Wat na de brief aan nabestaanden Bende van Nijvel? “Als overheid de daders niet vindt, moet ze de slachtoffers maar vergoeden”

Geplaatst op door

Nu alles erop wijst dat het onderzoek naar de Bende Van Nijvel wordt stopgezet, wat betekent dit voor het rouwproces van de nabestaanden? “Afsluiten? Zonder bewijs is dat heel erg lastig.”

“Voor ons is de Bende van Nijvel een oud, historisch verhaal, maar voor heel wat nabestaanden is dat nog steeds brandend actueel”, zegt gerechtspsychiater Rudy Verelst. “Telkens wanneer de speurders in het onderzoek een nieuwe tip onderzochten of met een nieuwe onderzoekstechniek op de proppen kwamen, zag je de hoop bij heel wat nabestaanden opleven. Ook toen beslist werd om de verjaringstermijn in dit dossier op te heffen, kregen de nabestaanden een boost.” Voor sommigen onder hen is het onderzoek zelfs existentieel, legt Verelst uit. “Dat er hoop is, hoe klein dan ook, dat er nog antwoorden kunnen komen en daders geklist kunnen worden geeft hun mentale energie en zin aan het leven. Als het onderzoek nu stopt, tja, dan zal het tijd nodig vragen om dat een plaats te geven en terug zin te geven aan het leven.”

Een formele bevestiging wil het parket nog niet geven, daarvoor wil het eerst de nabestaanden informeren. Maar het wil ook niet ontkennen dat dat de reden is waarom het volgende maand de nabestaanden bijeenroept, die een brief in de bus kregen met een uitnodiging van het parket. Alles lijkt erop dat er na bijna veertig jaar onderzoek een einde komt naar de zoektocht naar de Bende van Nijvel, zonder enig resultaat.

Rampenfonds

Kan zo’n formeel einde van een onderzoek dan ook niet helend werken en helpen de hele zaak af te sluiten en achter zich te laten? “Dat klopt, maar zoiets is zonder enige vorm van bewijs wel heel erg lastig”, zegt Verelst. “Nu kunnen slachtoffers enkel theoretisch afsluiten, zonder enig materieel gegeven.”

Die moeilijkheid benadrukt ook klinisch psycholoog en rouwexpert Manu Keirse. “Nabestaanden hebben nu de zekerheid dat er niks meer kan komen, dat kan inderdaad helend werken. Je wordt gedwongen er een punt achter te zetten. Maar eigenlijk kán je er als nabestaande nooit definitief een punt achter zetten als er geen veroordelingen zijn.” Keirse vertelt hoe rouwen start bij het onder ogen komen van de werkelijkheid. En die is er volgens Keirse bij een vruchteloos, afgesloten onderzoek niet. “In deze zaak is er niks om te begrijpen, niks om onder ogen te zien.”

Keirse legt uit hoe het voor slachtoffers en nabestaanden cruciaal is om te begrijpen waarom feiten gepleegd zijn. “In de zaak-Dutroux zitten zoveel jaar na de feiten de ouders in de rechtszaal omdat ze willen begrijpen waarom iemand zoiets gruwelijks met hun kind heeft gedaan. In de zaak van de Bende van Nijvel vragen de nabestaande zich dat ook af: waarom hebben ze dit met onze familie gedaan? Die antwoorden zullen nooit meer komen.”

Is het dan niet zo dat slachtoffers en nabestaanden in zo’n rechtszaak vaak van een kale reis terug komen, in hun zoektocht naar antwoorden? Als beschuldigden in een moordzaak überhaupt spreken in de rechtbank, geven ze zelden een eerlijke inkijk in hun psyche of motief. “Maar je hebt op zijn minst wel een uitspraak van een rechter en een veroordeling. Zoiets heb je nodig om er een punt achter te zetten.”

Keirse pleit ervoor om het einde van het onderzoek naar de Bende van Nijvel gepaard te laten gaan met een financiële ondersteuning voor de nabestaanden. “Als de overheid het niet kan oplossen en de daders niet vindt, dan moet het de slachtoffers maar vergoeden”, zegt Keirse. “Deze zaak moet je zien als een nationale ramp waarvoor een rampenfonds moet instaan.”

In 2012 kregen de nabestaanden en slachtoffers van de Bende van Nijvel in totaal zo’n 2,1 miljoen euro uit het fonds voor hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden. Na een nieuwe wet in 2018 voor “extra financiële tegemoetkoming aan slachtoffers van cold case”, gingen er extra centen naar de slachtoffers van de Bende van Nijvel. De redenering luidde toen dat de slachtoffers geconfronteerd blijven worden met gerechtelijke onderzoeken, en dus blijvende kosten hebben. Dat het onderzoek – en dus de kosten – nu stopt, is voor Keirse net de reden voor een nieuwe financiële tegemoetkoming.

