we aan een uitwendig onderzoek: dat is veel goedkoper, maar daardoor mis je ook meer.”

“Dat ligt aan de mentaliteit in België – ‘Aan de doden raakt men niet’ – maar dus nog meer aan het budget. Sinds Koen Geens de magistraten bezuinigingen heeft opgelegd, letten ze zeer goed op. Ik krijg geregeld een njet van de onderzoeksrechter als ik een autopsie wil doen. ‘Neenee, het politieonderzoek zal volstaan.’ Tegenwoordig schuiven ze me vaak een foto van het lijk onder de neus: ‘Wat denkt u: is dit een moord?’ Meestal kan ik daar niet op antwoorden, en dan laten ze het maar zo. En dan rijzen er nadien toch twijfels en moeten we het lijk opgraven. In België gebeurt dat veel vaker dan in het buitenland, omdat we de lijken te vlug begraven zonder onderzoek.”

Maakt u dat zelf weleens mee?

“Natuurlijk. Ik denk nu aan die man die in een kroeg zat op te scheppen tegen een vriend: hij had zijn vrouw drie maanden geleden vermoord en was er mee weggekomen. Tegen de huisarts had hij gezegd dat zijn vrouw zichzelf door het hoofd had geschoten. Die arts geloofde hem, hij maakte er officieel een zelfmoord van, en de vrouw werd begraven.”

“Toevallig zat een tafeltje verderop een politieman in burger: die had zijn oren gespitst en stapte met het verhaal naar het gerecht. En zo kwam het op mijn bureau terecht: ‘Wat kunnen we doen om dit te controleren?’”

“‘Simpel: opgraven,’ antwoordde ik. De vrouw was toen al drie maanden begraven. Als de schedel nog niet vergaan was, kon ik uit de vorm van het kogelgat afleiden waar de kogel was binnengedrongen. En zo geschiedde. Ik kreeg de vrouw op de autopsietafel en had geluk: de ontbinding was nog niet zo ver gevorderd en de kogel was in de schedel blijven zitten. En er was maar één kogelgat, achteraan in de nek. Zo liep die man dan toch tegen de lamp.”

Wel naïef van die huisarts om hem op zijn woord te geloven.

“Ik neem hem niets kwalijk, een huisarts is daar niet voor opgeleid. Aan mij moet je ook niet vragen om mensen tegen ziektes te behandelen. Ik heb één keer een medicijn voorgeschreven voor mijn ouders: het bleek al vijftien jaar niet meer te bestaan.”

“Maar ze hadden beter een wetsdokter kunnen bellen, ja. Dan was die kerel nooit met die moord weggekomen. Zover zijn we gekomen: de perfecte misdaad bestaat in België alleen door het falen van de overheid.”

Een moord plegen is één ding. Wie niet tegen de lamp wil lopen, moet ook het lichaam doen verdwijnen.

“Het spectaculairste dat ik ooit heb meegemaakt, was het onderzoek naar een vrouw die haar ex had doodgeslagen tijdens een ruzie bij haar thuis. Nadat ze van de eerste schrik bekomen was, besloot ze het lijk te doen verdwijnen. Ze wilde niet dat haar kinderen ooit zouden weten wat ze hun vader had aangedaan.”

“Welnu, die vrouw had ooit in een slagerij gewerkt, waar ze honderden varkens aan mootjes had gehakt. Je raadt het al: ze hakte haar man in stukken die ze in vershoudzakjes in de diepvriezer stak. Elke avond liet ze een gezellig haardvuur branden, en als de kinderen naar bed waren, gooide ze telkens een zakje op het vuur: in twee uur tijd bleef er niets meer van over.”

“In enkele dagen tijd verdween de ex volledig in het haardvuur, zonder een spoor achter te laten. Dat maakte het verhaal moeilijk te controleren. De vrouw had alles bekend, maar de onderzoekers konden haar amper geloven. Een psychiater meende zelfs dat ze alles verzon.”

“De stofzuiger, waarmee ze de haard schoonmaakte, leverde uiteindelijk het bewijs: in de zak werden as en botrestjes van de ex teruggevonden.”

Verdwijntruc

Over onontdekte moorden gesproken: u onderzocht vorig jaar ook de 39 dodelijke slachtoffers van de overstromingen in de Vesdervallei, om te kijken of ze wel degelijk verdronken waren. Veel cynischer kan het niet worden.

