De familie van David Van De Steen (41), die zijn beide ouders en zus verloor bij de aanslag op de Delhaize in ’85, kreeg vrij snel na de aanslag een telefoontje van een lid van Groep Diane. Met een opmerkelijke biecht, blijkt nu. “De man, Martial Lekeu, gaf toen al het antwoord op wat iedereen al dertig jaar bezighoudt: dat de Bende een doodseskader van rijkswachters en criminelen was dat vrouwen en kinderen moest doden. Met als doel het ontwrichten van de Belgische Staat.”
“Gaan biechten bij de duivel.” Dat is wat David Van De Steen begin dit jaar deed. In zijn ogen het equivalent van naar Charleroi trekken en de Bendespeurders cruciale informatie overhandigen in de hoop dat ze eindelijk, na meer dan drie decennia wroeten, man en paard benoemen.
Vergis u niet: als er in dit land één man vurig hoopt dat het onderzoek alsnog succesvol kan afgerond worden, is het Van De Steen. Maar hij en de speurders, dat is een verhaal van aantrekken en afstoten, van hernieuwde hoop, maar vooral ook van frustratie en wantrouwen.
Toch deed hij het, na een telefoontje van ene “Marc Van Damme uit Dendermonde”, die belde met de vraag om eens te babbelen. De man die zijn jaar overhoop zou gooien. “Ik had er niet veel zin in, weet ik nog. Om de twee maanden hing er wel iemand aan de lijn met de gouden tip in het onderzoek. Dat kost altijd tijd en energie, en het leidt toch tot niets.”
De bekentenis van een Reus
Het onderwerp van hun gesprek: de biecht van rijkswachter Christiaan Bonkoffsky, die op zijn sterfbed verklaarde (een) Reus te zijn geweest. Van De Steen volgde zijn buikgevoel en ging eerst een maand zelf op onderzoek. “Ik ging spreken met collega-rijkswachters, zocht uit waar die Bonkoffsky had gewoond en met wie hij op café was geweest.” En nadien ging hij dus te biechten in Charleroi.
“Acht maanden na mijn onderhoud had ik van hen echter nog steeds niets gehoord en borrelde de frustratie op. Weeral. Want al jaren probeer ik in dat dossier te wringen met een breekijzer, maar er bougeerde niets. Het leek alsof ze opnieuw niets deden met cruciale informatie.”
Om het getalm te doorbreken, liet zijn advocaat Jef Vermassen dit najaar bewust enkele ballonnetjes op. Toen de speurders wat later met foto’s van “De Reus” door Aalst liepen, kwam de zaak in de openbaarheid. En belandde Van De Steen opnieuw in een emotionele rollercoaster. “Sindsdien bellen er twee, drie mensen per dag om De Waarheid over de Bende uit de doeken te doen”, zegt Van De Steen. “En Vermassen lijkt wel een soort biechtvader voor hopeloze gevallen geworden”, klinkt het lachend.
Naast de fantasten en de complotdenkers op het Bendeforum ook heel wat oud-speurders, oud-rijkswachters en oud-magistraten, zegt Van De Steen. En heel recent nog: Lucien, een stokoude fruitteler die op de palliatieve afdeling van een Leuvens ziekenhuis nog één wens had: aan Jef Vermassen vertellen wie hij, destijds, midden jaren 80, allemaal gezien had in de schuur in Hoeilaart die hij nietsvermoedend had verhuurd aan criminelen. “Jef heeft drie uur bij hem gezeten en alles opgenomen. Een dag later is Lucien vredig gestorven.”
Van De Steen is formeel: wat op die geluidsopname staat, is, net als de biecht van “kleine garnaal” Bonkoffsky, van goudwaarde voor de speurders. “Bekende criminelen van toen zoals Philippe De Staercke, de top van de rijkswacht, zelfs politici, ze hebben allemaal wel een link met die schuur waar afspraken gemaakt werden en aan auto’s gesleuteld werd. En ze zijn volgens ons allemaal te linken aan de Bende van Nijvel. Probleem is dat al die zaken nooit deftig zijn onderzocht toen het dossier plots naar de andere kant van het land verhuisde.”
