35 jaar Bende van Nijvel

De Reus Op zijn sterfbed onthulde Christiaan B., alias Bonno, dat hij lid was van de Bende van Nijvel. Deze ex-rijkswachter van de elite-eenheid Groep Diane lijkt sterk op de Reus van de Bende Van Nijvel. Volgens procureur-generaal Christian De Valkeneer is het onderzoek hierdoor in een stroomversnelling geraakt.

Het onderzoek

Het onderzoek naar de Bende van Nijvel begon op 13 maart 1982 in Dinant, met de winkeldiefstal van een jachtgeweer. Acht bloedige overvallen op grootwarenhuizen volgden. In drie jaar tijd vielen hierbij 28 doden. Het onderzoek beslaat inmiddels een miljoen bladzijden, maar leverde weinig op. Twee parlementaire onderzoekscommissies brachten al evenmin schot in de zaak.

Communautair

In een reactie op de onthullingen over de reus vraagt de N-VA dat het onderzoeksdossier, dat destijds is overgeheveld van Nijvel en Dendermonde naar Charleroi, opnieuw naar Vlaanderen wordt gebracht. Er is immers weinig vooruitgang geboekt.

Het vraagteken

De vraag is en blijft wat de Bende van Nijvel dreef en wie de opdrachtgevers waren. De buit stond nooit in verhouding met het bloedige parcours. Bij de dodelijke overvallen werden soms alleen maar wat pakken koffie, pralines en tafelolie meegenomen.

De pistes

In het onderzoek worden drie pistes gevolgd. Ging het om zwaar banditisme uit de jaren tachtig? Paste het in de ‘strategie van de spanning’, waar bij terreur werd gezaaid zodat de bevolking voor een sterk regime zou pleiten? Of was het het werk van extreemrechtse groeperingen?

Bron » De Tijd

Een Reus uit het verleden

Het onderzoek naar de Bende van Nijvel lijkt een werk van voortdurend herbeginnen. Na bijna twee jaar belandde de sterfbedbiecht van de vermeende ‘Reus’ van de Bende eindelijk bij de onderzoekscel.

Wat Christiaan B. ertoe aanzette om op zijn sterfbed te bekennen dat hij lid was van de Bende van Nijvel, blijft een mysterie. Het was bekend: de gewezen gendarme zocht al eens soelaas onder de kurk. Ooit was hij lid van de Groep Diane, een in de jaren 70 opgericht keurkorps van de Belgische rijkswacht, maar hij werd er afgedankt. Volgens kennissen stierf hij in mei 2015 omzeggens met de wodkafles in de hand.

Bonno, zoals de vrienden hem noemden, maakte wel eens cryptische opmerkingen bij tv-verslagen van de roofovervallen van de Bende, en ook over zijn Diane-verleden. Maar op zijn sterfbed verraste hij zijn broer met de mededeling dat hij een van de bendeleden was geweest. Waarom de Bende tussen 1982 en 1985 een reeks moorddadige overvallen pleegde, veelal op supermarkten, waarbij maar liefst 28 slachtoffers vielen, vertelde hij niet. Evenmin wie zijn moordlustige kompanen waren. Waarom die sterfbedbiecht van de toen 61-jarige Bonno nu pas, twee jaar later, bij de onderzoekscel belandde, wekt verwondering. Al is de meest gehoorde uitleg: door een gebrek aan vertrouwen in de onderzoekscel in Charleroi geraakte de info pas na veel omwegen bij de speurders.

Alcoholverslaafd

B., ruim 1,90 meter groot, kwam 20 jaar geleden al onder de aandacht van de toenmalige speurders. Maar na onderzoek, en volgens sommige bronnen ook na ondervraging, besloten de speurders bij gebrek aan bewijs hun aandacht te verleggen. Dat lijkt een vreemde beslissing, omdat de robotfoto van de zogenaamde Reus op de opsporingsposters als twee druppels water lijkt op een oude carnavalsfoto van B. die de jongste dagen in de kranten verscheen.

De Reus op de poster en de overleden rijkswachter op de foto dragen overigens dezelfde grote opvallende bril. Maar in het dossier zitten naar verluidt foto’s van tal van kandidaat-reuzen met een veel zwaarder verleden dan de alcoholverslaafde Bonno. En die konden evenmin aan de overvallen worden gekoppeld.