“Vindt u? Zulke rampen zijn anders een uitstekende gelegenheid om je van iemand te ontdoen. Je slaat hem het hoofd in, gooit ’m in het water – en klaar. Of kijk naar de aanslagen op de Twin Towers in 2001: verschillende mensen hebben daarvan gebruikgemaakt om te ‘verdwijnen’. Ze werden doodverklaard, tot jaren later bleek dat ze elders met een nieuwe identiteit een nieuw leven waren begonnen. Dat is in Amerika natuurlijk makkelijker dan hier.”

“Ook bij de slachtoffers van branden controleren we of de brand hun dood echt veroorzaakt heeft. In 2010 hadden we in Luik een megabrand in de Leopoldstraat: twee woonblokken waren ingestort na een ontploffing, gevolgd door een hevige brand. Er vielen veertien doden. Bij alle slachtoffers hebben we een autopsie gedaan om een vermomde moord uit te sluiten, maar ook een DNA-test om zeker te zijn dat we de juiste mensen voor ons hadden. Het zou niet de eerste keer zijn dat in een brand een bewuste persoonsverwisseling plaatsvindt.”

“Voor één van de slachtoffers zijn we vér gegaan: Paulette was een alleenstaande dame die in een appartementje woonde. Haar lichaam was zo verkoold dat ze onherkenbaar was. Normaal kunnen we het DNA vergelijken dat we op een tandenborstel of een hoofdkussen vinden, maar haar hele appartementje en al haar spullen waren in rook opgegaan. In zulke gevallen gaan we op zoek naar familieleden, maar Paulette bleek niemand meer te hebben. Haar enige zoon, Eduard, was twee jaar eerder aan een overdosis drugs gestorven. En omdat ze niet veel geld had – alles was opgegaan aan haar bodemloze zoon – was Eduard door de stad als ‘behoeftige’ begraven in een eenvoudige kist.”

“Er zat niets anders op dan Eduard op te graven. Die dag stonden we met de mensen van DVI (Disaster Victim Identification, de slachtofferidentificatiedienst van de federale politie, red.) en enkele magistraten rond het graf van Eduard, terwijl de arbeiders van het kerkhof met hun graafmachine aan de slag gingen. 1 meter diep, dan 1,5 meter, dan 2 meter… en nog altijd geen kist. Dieper moet je ook niet gaan: geen enkele kist wordt onder dat niveau begraven. De kist met Eduard was in twee jaar volledig verteerd, sneller dan ik me ooit had kunnen voorstellen. Gelukkig vonden we in de aarde nog enkele botrestjes, zodat we Paulette toch nog konden identificeren. Zo’n opgraving is als een doos met chocolaatjes: je weet nooit wat je gaat vinden. Eduard was helemaal verdwenen, maar ik heb ook al lichamen opgegraven die na twintig jaar bijna intact waren, en herkenbaar. Alles hangt af van de aarde waarin ze zijn begraven.”

Als wetsdokter moet u geregeld op assisenprocessen getuigen. Doet u dat graag?

“Ach, het hoort erbij. Het is een soort rollenspel: je moet op een eenvoudige manier uitleggen wat de autopsie aan het licht heeft gebracht aan mensen die daar niets van kennen. Mijn probleem is dat ik de neiging heb om met humor over mijn vak te praten: bij een jury is dat niet altijd gepast.”

“Het is weleens gebeurd dat een jurylid flauwviel wanneer ik gruwelijke details uit de doeken moest doen. Eén keer viel de beklaagde zelf flauw toen hij me hoorde uitleggen wat hij had gedaan. Die man had zijn vrouw in bed dood geklopt met een hamer en uit het raam van de eerste verdieping gegooid. Hij stak het lijk in de koffer van de auto en parkeerde hem een eind verderop met de dode vrouw achter het stuur, helemaal naakt. Je kon aan de verwondingen zien dat het een moord uit woeste wraak was.”

“Maar goed, ik zie elke dag gruwel, en dat went. We zijn gepantserd.”

En de geur, went die ook?

“O, nee. Daar wen je nooit aan. Hij is onverdraaglijk. Je kunt maar één ding doen: direct naar binnen gaan en de lucht opsnuiven, zodat je neus snel verzadigd is.”