“Geloof opnieuw weg”
Van De Steen is blij met het “lawaai” dat hij de voorbije maanden rond de Bende van Nijvel heeft gemaakt. “De angstcultuur van toen is weg. Iedereen heeft plots zijn tong niet langer ingeslikt.” Al heeft het “naïeve optimisme” toch alweer plaatsgemaakt voor ontgoocheling. “Na de laatste vergadering met de onderzoeksrechter en minister Geens is mijn geloof opnieuw weg. Ik heb het gevoel dat het onderzoek alweer kabbelt. We zijn als nabestaanden even dom buitengegaan als we zijn binnengegaan. En dat is al dertig jaar zo. Terwijl het zo simpel is: lees het dossier en lees de antwoorden luidop voor.”
Antwoorden die zijn grootvader dertig jaar geleden al telefonisch kreeg, niet zo gek lang nadat David Van De Steen tijdens de aanslag op de Delhaize van Aalst zijn zus Rebecca, vader Gilbert en moeder Marie-Thérèse neergeschoten zag worden. “Ik zal eens iets onthullen”, vertelt Van De Steen. “In die periode stond mijn grootvader vaak zijn wanhoop uit te schreeuwen in de kranten. Plots kwam er thuis een telefoontje van Martial Lekeu, gewezen lid van Groep Diane en ooit zelf verdacht als Bendelid. Hij wou uitleggen waarom onze familieleden vermoord waren. Lekeu gaf, toen al, de antwoorden op wat ons land al dertig jaar bezighoudt. Hij zei dat hij ook benaderd was om mee te doen. Het plan: tien vrouwen en kinderen neerschieten in warenhuizen om paniek te zaaien”, klinkt het.
“Daarvoor, zei Martial, was een doodseskader samengesteld, besteld door hogerhand, bestaande uit rijkswachters en criminelen om het vuile werk op te knappen. Martial zei in dat gesprek dat hij eerst bereid was geweest om mee te doen, maar dat hij vrouwen en kinderen neerschieten meer dan een brug te ver vond.” De grootvader meldde dat opmerkelijke telefoongesprek meteen aan het gerecht, maar werd weggelachen. Nooit au sérieux genomen. Lekeu zelf is al jaren dood.
Film en boek
Hij zegt dat de voorbije maanden ongelooflijk vermoeiend zijn geweest. Met een hoofd dat nooit stopt met malen. Ook 2018 kondigt zich aan als het zoveelste jaar dat de Bende van Nijvel Van De Steens leven zal beheersen. Er komt een tweede boek. En in het najaar komt de film Niet Schieten uit, waarin regisseur Stijn Coninx hun levensverhaal vertelt. Hij is trots op de samenwerking.
“We hebben er zeven jaar aan gewerkt. De goede verstaander zal doorhebben wie achter de Bende zit, ook al gaat het over de slachtoffers. En geloof me, de Bende, dat waren geen drie, vier “scheefgelopen” rijkswachters als Bonkoffsky. Het was een groep van een twaalftal mensen, met tentakels tot in de hoogste regionen. Het is allemaal complex, met wisselende samenstellingen, maar ergens ook zo helder als pompwater. Alleen lijkt niemand in dit land de ballen te hebben om het écht op te lossen.”
Nathalie en Diederik Palsterman hopen dat de zwijgers in 2018 eindelijk beginnen praten: “Laat iedereen die ooit in onderzoek gewerkt heeft eens vrijuit zijn zeg doen”
Het kwam tot een openlijke clash met hun vroegere advocaat, Jef Vermassen. En ze maakten zich niet bijster populair bij de onderzoeksrechter van de Bende van Nijvel door openlijk een nieuw onafhankelijk onderzoek te eisen. En toch zijn Nathalie (51) en Diederik Palsterman (44) zachtaardige mensen die na een turbulent 2017 maar één ding willen: dat de moordenaars van hun vader Jan eindelijk de stilte doorbreken.