Met zijn bekentenis uit het graf zet de Reus in elk geval de onderzoekers opnieuw op een oude piste. Dat is die van de rijkswacht en van een poging tot extreemrechtse destabilisering, een piste waarbij in de loop der jaren waarheid en fantasie rond de betrokkenheid van de altijd verdachte maar intussen overleden politicus Paul Vanden Boeynants al eens door elkaar werden geweven.

Vooral de eerste reeks overvallen werd gelinkt met extreemrechts. Omdat de werkwijze deed vermoeden dat de daders militair geschoold waren. Voor de tweede reeks werd dan weer gedacht aan een poging om Delhaize af te persen, al bestaat ook daar geen enkele bewijs voor.

Het Bendedossier vangt aan op 13 maart 1982 in Dinant met de winkeldiefstal van een jachtgeweer, en stopt na de overval op de Delhaize in Aalst op zaterdag 9 november 1985. En daarin is inderdaad sprake van een belangrijke wapendiefstal bij de Groep Diane in 1982. Alleen werd geen van die wapens ooit gebruikt tijdens een Bende-overval. Een deel ervan werd naderhand teruggevonden in een garagebox, een ander deel werd vermoedelijk verpatst in het Franse criminele milieu. De diefstal werd later toegegeven door Madani Bouhouche, een ex-rijkswachter en wapengek, die er samen met zijn wapenbroeder Robert Beijer, eveneens een gewezen gendarme, eigenlijk nog altijd van verdacht wordt de hand te hebben gehad in de overvallen. Maar ze konden uiteindelijk alleen worden veroordeeld voor een overval op een Libanese diamantair.

Beijer verpoost momenteel in Thailand. Bouhouche eindigde in november 2005 onder een door hemzelf omgezaagde boom. In zijn krochtige verblijf in Fougax-et-Barrineuf, aan de voet van de Franse Pyreneeën, werd een riotgun gevonden, maar die werd nooit gebruikt tijdens een van de overvallen.

In tegenstelling tot carnavalist Christiaan B. hingen Bouhouche en Beijer graag rond in schietclubs waar aan practical shooting werd gedaan, waarbij alle mogelijke gevechtssituaties worden nagebootst. Een andere bekende in die wereld was Juan Mendez. Mendez was een wapenhandelaar voor rekening van FN die in 1986 langs een afrit tussen Brussel en Namen werd afgemaakt in zijn auto. Ook hier werden Beijer en Bouhouche verdacht. Opmerkelijk: enige tijd later werden in de woning van Mendez in Overijse tal van oorlogswapens ontdekt die in de muren waren gemetseld. Zowel Mendez als Beijer en vooral Bouhouche vreesden ‘het rode gevaar’, en bereidden zich voor op gewapend verzet.

Onzichtbare hand

In tegenstelling tot wat vandaag wordt beweerd, werden de rijkswachtpiste en andere sporen zorgvuldig uitgeplozen. Dat gebeurde weliswaar nadat eerst cruciale jaren verloren gingen door het geknoei van het parket van Nijvel dat achter de Bende van de Borinage aanging, en door de interne oorlogen bij het gerecht. Zo werd de Dendermondse onderzoeksrechter Freddy Troch plots van het onderzoek gehaald nadat hij nochtans wapens van de Bende uit het kanaal Brussel-Charleroi had laten opdiepen.

Maar nadien werden door de in Charleroi ondergebrachte onderzoekscel FBI-profilers naar België gehaald, gesofisticeerde precisietechnologie ingezet voor opgravingen, en vertegenwoordigers van buitenlandse en binnenlandse inlichtingendiensten ondervraagd. Tot in de Stasi-archieven werd gezocht naar mogelijke elementen die een licht konden werpen op die terreurovervallen. Elk spoor liep dood of bleek aangebracht door een of andere fantast.

Het onderzoek naar de Bende van Nijvel, dat door twee parlementaire commissies onder de loep werd genomen, is een werk dat voortdurend moet worden herbegonnen. Het dossier, waarvan niet zo lang geleden ettelijke stukken door plaatsgebrek werden vernietigd, beslaat bijna een miljoen bladzijden. Het vormt een labyrint van theorieën, aanwijzingen, denkpistes en dwaalsporen. Een veteraan van het onderzoek zei ooit: ‘Geregeld heb je de indruk dat een onzichtbare hand het Bende-onderzoek de verkeerde kant uit duwt.’

Met de biecht op zijn sterfbed heeft Christiaan B. een nieuw luik aan het dossier toegevoegd. Het Bende-onderzoek moet opnieuw beginnen.