“En die geur gaat ook niet zomaar weg. Een man had zelfmoord gepleegd in zijn auto, een Porsche, maar werd pas dagen later ontdekt. Het was volop zomer en erg heet, waardoor zijn lichaam in recordtempo was gaan ontbinden. Toen ze hem vonden, zaten de stoelen al onder het lichaamsvocht. Later zijn ze uit de auto gehaald in de hoop de auto nog te kunnen recupereren, maar tevergeefs. De geur blééf – en de mooie Porsche is op de schroothoop beland.”

Korte armpjes

Het is niet altijd makkelijk om zelfmoord te plegen, leer ik uit uw boek.

“Ik heb veel pogingen zien mislukken, vooral met medicatie. Dikwijls weten mensen niet welke middelen doeltreffend zijn, en ik ga het hier ook niet vertellen. Je polsen oversnijden is ook hopeloos. Vaak zijn dat eerder kreten om hulp.”

“Sommige mensen pakken het gewoon onhandig aan. Ik herinner me een man die wilde sterven door zich te verhangen én een kogel door zijn hoofd te jagen. Hij ging op een stoel staan, maakte een touw vast aan het plafond en legde het rond zijn nek. Dan nam hij de loop van het jachtgeweer in zijn mond en hij schoot. Helaas waren zijn armen net te kort om goed bij de trekker te kunnen, waardoor hij het wapen een beetje scheef richtte. De kogel ging niet door zijn schedel maar door zijn linkerwang en sneed het touw doormidden, waardoor de man zijn evenwicht verloor. Hij viel van de stoel, recht op zijn hoofd, en stierf aan een schedelbreuk.”

“Ik heb ook eens een vrouw onderzocht die geprobeerd had om haar hart te doorboren. Ze boorde op de verkeerde hoogte en raakte een rib, wat zoveel pijn deed dat ze ermee moest ophouden. Ze heeft de boor netjes terug in de gereedschapskist gerangschikt. Nadien heeft ze zich opgehangen.”

En dan was er nog de oude boer die zelfmoord pleegde met veertien kogels.

“Dat was ongezien. In de Verenigde Staten is er zelfs een wetenschappelijk artikel aan gewijd.”

“De man werd gevonden op de keukenvloer van zijn hoeve, met veertien kogels in zijn borstkas, links van het hart. Op de tafel lag een afscheidsbriefje – hij had duidelijk genoeg van het leven – naast een beduimelde doos vol patronen en munitie. Tussen zijn benen lag een lang geweer, gericht naar de bovenkant van zijn lichaam. Toen de magistraat ter plaatse kwam, dacht hij meteen aan moord en ontbood de cavalerie: het laboratorium, de wapenexpert en de wetsdokter – dat was ik.”

“Het bleek wel degelijk een zelfmoord. Het drama van die man was dat ook hij te korte armen had. Hij probeerde de karabijn naar zijn hart te richten maar kon net niet bij de trekker. Dus hield hij het wapen een beetje scheef, waardoor hij telkens naast zijn hart schoot. Dertien keer heeft hij het geprobeerd. Na zes pogingen moest hij herladen, want er pasten maar zes patronen in het magazijn. Pas de veertiende keer is het gelukt, en dat was alleen omdat hij zoveel bloed verloren had.”

Wat een doorzettingsvermogen moet die man niet gehad hebben.

“De menselijke verbeelding kent geen grenzen. Ik heb ingenieuze systemen gezien van mensen die het leven moe waren. Een student elektriciteit had een constructie gemaakt om zichzelf te elektrocuteren terwijl hij zich ophing. Een andere jongeman, die ook iets van elektriciteit kende, hoopte dat de dood hem zou verrassen in zijn slaap: hij wist dat mannen nachtelijke erecties krijgen en monteerde een systeem op zijn penis dat een stroomstoot door zijn lijf joeg zodra dat die nacht bij hem gebeurde.”

Tot slot: u wordt weleens opgeroepen voor een ‘levend’ lijk. Vertel.

“Dat zijn ongelooflijke verhalen, zoals dat van de 85-jarige Lucette. Ik kreeg telefoon van de magistraat: ‘Ga eens kijken, het is iets speciaals.’”