Ze noemt het zelf een gek idee, Nathalie Palsterman. Maar wel een idee dat een schat aan informatie zou kunnen opleveren. “Neem iedereen die de laatste 32 jaar heeft meegewerkt aan het onderzoek naar de leden van de Bende van Nijvel, van agenten en speurders tot magistraten en onderzoeksrechters, en laat die allemaal eens vrijuit hun zeg doen. Ongedwongen, zonder gevaar voor eigen leven en zonder strafrechtelijke consequenties. Je zou zeker de helft van het mysterie oplossen. Nu zit je met heel veel onderzoekers die er gedesillusioneerd de brui aan hebben gegeven. Of de boel, al dan niet gestuurd door hogerhand, gemanipuleerd hebben.”
Het is haar wens voor 2018, zegt ze, dat er opnieuw een soort Bendecommissie komt. Broer Diederik, zeven jaar jonger, is het idee aan de Aalsterse keukentafel bij een koffie en kerstpralines niet ongenegen. Hij stond die bewuste dag van de aanslag in hun thuisstad tussen de rayons en zag hoe hun vader Jan Palsterman, voor de ingang, in het hoofd werd geschoten. Dood. Eén schot dat zes kinderen wees maakte. Want hun moeder was dan al voorgoed uit beeld verdwenen. Amper een jaar voor de aanslag in ’85, was het hoederecht aan hun vader, net terug uit het toenmalige Zaïre, toegewezen.
“We zijn altijd een beetje buitenbeentjes gebleven”, zegt Diederik. “Tijdens onze jeugd, maar ook als nabestaanden.” Nathalie: “Wij waren allen minderjarig toen ons va stierf. Alle anderen hebben een levenslange concessie op het kerkhof verkregen. Wij niet. Zijn graf is intussen al weg en dat zorgt voor verdriet. We zijn geen kerkhofgangers, maar zoiets blijft wel aan je ribben plakken.”
“Ook wij willen maar één ding,” zegt Diederik, “dat de komende weken de telefoon gaat, met de melding dat de hele zaak is opgelost.” Ze hebben positieve hoop dat het ooit zal gebeuren. Ook al hebben ze naar eigen zeggen weinig vertrouwen in Martine Michel, de Waalse onderzoeksrechter die jaagt op de leden van de Bende van Nijvel. “Eén iemand die alle beslissingen neemt om bepaalde pistes wel of niet te onderzoeken? In zo’n complex dossier? Dat is toch compleet onlogisch. Onmogelijk. Zoiets kan je nooit op je eentje de baas. Ook al staan de namen van de Bendeleden ongetwijfeld al lang in het dossier.”
Eén tong omwringen
Ze pleiten voor een onafhankelijke lezing van het onderzoek, liefst door iemand die ook toegang krijgt tot verwante misdaaddossiers. Daarvoor startte de familie Palsterman dit najaar een crowdfunding op. “Al bestaat ook hier de kans dat het bij een ongerealiseerd voorstel blijft”, zegt Nathalie. “Zulke dingen hebben wij niet zelf in de hand. Het enige wat wij kunnen doen: zorgen dat we als nabestaanden alle zeilen bijzetten om de waarheid op een dag te laten zegevieren. Dat zij die alle baat hebben om te zwijgen, op een dag dan toch eens beginnen te praten. Als we één iemand zijn tong kunnen omwringen, zijn we definitief vertrokken.”
De zwijgers zijn talrijk, benadrukken ze. Sommigen namen hun geheim mee in het graf, anderen zwijgen bewust. “Al diegenen die al 32 jaar zwijgen en destijds aan de touwtjes hebben getrokken, zijn ook leden van de Bende. Ze moeten ooit praten. Voor ons, voor de zes kinderen die op de parking van de Delhaize hun vader zijn verloren.”
Bron » Het Nieuwsblad