Bron » De Tijd | Rik Van Cauwelaert

Speurders zijn (bijna) zeker: alles wijst naar Groep Diane

Voor de speurders staat het zo goed als vast: leden van Groep Diane van de rijkswacht organiseerden de overvallen van de Bende van Nijvel. De onderzoekers willen dan ook alle collega’s van Christiaan B., de vermoedelijke Reus, bij het elitekorps en de rijkswacht screenen. Tegelijkertijd wordt zijn vriendenkring zorgvuldig in kaart gebracht.

Het onderzoek naar de Bende van Nijvel richt al zijn pijlen op Groep Diane, de voorloper van de huidige CGSU. Die elitegroep werd eind 1972 binnen de rijkswacht opgericht in de nasleep van de terroristische aanslag op Israëlische atleten tijdens de Olympische Spelen in München. Groep Diane moest een antwoord kunnen bieden mochten terroristen in ons land opduiken.

Maar sommige leden uit de eerste lichtingen zouden hun gespecialiseerde training net gebruikt hebben om terreur te zaaien. “De overvallers van de Bende van ­Nijvel handelden altijd koel en beheerst. Hun tactiek lijkt sterk op de antiterreurtraining die de leden van Groep Diane kregen. Bijvoorbeeld het van dichtbij neutraliseren van een doelwit. De daders waren duidelijk ook vertrouwd met vuurwapens”, zeggen speurders. “Waarschijnlijk hebben ze zelf ook gangsters aan­gesproken om bepaalde klussen uit te voeren. En hebben ze ervoor gezorgd dat de verdenking van de politie later vooral naar die andere bendes zou gaan, niet naar hen.”

Eigen wapens gestolen

Dat Christiaan B., de vermoedelijke Reus, deel uitmaakte van de eerste lichting binnen Groep ­Diane, versterkt de overtuiging van de onderzoekers dat zij daar de organisatoren van het geweld moeten zoeken. Volgens hen kon haast niemand anders dan leden van de elite-eenheid zelf in 1982 speciale wapens uit de eigen, sterk beveiligde opslagplaats ontvreemden. En wie wist dat in Temse een nieuwe generatie kogelwerende vesten lagen, speciaal ontwikkeld voor Groep Diane. Ook die werden gestolen.

Voor de speurders zijn de bekentenissen van Christiaan B. eindelijk een aanknopingspunt om op zoek te gaan naar andere leden van de Bende. Niet alleen in zijn beroepsleven. Zo lopen zij al enige tijd langs bij vrienden en kennissen van Christiaan met foto’s die ze bij hem en zijn broer gevonden hebben. Met de vraag wie de personen zijn die naast Christiaan poseren.

De meeste aandacht hebben de speurders voor Christiaans collega’s bij Groep Diane en bij de rijkswacht in het algemeen. Vooral sinds diens broer de speurders verteld heeft dat Christiaan ex-rijkswachters Madani Bouhouche en Robert Beijer tot zijn vrienden rekende. Bouhouche en Beijer haalden in de woelige jaren 80 het nieuws door hun vermeende betrokkenheid bij misdrijven die aan de Bende van Nijvel gelinkt werden. Zoals de moord op wapenhandelaar en FN-ingenieur Juan Mendez-Blaya. De twee BOB’ers onderhielden bovendien geregeld contacten met enkele leden van Groep Diane. En met leden van de Staatsveiligheid, het andere overheidsapparaat dat in ­opspraak is gekomen in het Bende-onderzoek.

Bouhouche overleed in 2005, Beijer ontkent dat hij Christiaan B. kent. Volgens de onderzoekers zijn de linken zo duidelijk, dat ze moeilijk aan het toeval toe te schrijven zijn. Het is nu hun taak om bewijzen te vinden.

Bron » Het Nieuwsblad

Chronologisch: zo verliep het onderzoek naar C.B. dit jaar

Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) heeft in de Kamer meer duiding gegeven bij het onderzoek naar de piste dat de ondertussen ex-rijkswachter C.B. de ‘Reus’ van de Bende van Nijvel was.

22 februari 2017: Volgens Geens is er op 22 februari van dit jaar bij het gerecht een pv opgesteld waarin staat dat slachtoffer David Van de Steen gecontacteerd was door een persoon die hem inlichtte over de broer van ex-rijkswachter C.B. Die had volgens zijn broer op zijn sterfbed in 2015 duidelijk gemaakt dat hij deel uitmaakte van de Bende van Nijvel.

David Van de Steen overleefde de laatste roofoverval van de Bende van Nijvel op de Delhaize van Aalst op 9 november 1985. Hij was toen negen jaar oud en zijn beide ouders en zus kwamen om het leven.