“Bij mijn aankomst zie ik dat de begrafenisondernemer al is langs geweest. Voor de ramen hangen al rouwdoeken. Ik denk: ze zijn er wel érg snel bij.”

“Binnen zie ik een lege doodskist op de tafel staan. Voor de kist ligt een dame dood op de grond. Het is níét Lucette.”

“Wat er gebeurd was, zou ik niet geloven als ik het niet met eigen ogen had gezien. De familie had Lucette dood op haar bed gevonden, de huisarts stelde een natuurlijk overlij


den vast, en de begrafenisondernemer kwam langs om de vrouw te wassen, aan te kleden en in een kist te leggen. Nog dezelfde dag nodigde de familie buren en vrienden uit om een laatste groet te komen brengen. Ook Jeannine, een buurvrouw en één van Lucettes oudste vriendinnen kwam op bezoek. Terwijl ze voor de kist stond, ging Lucette plots rechtop zitten: ‘Ah, Jeannine, zo lief van je dat je langskomt!’ Jeannine kreeg ter plekke een hartaanval: ze had zich – letterlijk – doodgeschrokken.”

“Lucette had een lange aanval van catalepsie doorgemaakt, een verschijnsel waardoor ze schijndood was geweest. Ook de huisarts en de begrafenisondernemer hadden niets opgemerkt.”

Ik ben alweer bang om levend te worden begraven.

“Ik kan je geruststellen: zelfs als je levend wordt begraven, zul je niet langer dan een kwartier overleven. In zo’n kist is er veel te weinig zuurstof: je stikt in je eigen CO2. De verhalen over kisten met krassen aan de binnenkant van het deksel zijn onzin.”

Bent u zelf bang om te sterven?

“Dat heeft geen enkele zin. We zullen allemáál sterven: die simpele zekerheid helpt me om er niet bang voor te zijn. Wat het leven draaglijk maakt, is dat je niet weet welke dag je laatste zal zijn.”

Philippe Boxho – Les morts ont la parole, Kennes Éditions

Bron » Humo | Annemie Bulté


Wie met vragen zit rond zelfdoding, kan terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813 of via zelfmoord1813.be

Magistratuur wil geld van criminelen zelf kunnen gebruiken

Een ‘Fonds voor Justitie’ spijzen met inkomsten uit de afkoopwet, dat wil de Brusselse procureur-generaal. ‘Voor een slagkrachtigere Justitie in strafzaken.’

Brussels procureur-generaal Johan Delmulle (archiefbeeld) wil dat 30 procent van de minnelijke schikkingen en geldboetes direct naar Justitie terugvloeit. belga
Dagelijks leggen rechters boetes op aan criminelen. In specifieke omstandigheden, zeker bij witteboordencriminaliteit, kunnen verdachten hun proces ook ‘afkopen’: met een vrij stevige som geld ont­lopen ze een strafzaak, na goedkeuring door een rechter. Via die verruimde minnelijke schikking vermijdt het parket een jarenlange procedureslag, die met een sisser kan uitdraaien.

De Brusselse procureur-generaal Johan Delmulle stelt voor om een ‘Fonds voor Justitie’ op te richten waar een vast percentage van die minnelijke schikkingen en penale boetes heen vloeit. ‘De magistratuur krijgt vaak het verwijt dat ze klaagt over een gebrek aan personeel en materiële middelen, maar zelf weinig ideeën aanreikt waar die middelen vandaan moeten komen. De oplossing kan worden gevonden in dat fonds’, stelt hij in zijn toespraak waarmee hij donderdag het gerechtelijk jaar opende. Hij stelt voor dat dertig procent van de minnelijke schikkingen en de geldboetes naar dat fonds kan gaan, waardoor het ‘op structurele wijze terugvloeit naar de federale gerechtelijke politie, het openbaar ministerie en de hoven en rechtbanken. (…) Dit om bij te dragen tot een snellere en slagkrachtiger Justitie in strafzaken.’

Onderzoek op apegapen

De voorbije vijf jaar brachten de verruimde minnelijke schikkingen meer dan vierhonderd miljoen euro op. Vorig jaar werden er 163 schikkingen afgesloten, goed voor ruim zestig miljoen euro. Dat geld komt terecht in de algemene begroting. Het totale budget van Justitie is twee miljard euro. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) wil daar tegen 2024 sowieso een half miljard aan toevoegen.