Bron » Gazet van Antwerpen

“Dit is de ideale doofpot”: ook Bende-slachtoffer David Van de Steen kreeg brief van het parket voor infomoment

Geplaatst op door

Moegestreden en verbitterd. Zo reageert David Van de Steen op de oproep van het parket aan de nabestaanden en slachtoffers van de Bende van Nijvel om eind volgende maand samen te komen voor een infomoment. Verwacht wordt dat ze daar te horen zullen krijgen dat het onderzoek wordt afgesloten zonder resultaat. “De ideale doofpot”, vindt Van de Steen.

David Van de Steen verloor zijn ouders en zus bij de overval van de Bende van Nijvel op de Delhaize-supermarkt in Aalst, op 9 november 1985. Zelf raakte hij zwaargewond. Het was de laatste en bloedigste overval van de Bende.

Vorige week kreeg Van de Steen een brief van het gerecht, net als andere nabestaanden en slachtoffers. “We dachten onmiddellijk dat het over de zaak zou gaan. Ze vragen om naar Brussel te komen voor een vergadering. Meer staat er niet in. Waarover het zal gaan, weten we niet. Maar ondertussen hebben ook andere mensen die brief gekregen, zijn beginnen vragen te stellen en hebben onderhands gehoord dat het zou gaan over het sluiten van het dossier.”

Het federaal parket laat weten dat ze tijdens het infomoment op 28 juni zullen meegeven wat er de laatste maanden en jaren is gebeurd in het onderzoek. “De slachtoffers moeten als eerste ingelicht worden”, klinkt het. Maar de onderzoeksrechter heeft het dossier inderdaad afgerond en overgemaakt aan het parket.

“Het dossier is onverjaarbaar, maar ik vermoed dat men er geen onderzoekers meer zal op zetten, dat men het zal laten uitdoven en dat de onderzoeksrechter die er al 30 jaar op zit met pensioen zal gaan”, zegt David Van de Steen. “En dan heb je de ideale doofpot. Je moet het zeggen zoals het is: het is al 44 jaar een doofpot.”

“Ik kan niet meer”

Het dossier rond de Bende van Nijvel kan sinds een recente wetswijziging niet meer verjaren. Als er nieuwe elementen of verklaringen zouden opduiken, kan het dossier sowieso heropend worden. Maar veel vertrouwen heeft David Van de Steen daar duidelijk niet meer in.

“Ik weet ongeveer wat in die dossiers staat, welke namen erin zitten en politieke beweringen. Je weet dat het een heel moeilijke zaak is om nog te gaan ophelderen. Het komt allemaal samen in de jaren 80 in zeer vuile zaken waar onze overheid en de rijkswacht van indertijd in verwikkeld zaten. Het doet je vooral nadenken over in welk land je leeft. En maar hopen dat je zelf nooit iets met justitie te maken krijgt. Het is oneerlijk, een vuile smerige boel.”

“Ik heb heel mijn leven gevochten voor die doorbraak. Ik heb alles gedaan wat in mijn macht lag om een doorbraak te forceren. Het is mij nooit gelukt. Ik ben altijd op een muur gebotst. Ik heb het intussen al een paar jaar opgegeven. Ik kan niet meer. Dat wil niet zeggen dat je het vergeten bent of dat je er niet van afziet, maar je stopt met vechten.”

Bron » VRT Nieuws

Gerecht roept nabestaanden Bende van Nijvel op, mogelijk eind aan onderzoek

Geplaatst op door

De nabestaanden van de Bende van Nijvel hebben een brief van het gerecht gekregen en worden op 28 juni uitgenodigd in Brussel. Hun advocaten leiden hieruit af dat het onderzoek binnenkort mogelijk na 38 jaar afgesloten wordt. Dat schrijven Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg en De Standaard zaterdag.

Bij de aanslagen van de Bende van Nijvel tussen 1982 en 1985 maakten in totaal 28 doden en 40 gewonden en dat onder de ogen van honderden getuigen. Naast overvallen met zwaar geweld sloeg de Bende in 1985 vooral toe in ­supermarkten. Na de meest ­dodelijke overval met acht doden op 9 november 1985 op de ­Delhaize in Aalst stopte het ­terreurgeweld plots.

Het onderzoek naar “de grootste onopgeloste misdaad van ons land” werd een ramp. Er werkten honderden speurders op de zaak, maar toch raakte niks opgelost.

De nabestaanden hebben nu allemaal een brief – die erg vaag is – van het parket ­gekregen, meldt Johan Heymans, advocaat van nabestaanden van een slachtoffer van Aalst. De advocaten denken dat de onderzoeksrechter het onderzoek wil stoppen. Ook andere advocaten laten zich kritisch uit en noemen het een blaam wanneer de onderzoeksrechter de zaak nu zou opgeven.