24 februari 2017: De persoon die David Van de Steen inlichtte over de bekentenis van de rijkswachter aan zijn broer, wordt verhoord. Het gaat om Marc Van Damme, die gisteren ook in de media getuigde.

28 februari 2017: De broer van de overleden ex-rijkswachter C.B. wordt verhoord. Aan de speurders bevestigde hij dat zijn broer duidelijk heeft gemaakt dat hij heeft deelgenomen aan de feiten van de Bende van Nijvel en dat de Groep Diane, de elite-eenheid van de rijkswacht, betrokken was.

6 maart 2017: De voormalige vriendin van C.B. wordt verhoord. Zij zegt aan de speurders dat B. nooit tegen haar over zijn deelname aan de Bende van Nijvel heeft gesproken. In november 2016 vertelt de broer van de ex-rijkswachter wel over de bekentenis aan de ex-vriendin.

Ondertussen hebben de speurders in het lijvige dossier van de Bende van Nijvel een spoor van C.B. teruggevonden dat dateert van na de robotfoto’s van 1997. Marc Van Damme herkent B. dan al.

15 maart 2017: Het personeelsdossier van C.B. wordt opgevraagd. Daaruit blijkt dat hij op 26 september 1985, een dag voor de dubbele overval van Overijse en Eigenbrakel waarbij acht doden vallen, vrijgesteld van dienst wordt bij de rijkswachtbrigade van Aalst wegens blessure aan de voet.

Na de aanslag in Eigenbrakel zal een van de getuigen zeggen dat een van de daders Frans sprak met een Vlaams accent. C.B. was een Nederlandstalige die perfect Frans sprak, gaf Geens nog mee.

13 april 2017: De broer van ex-rijkswachter C.B. wordt opnieuw verhoord en blijft bij zijn eerste verklaring.

Mei 2017: Ook bij het derde verhoor bevestigt de broer van de ex-rijkswachter de deelname van C.B. aan de Bende van Nijvel.

12 juni 2017: Het medische dossier van B. wordt in beslag genomen, waaruit blijkt dat hij op 26 september 1985 een ongeval had en op 11 oktober 1985 een breuk opliep.

Ondertussen is ook duidelijk geworden dat er al in 2000 een speekseltest en vingerafdrukken werden afgenomen bij B. De vergelijking met materiaal dat werd gevonden bij de aanslagen van de Bende, was negatief. Ook een genetische analyse die dit jaar is uitgevoerd, geeft geen positief resultaat.

Ook de computer van C.B. is dit jaar onderzocht. “Tijdens zijn levensjaren had de rijkswachter samengewoond met een man die zijn computer overkreeg na zijn overlijden. Die computer is in beslag genomen en doorzocht, maar er is geen enkel nuttig document op teruggevonden.”

Het gerecht heeft bovendien vrienden en ex-collega’s van C.B. geïdentificeerd en ondervraagd en werd een caravan doorzocht die zijn vriendin voor hem kocht, zonder een spoor terug te vinden.

“De piste van de ex-rijkswachter is ongetwijfeld interessant”, zo sloot Geens zijn uiteenzetting af. “Er zullen altijd believers en non-believers zijn. We mogen geen overdreven verwachtingen koesteren, maar elke steen moet wel worden omgedraaid.”

Bron » De Morgen

Hoe ver staan we nu in het Bende-onderzoek?

Het was in 1988 – ik was op dat moment journalist bij De Morgen – dat ik het boek De Bende, een documentaire, publiceerde met collega Gilbert Dupont. Het was in de periode nadat het proces tegen de verdachten uit de Borinage met een gigantische sisser was afgelopen en het journaille naar mekaar keek met grote vraagtekens in de ogen. Welke richting moet dit nu uit?

In het boek trachtten we een zo objectief mogelijk beeld te geven van de andere voorliggende pistes. Onvermijdelijk haast kwamen we daarbij uit op een aantal mogelijkheden. Toen was voor mij de meest plausibele piste die die verband hield met mensen die afkomstig waren uit het politieel apparaat en om diverse redenen hiermee in de clinch waren gekomen, les frustrés als het ware.

Dat verklaarde mijns inziens tezelfdertijd de haat tegen datzelfde apparaat, al dan niet vertaald in een extreemrechtse overtuiging, en het feit dat de daders beschikten over kennis van binnenuit.