De oproep van de Brusselse procureur-generaal hangt samen met de moeilijke financiële omstandigheden van politie en gerecht. In het voorjaar maakten het openbaar ministerie en de commissaris-generaal van de federale politie duidelijk dat de opsporing van zwaar banditisme op apegapen ligt. ‘Er is te veel gesneden’, zei commissaris-generaal Marc De Mesmaeker. Al een jaar kan de Brusselse federale gerechtelijke politie de dossiers van financiële criminaliteit niet meer bolwerken. ‘We zien alleen mist’, verklaarde federaal procureur Frédéric Van Leeuw. Om hun noodkreet in het parlement kracht bij te zetten, werden zeer expliciete beelden van folteringen uit het misdaadmilieu getoond aan de parlementsleden.

Bij zijn oproep maakt Delmulle de vergelijking met het Verkeersveiligheidsfonds. ‘Om bij te dragen tot een betere verkeersveiligheid, zijn de politie, FOD Mobiliteit en FOD Justitie de begunstigden van een belangrijk deel van de geïnde ontvangsten van onder meer de penale boetes. Ook een deel van de verbeurdverklaringen, waarbij crimineel geld wordt afgenomen, zou rechtstreeks naar Justitie kunnen vloeien, denkt Delmulle.

‘Zo’n fonds oprichten is niet zo eenvoudig’, reageert minister van Justititie Van Quickenborne via zijn woordvoerder. ‘De wet op zo’n begrotingsfondsen legt serieuze beperkingen op. Ook de praktische uitwerking waarbij de uitkeringen dienen te verlopen via meerdere instanties, is zeer complex.’

Naast zijn pleidooi voor het ‘Fonds voor Justitie’ herhaalde de procureur-generaal, bevoegd voor Brussel en Vlaams-Brabant, ook dat er dringend een oplossing moet komen voor de procureur van het arrondissement Brussel. Sinds de vorige, Franstalige, procureur daar vertrok, neemt een Nederlandstalige adjunct zijn taken over, maar dat is een vervanging. De officiële benoeming van de Brusselse procureur blijft uit. ‘We zoeken naar een oplossing’, zegt het kabinet-Justitie.

Bron » De Standaard | Nikolas Vanhecke

Interview Anne Beeckman: “Ik had een stempel: bitch”

Anne Beeckman (61) was een van de eerste vrouwelijke rechercheurs in België. Ze begon in de loden jaren 80. ‘Ik werd er vaak bij geroepen als een zaak in het slop zat.’ Portret van een flik en een tijd.

Ze spreekt voor het eerst met een journalist. Na veertig jaar dienst, aan de vooravond van haar pensioen. Behoedzaam wijst ze naar mijn telefoon. ‘Je neemt dat op? Dit is toch voor jezelf? Je gaat dit toch wissen?’ Ik moet het twee keer beloven.

‘Beroepsmisvorming’, excuseert ze zich naderhand, het ijs half ontdooid. Een foto bij het artikel stelde ze eerst al helemaal niet op prijs. Ze is toch zeker Sarah Lund of Saga Norén niet? ‘Moet mijn gezicht daar echt op? Neem je niet beter een foto van de affiche die Nicole Van Goethem tekende voor het allereerste congres van de Belgische politievrouwen in 1994?’

Ze trok altijd al mee aan die kar. ­Redigeerde in 2002 met twee mannelijke coauteurs, onder wie de progressieve criminoloog Lode Van Outrive, het boek Gender en politie. ‘Weet je wat een van de vele redenen is waarom het zo lang duurde voor er meer politievrouwen waren? Toen ik bij de gerechtelijke politie begon, moesten we nog dezelfde sportproeven afleggen als de mannen. Daardoor alleen al vielen veel vrouwen af.’

In 1982 sprong ze toch over de fysieke­ lat. Een beetje de Marianne Vos ­onder de flikken? Ze schudt het hoofd. ‘Ik heb het eerder te danken aan een duwtje in de rug van de man die de proeven superviseerde, Roger Moens (veertienvoudig Belgisch kampioen sprint en lange afstand, later commissaris-generaal bij de gerechtelijke politie, red). Je moest onder meer 3,60 meter ver springen­. Roger heeft de lat stilzwijgend gelegd op de plek waar ik afzette, zodat ik toch aan die 3,60 kwam.’