Het federaal parket zegt eerst de nabestaanden in te lichten alvorens de pers uitleg te verschaffen. Nabestaanden zouden wel steeds bijkomende onderzoeksdaden kunnen vragen als de zaak naar de raadkamer gestuurd wordt, klinkt het. Een datum voor die raadkamer, die het onderzoek officieel zou afronden, is voorlopig nog niet bepaald.

Bron » De Morgen

Overdracht militaire archieven naar Rijksarchief stap dichterbij: kan iedereen dossiers over collaboratie en repressie straks inkijken?

Geplaatst op door

De militaire archieven van België mogen worden overgebracht naar het Rijksarchief. Dat heeft het college van procureurs-generaal beslist. Dossiers over onder meer collaboratie tijdens WO II en de repressie nadien zullen zo op termijn makkelijker in te kijken zijn. Dat kan meer klaarheid scheppen over wat destijds is gebeurd. “Tegelijk moeten we voorzichtig omgaan met gevoelige informatie”, zegt historicus Dany Neudt.

Vandaag, op 8 mei, herdenken we de overgave van nazi-Duitsland, wat in 1945 een einde maakte aan de Tweede Wereldoorlog in Europa. Uitgerekend nu is bekend geraakt dat het college van procureurs-generaal akkoord gaat met de overdracht van onze militaire archieven aan het Rijksarchief.

Concreet betekent dat dat het mogelijk binnenkort makkelijker wordt om die militaire archieven in te kijken. Daarin zitten onder meer gerechtelijke dossiers van Belgische militairen die collaboreerden met de Duitse bezetter, allerhande bewijsmateriaal en getuigenverslagen daarover, en documenten over de repressie.

Wat is repressie?

In de Belgische geschiedenis wordt de term repressie gebruikt om te verwijzen naar de vervolging en bestraffing van collaborateurs na de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog. Zij die samenwerkten met de Duitse bezetter werden in veel gevallen zwaar gestraft, met soms de dood tot gevolg.

Volgens historicus en oprichter van vzw Helden van hier, Dany Neudt, is dit een belangrijke stap. “Tot nu toe hebben vaak enkel onderzoekers toegang gekregen tot militaire archieven. Erfgoedverenigingen en nabestaanden botsen vaak op een muur bij het opvragen van dossiers, terwijl ze vaak gewoon geïnteresseerd zijn in wat er precies gebeurd is met hun familielid.”

Het openbaar maken van de dossiers zal volgens Neudt voor verduidelijking zorgen bij bepaalde historische gebeurtenissen. “Er bestaan vandaag de dag nog veel mythes en misverstanden over zaken die gebeurd zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog, bijvoorbeeld over de gebeurtenissen aan het oostfront (het front dat nazi-Duitsland opende in Oost-Europa om te vechten tegen de Sovjet-Unie, red.).”

“Daar hebben massamoorden – op soldaten, maar ook op onschuldige burgers – plaatsgevonden waar ook soldaten met de Belgische nationaliteit bij betrokken waren. Nu kunnen mensen binnenkort zelf onderzoeken wat de mensen die aan het oostfront hebben gestaan precies hebben gedaan. Zo gaan bepaalde misverstanden eindelijk uitgeklaard kunnen worden.”

Confronterend

Maar die informatie kan uiteraard ook gevoelig liggen bij veel mensen. Want stel je maar eens voor dat jouw opa of oom tijdens de Tweede Wereldoorlog collaboreerde of meevocht met de nazi’s, of oorlogsmisdaden heeft gepleegd.

“Dat kan confronterend zijn, zegt Neudt. “Familieleden kunnen bijvoorbeeld niet op de hoogte zijn van bepaalde misdaden die hun grootouder of oom gepleegd heeft. Het is daarom belangrijk om hen daar goed in te begeleiden.”

“De privacywetten en de wetgeving rond laster en eerroof blijven uiteraard gelden. Het kan niet de bedoeling zijn dat mensen die informatie zomaar publiek kunnen maken. Je moet goedkeuring krijgen en een verklaring ondertekenen dat je op een correcte manier en met respect voor de privacy met die informatie omgaat.”

Waarom zo lang geduurd?

In Nederland zijn militaire archieven al langer openbaar en zijn ze ook bezig met het digitaliseren van die documenten. Ons land staat ver achter op dat vlak. Maar, hoe komt dat?

“In België en Vlaanderen gaan we op een bijzondere manier om met de Tweede Wereldoorlog”, aldus Neudt. “Verzet, maar vooral collaboratie, zijn erg beladen thema’s. Er is lang over gezwegen, het was een taboe, wat geleid heeft tot een zwijgcultuur. Het feit dat 8 mei geschrapt is als feestdag is daar een voorbeeld van.”