Vandaag, negenentwintig jaar na het verschijnen van ons boek, zijn er blijkbaar redenen om aan te nemen dat inderdaad voormalige leden van de Groep Diane betrokken waren bij de overvallen. Dat blijkt uit de recente onthullingen rond de persoon van C.B. Het kan zijn dat er eindelijk een doorbraak komt in dit vastgeroest dossier. Het kan ook zijn dat we alweer te maken hebben met een overdrijvende donderwolk. Toch een aantal vaststellingen hierbij.

1. Eindelijk wordt de piste van betrokkenheid van ex-leden van de Groep Diane ernstig genomen. Het mag op het conto van de procureur-generaal van Charleroi, Christian De Valkeneer, geschreven worden dat de ‘omerta’ omtrent deze piste wordt doorbroken. Eindelijk.

Het getuigt van moed, want niets is zo verontrustend als de gedachte dat een aantal behoeders van de rechtsstaat betrokken waren bij de destabilisering van diezelfde rechtsstaat. Het parket-generaal van Charleroi is blijkbaar vast besloten om deze piste ernstig te overwegen en te onderzoeken, ondanks de vele obstakels.

Eigenaardig

2. Het heeft aardig wat voeten in de aarde gehad voordat dit gebeurde. Niettemin blijft het eigenaardig dat ondanks de vele inspanningen vanuit politieke middens (zoals onder meer de instelling van de zogenaamde bendecommissie, het handhaven van de cel Waals-Brabant en het uitstellen van de verjaringstermijn) de piste van Groep Diane pas nu in deze richting wordt doorgenomen.

Het moet toch van bij de aanvang duidelijk zijn geweest dat al deze inspanningen al veel vroeger het licht op groen hebben gezet om juist deze piste ernstig te kunnen onderzoeken.

De inzet rond het Bende-onderzoek kon juist zo veel middelen mobiliseren omwille van de mogelijkheid dat het met name ging om een destabiliserende operatie en niet om een doordeweekse zaak van banditisme. Het was deze deur die men wilde opengeduwd zien, eventueel naderhand weer gesloten, met hard bewijs. Het was dan ook logisch geweest om er meteen voluit op in te zetten. De obstakels moeten echter enorm groot zijn geweest.

3. Veel onduidelijkheid is ontstaan ten gevolge van het rapport dat de experten van de parlementaire onderzoekscommissie, met name Fijnaut en Verstraeten, indertijd neerlegden. Vandaag verklaart Fijnaut dat “de onderzoeken in de richting van de rijkswachters vaak niet grondig genoeg waren, niet coherent genoeg gebeurden en ook niet snel genoeg”.

Bij het neerleggen van het expertenrapport ontstond de indruk echter dat er wel degelijk onderzoek was gevoerd naar de betrokkenheid van de rijkswacht en extreemrechts, maar dat deze onderzoekspistes geen resultaat hadden opgeleverd. Deze indruk werd door velen vertaald in de grondgedachte, wellicht ondanks de overtuiging van de experten zelf, dat het onderzoek naar de bende noch met de rijkswacht, noch met extreemrechts iets te maken had.

4. Tot op heden beschikt het gerecht, voor zover we weten, enkel over indirecte aanwijzingen en niet over bewijs, van de betrokkenheid van C.B. bij de overvallen van de bende. Indien de oorspronkelijke gedachte omtrent les frustrés enige grond van waarheid bevat, is er alle reden om doortastend te onderzoeken waarom C.B. in 1981 uit de Groep Diane werd verwijderd en als getraind lid van een elite-eenheid van de rijkswacht zich verplicht zag tot het inruilen van zijn specialisme voor een doordeweekse job bij een lokale rijkswachtbrigade.

Motief

Het lijkt aannemelijk dat deze overgang gepaard ging met een voorval of incident dat licht kan werpen op het motief van de betrokkene, waardoor hij zich mogelijk keerde tegen het eigen korps en de samenleving, zoals dat ook het geval is geweest met anderen, zoals Bouhouche of Beijer.

Tot nader order heb ik alle reden om aan te nemen dat de piste van gewezen ‘gefrustreerde’ rijkswachters doortastend onderzoek verdient, meer nog, dat het niet langer naast ons kan worden neergelegd.

Na negenentwintig jaar is justitie dit nu wel echt verschuldigd aan de slachtoffers en nabestaanden. Dat is precies de reden waarom de opvolging van dit nieuwe gegeven rond C.B. niet louter een symboolwaarde heeft, maar een concrete barometer is van het democratische gehalte van onze rechtsstaat.

Bron » De Morgen | Paul Ponsaers