‘Belangrijker dan een goede fysiek, is dit hier.’ Ze wijst naar haar hoofd. Ze studeerde criminologie. De professor die haar had aangespoord om bij de ­politie te gaan, Patrick Hebberecht, vroeg haar na twee jaar actieve dienst om voor de studenten te komen praten over beroepsmogelijkheden. ‘Ik zei dat ik niet wist wat voor velen bij de politie nu het ergste was, dat ik een vrouw was of dat ik criminoloog was. (lacht) De lat lag niet altijd even hoog om bij de politie­ te komen. Naderhand zijn de toegangsvoorwaarden verstrengd en moest je voor de gerechtelijke politie minstens een diploma van niet-universitair hoger onderwijs hebben. Dat heeft er ook toe geleid dat er meer vrouwen kwamen­. (knipoog) Vrouwen waren nu eenmaal betere studenten.’

Niet dat ze zich beter achtte dan de rest, man of vrouw. ‘In die tijd zat de ­gerechtelijke politie niet in het politiekantoor, maar in het justitiepaleis bij het parket. Het gebeurde weleens dat we chauffeur moesten spelen voor een magi­straat, of het justitiepaleis ’s nachts moesten bewaken omdat de conciërge met vakantie was. De job kwam met voor- en nadelen.’

Mossel

Pas in 1978 verscheen de wet op de gelijke toegang voor mannen en vrouwen tot het openbaar ambt in het Staatsblad. Het resultaat na het eerste, in 1980 ge­organiseerde examen voor wat toen nog bekendstond als de Gerechtelijke Politie bij de Parketten (GPP)? ‘Enkele vrouwen op meer dan duizend mannen. Bij de jeugdpolitie had je wel al meer vrouwen. Ik nam deel aan de examens voor de tweede lichting in 1981.’

In maart van dit jaar tekende de top van de federale politie een samenwerkingsakkoord met het Belgisch Netwerk van Politievrouwen met als doel ‘ervoor te zorgen dat de geïntegreerde politiedienst een afspiegeling is van de samenleving’.

‘Het werd zoetjesaan tijd, zeker?’ glimlacht Beeckman, die in 1994 mee aan de wieg van de Belgische Vereniging van Politievrouwen stond. Veertig jaar je m/v moeten staan, dat gaat je niet in je koude kleren zitten. ‘Aan mijn eerste chef in Antwerpen hebben ze vooraf ­gevraagd of hij bereid was om een vrouw op te nemen in zijn team. Ze wisten­ wel waarom ze het aan hem vroegen, hij was ook criminoloog en een van de meest progressieve, een crème van een vent. Er was ook eens een gast die toen hij bij mij op de afdeling kwam werken zei: “Ik heb er geen bezwaar tegen­, hoor, om onder een vrouw te werken­.” Hoe genereus. (lacht)’

Na twee jaar in dienst nam ze deel aan het examen voor officier. Ze slaagde. ‘Probleem. Ik was nog maar 23 jaar en je kon pas vanaf je 25ste officier worden. Ik heb uiteindelijk tot mijn 28ste moeten­ wachten.’

En toen werd ze zwanger. ‘Ik liet ­weten dat ik geen nachtdiensten meer zou doen, dat was ook zo voorzien in de wet. Toch werd ik op het matje geroepen bij de procureur. Ik kan er nu mee lachen, maar op het moment zelf vond ik dat intimiderend. Het is de enige keer in mijn leven dat ik gehyperventileerd heb van de stress.’

Jaknikken zat niet in haar DNA. Het gevolg? ‘Ik had het verder kunnen schoppen als ik wat tactischer was ­geweest. Misschien had ik eens vaker moeten zeggen tegen mannen hoe goed ze wel waren. (lacht) Ik had een stempel: bitch.’

Twee keer in haar carrière heeft ze formeel mannelijke collega’s aangeklaagd. De ene voor een zeer grove seksuele opmerking, de andere omdat hij haar onder meer voor mossel had uit­gescholden. ‘De tweede keer waren er omstanders bij, die ook wilden getuigen. Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen steunde mijn zaak.’ Ze verloor. ‘Een getuige zei dat mijn collega ook tegen mannen “mossel­” zei, waardoor het een gewone belediging werd en geen seksistische. Onzin, natuurlijk.’