Maar dat is volgens de historicus geen reden om de archieven niet open te stellen. “We moeten dat gevoelige deel van onze geschiedenis durven aangaan. Met woord en wederwoord komen we tot een beter beeld van wat er toen allemaal gebeurd is.”

Het volgend parlement zal een wetswijziging moeten doorvoeren voor het helemaal rond is, maar het akkoord van het college van procureurs-generaal is een grote stap. Het kabinet van Justitieminister Paul Van Tigchelt (Open VLD) – dat hard gewerkt heeft aan het akkoord – gaat in lopende zaken nog een wetsvoorstel indienen.

Bron » VRT Nieuws

Loopt het spoor dood als een autopsie niets oplevert bij een cold case?

Geplaatst op door

De autopsie van Annie De Poortere heeft 30 jaar na haar verdwijning geen uitsluitsel kunnen bieden over hoe ze precies om het leven is gekomen. Dat laat het parket weten. “Maar dat wil niet noodzakelijk zeggen dat we nooit zullen weten wat er met haar gebeurd is”, vertelt Frank Van Saelen in het Radio 1-programma De Wereld Vandaag. Van Saelen is gewezen diensthoofd van de afdeling Moord en Agressie bij de federale gerechtelijke politie in Antwerpen.

“Natuurlijk is materieel bewijs heel belangrijk”, steekt Van Saelen van wal. “Dode lichamen kunnen soms wel degelijk nog spreken bij een autopsie of toxicologisch onderzoek. Een messteek in de ribben of een kogelgat in de schedel kan je ook jaren na het overlijden nog vaststellen, zelfs als de vlezige componenten van het lichaam zijn vergaan.”

“Als er geen materiële aanwijzingen zijn, wordt het voor de speurders wel een stuk moeilijker. Nu nog huiszoekingen doen bijvoorbeeld, dat is niet evident. Maar onmogelijk is het niet.”

Verhoren

Toch lijken de speurders in deze zaak de moed nog niet helemaal op te geven. Zo blijft de toenmalige echtgenoot van Annie De Poortere voorlopig nog aangehouden met een enkelband. Volgens bronnen verklaart hij dat hij haar thuis dood aangetroffen heeft en vervolgens begraven heeft. Kan de man blijven verhoren nog iets opleveren?

“Over dit specifieke dossier kan ik weinig zeggen, maar een verhoor kan ook na 30 jaar nog nuttig zijn”, beaamt Van Saelen. “De situatie van een cruciale getuige kan veranderd zijn: denk aan relaties die stuklopen, vriendschappen die verbroken kunnen zijn… Misschien praten er nu wel mensen die dat vroeger niet konden, wilden of durfden. Of weegt de wroeging na al die jaren uiteindelijk te zwaar door om te blijven zwijgen, nu de zaak weer onder de aandacht komt.”

Een leugendetector kan daarbij een hulp zijn. “Al zijn er believers en non-believers”, nuanceert Van Saelen. “Een echt bewijsmiddel zijn de resultaten van een leugendetector niet, maar je kan altijd proberen om zo bijvoorbeeld de druk wat op te voeren.”

Oude dossiers laten spreken

Daarbij is het natuurlijk belangrijk om het oude dossier grondig te raadplegen en de belangrijkste verdachten van toen opnieuw op te zoeken. Klopt hun verhaal nog wel, als je de nieuwe elementen erbij haalt?

“Maar ook mensen waaraan de speurders destijds niet gedacht hebben, moet je in overweging nemen. Misschien wijst de vindplaats van een lichaam wel in een richting waar destijds te weinig evidentie voor was, en nu wél relevant blijkt.”

Met de ogen van nu kijken naar het verleden, dus. “Zonder een oordeel te vellen over hoe de speurders het destijds hebben aangepakt”, benadrukt Van Saelen. “Zo hebben we met DNA-onderzoek enorme vooruitgang geboekt, iets wat men toen nog niet kon weten. Wat kan je nog verder uitspitten met de mogelijkheden van vandaag? Welke sporen mis je, en waarom? Wat er niet in een dossier zit, is even belangrijk als wat er wél in een dossier zit.”

Moeilijk gaat (soms) ook

Als je al die pistes grondig onderzoekt, kan je af en toe ook na tientallen jaren nog een cold case kraken. “Zo hebben we ervaring met een verdwijning uit 1998, waarbij het toch tot een doorbraak is gekomen. Er kwam een assisenproces en de daders werden veroordeeld. Dat is natuurlijk het ideale scenario.”

“Tijd speelt altijd in je nadeel. Maar een zaak is pas klaar als ze ofwel helemaal opgelost is, of als je elke steen 10 keer hebt omgedraaid. Voor cold cases is dit mijn advies: maak je schoenzolen vuil en ga opnieuw de baan op”, besluit Van Saelen.

Bron » VRT Nieuws