Snorren

Ze begon haar carrière in de zogenaamde loden jaren 80. Rijkswachters waren mannen met snorren. Er was de CCC, de ontvoering van Paul Vanden Boeynants en de Bende van Nijvel. Bij dat laatste dossier was ze wel betrokken, maar niet bij het onderzoek zelf. ‘Ik werkte bij de GPP in Aalst toen de Bende toesloeg. Ik ben in de weken voordien nog mee de wacht moeten gaan ­optrekken voor de deur van de Delhaize en de Colruyt. Met een aftandse Ford Taunus.’

Tot diep in de jaren 90 was harde ­criminaliteit vooral een mannenzaak. ‘Op het Europese congres van de politievrouwen in 1994 heb ik dat proberen te doorbreken door ook “harde” thema’s op het programma te zetten. Vrouwen werden tot dan toe vooral op “zachtere” terreinen ingezet, de jeugdpolitie of slachtofferhulp. Terwijl: ik wilde doen wat de mannen deden.’

We moeten haar niet verkeerd begrijpen. Voor slimme mannen heeft ze een boon en zij voor haar. De beste herinneringen bewaart ze aan raadsheer-onderzoeksrechter Henri Heimans, in 2015 bekroond met de Prijs voor Mensenrechten voor ‘zijn niet-aflatende strijd voor de rechten van geïnterneerden’.

Aan zijn zijde dook ze onder andere in het Lernout & Hauspie-dossier en ­later ook Fortisgate. Er groeide een vertrouwensband. ‘Als ze Henri vroegen of hij deze of gene zaak wilde aannemen, zei hij weleens: “Alleen als ik Beeckman meekrijg”’, zegt ze met gepaste trots. ‘Ik werd er vaak bij geroepen als een zaak in het slop zat.’

Heimans wordt steevast omschreven als eerder een teddybeer dan een pitbull. Een ‘rechtvaardiger wereld’ vond hij een levensdoel. Beeckman stond als studente ook op de barricaden. Ze betoogde­ tegen ‘de 10.000’, want was die verhoging van het inschrijvingsgeld naar 10.000 frank geen verraad aan de democratisering van het onderwijs en dus 1968?

Pandy’s dagboek

Drie jaar na die betogingen ging ze bij de politie. Ook met het doel om de wereld te verbeteren? ‘Nee,’ zegt ze droog, ‘het bood werkzekerheid. Mijn man was werkloos, we hadden geen cent. Het was crisis, het was de tijd van de jongerenmarsen voor werk.’

Dus stapte ze maar over naar de ­andere kant van de barricaden? Protesteerden mei 68’ers niet ook tegen de ­politiestaat? Ook dat ziet ze anders. ‘Wij waren van de gerechtelijke politie, hè. We moesten de orde niet handhaven of verkeersboetes uitschrijven. We hadden ook geen uniform. Alleen mijn armband, die heb ik altijd op zak. En wie kan er iets op tegen hebben dat je misdrijven­ oplost?’

Dat lukt niet altijd. In details kan ze niet treden, maar ze werkte mee aan de zijde van de dit jaar vroeg gestorven ­Peter De Waele in Operatie Kelk. ‘We hebben alles uit de kast gehaald, maar we moesten opboksen tegen verjaring en de bijna-onmogelijkheid om schuldig verzuim te bewijzen. Heb je ooit al eens opgezocht wat schuldig verzuim strafrechtelijk betekent? Nee? Er moet ogenblikkelijk gevaar zijn, je moet de mogelijkheid gehad hebben om op te treden en het toch nagelaten hebben. Bij iemand die letterlijk aan het verdrinken is, is dat makkelijk te bewijzen. Maar bij seksueel misbruik, jaren later?’

De ene zaak kleeft meer aan de ribben dan de andere. Cold cases, natuurlijk. Zeker voor de slachtoffers is dat altijd­ een echec. ‘Ook zaken waar ik niet bij betrokken was, blijven hangen. De moord op rechercheur Simon Poncelet, bijvoorbeeld, in 1996 in de kantoren van de gerechtelijke politie in Bergen, of de moord op rijkswachter Peter De Vlees­chauwer in Sint-Niklaas in hetzelfde jaar.’

‘Maar het is niet omdat een zaak ­opgelost raakt, dat je het makkelijker verteert. Ik heb alle dagboeken van ­Andras Pandy geanalyseerd. Ik ken daar nog altijd passages van uit het hoofd. Of er was het onderzoek naar een babymoord in het Gentse waaraan ik meewerkte­, nooit vergeet ik die zaak.’

Duizend schandalen

Van de spreekwoordelijke duizend schandalen – zie Het land van de 1000 schandalen. Encyclopedie van een kwarteeuw Belgische affaires van Dirk Barrez – kan ze er behoorlijk wat afvinken. Ze zag de criminaliteit evolueren, maar ook de politie. Beeckman is van de generatie van het carbonpapier en de telex. Boeven ontdekten al cybercriminaliteit toen de politie nog met de fax werkte.

‘Wat is nieuw onder de zon? Fiscale criminaliteit?’ Ze haalt de schouders op. ‘Ik heb hier nog ergens de samenvatting liggen van een opleiding die ik 35 jaar geleden bij de Bijzondere Belasting­inspectie gevolgd heb. Natuurlijk evolueert dat. Wij worden slimmer, de criminelen ook. Wij moeten ons aan regels houden, zij niet, zij zijn dus altijd in het voordeel.’

‘Ik was de enige vrouw die deelnam aan de examens voor de topfuncties bij de eengemaakte politie. Ik kreeg een brief: “Mijnheer, u bent niet geslaagd.” Daarna kreeg ik opnieuw een brief: ­“Mevrouw, u bent niet geslaagd” Met excuses’

Zoals met de aanslagen van 2016 groeit nu ook met het narcoterrorisme de roep om meer menskracht. Beter genoeg­ volk dan te weinig, natuurlijk, maar volgens Beeckman is de crux van het politiewerk toch eerder kwaliteit dan kwantiteit. ‘Knappe knoppen zijn er, kijk maar naar de Sky ECC-operatie of de inbeslagname in Gent van NFT’s. Maar zoals ik al zei: wij worden beter, de boeven ook.’

De oprichting van de eengemaakte politie, twintig jaar geleden, had voor­delen, vooral dan wat informatiedoorstroming betreft, maar ook nadelen. ‘De spoeling werd al eens te dun bij het ­rekruteren. De lat om bij de gerechtelijke te komen is lager gelegd.’

Ze schreef het ten tijde van de politiehervorming in een vaktijdschrift: ‘Is kwaliteit een vies woord?’ Ze doelde daarmee zowel op de kwaliteit van onderzoek als het ethisch kompas. ‘Bij Henri Heimans lag die lat hoog, maar ik heb het meegemaakt dat een kandidaat op een examen de vraag kreeg wat hij zou doen als iemand hem een cadeau wilde geven. Hij zag er geen graten in.’

De juiste vragen

‘Wat ik ook niet snap, is dat je op een examen gevraagd wordt naar artikel zoveel­ van wet zus of zo, wat je gewoon op internet kunt opzoeken. Geef kandidaten liever een bundel complexe info en test hoe snel en hoe goed ze daaruit de relevante info kunnen halen. Ik heb hier ten tijde van Lernout & Hauspie weekends zitten turven in achtergrondlectuur. Dat moet om de juiste vragen aan de juiste mensen te kunnen stellen. Dát is mijn job.’

In De Morgen stak ze ten tijde van de politiehervorming nog verder haar nek uit met een open brief: ‘Aan de politiemannen van de macht.’ ‘Ik was de enige vrouw die deelnam aan de examens voor de topfuncties bij de eengemaakte politie. Een van de weinigen ook die konden deelnemen. Ik kreeg een brief: “Mijnheer, u bent niet geslaagd.” Ik verwees daarnaar in dat artikel in de krant. Daarna kreeg ik opnieuw een brief: ­“Mevrouw, u bent niet geslaagd.” Met excuses erachteraan voor de verkeerde aanspreking. (lacht)’

Daags na ons gesprek belt Beeckman. Ze geeft haar fiat voor publicatie. Ze springt toch, 3,60 meter. En de fotograaf is ook welkom. Ze trekt er zelfs een speciaal jasje voor aan. ‘Dat heb ik laten maken. Het is mijn manier om met dingen om te gaan.’

Bron » De Standaard