Tag archieven: Journalistiek

Oud-reporter volgde jarenlang het onderzoek naar de Bende van Nijvel: “Waarom stopten de Bende-overvallen plots?”

Geplaatst op door

Gerechtsjournalist Yves Barbieux volgde voor het ‘Nieuwsblad’ bijna vier decennia lang het onderzoek naar de Bende van Nijvel. Het einde van het onderzoek zat er al een tijdje aan te komen, toch smaakt de officiële bevestiging naar bitter falen, vindt hij.

Een tienerjongen staart daags na de overval op de Delhaize in Overijse naar de krijtlijnen silhouet op de parking waar zijn schoolvriend de avond voordien dood lag, vermoord door de Bende van Nijvel. Het was mijn eerste confrontatie met het leed dat de Bende bij de slachtoffers en nabestaanden heeft aangericht. Leed waarvoor wellicht nooit enige uitleg zal komen.

De feiten die men aan de Bende van Nijvel toeschrijft, vormen een kluwen, waarbij de vraag rijst of men door de talrijke verbanden, door het bos nog wel de bomen kon zien. Een eerste vlaag van overvallen vond plaats in 1982-83, een tweede in 1985. Vanwaar die pauze indien het om één bende gaat? De doelwitten lagen verspreid in verschillende gerechtelijke arrondissementen en taalgebieden, waar de speurders niet op dezelfde manier tewerk gingen. De verschillende dossiers uiteindelijk onder één dak samenbrengen om ze op een gecoördineerde manier te behandelen, liep helaas niet van een leien dakje. Waarom?

Twee grote hypotheses

De doelwitten en de manier waarop de daders te werk gingen, waren vaak uiteenlopend. Een kruidenierszaak overvallen was toch wat anders dan experimentele kogelwerende jassen bij de fabrikant stelen, laat staan op één en dezelfde dag een bloedbad aan te richten in twee verschillende warenhuizen.

Speurders volgden twee grote hypotheses om de Bende te proberen ontmaskeren. Kwamen de daders uit het traditionele zware banditisme? Waren zij slechts uit op geld en/of verkoopbare goederen? Mogelijk, maar waarom een bloedbad aanrichten en de aandacht van de politie trekken nog vooraleer de buit binnen is, zoals het geval was op de parkings van de Delhaize-warenhuizen in 1985?

Waren het dezelfde overvallers die het in 1982-83 op warenhuizen gemunt hadden? Toen drongen zij wel eerst binnen alvorens hun wapens te gebruiken. Werd de warenhuisketen Delhaize door gangsters gechanteerd, zoals commissaris Christian Smets van de Staatsveiligheid liet uitschijnen, en kregen zij ooit hun zin? Of stopten de overvallen pas nadat “Killer”, de meedogenloze Bende-leider, in Aalst dodelijk gewond raakte en de Bende ontbonden werd?

Politieke spanningen

Sommige speurders gooiden het over een andere boeg, die van de politieke spanningen tussen Oost en West in de jaren 1970-1980. Een vlaag van gewelddadige criminaliteit moest het land destabiliseren en klaarstomen om een meer VS-gezinde bewindvoering te accepteren. Sommige leden van de toenmalige rijkswacht zouden een coördinerende rol gespeeld hebben om uitvoerders voor de dodelijke raids te ronselen in kringen van banditisme en/of huurlingen. De betrokkenheid van die rijkswachters zou dan uitleggen waarom de daders altijd buiten schot van het gerecht konden blijven.

Tussen de twee vlagen van Bende-overvallen door zou de linkse terreurbeweging CCC ongemoeid zijn gelaten zolang zij met haar bomaanslagen de spanning maar bleef opvoeren. Mooie hypothese, maar ook hier zijn nooit bewijzen van gevonden. Ons land werd ook niet gedestabiliseerd, waarom stopten de Bende-overvallen dan plots?

Kale reis

“Sabotage, manipulatie, complot om het onderzoek ver van de daders te houden en zo de weg naar mogelijke opdrachtgevers te versperren, want daar zouden hoge omes bij kunnen zitten”, wordt soms geopperd om het falende onderzoek uit te leggen. “Moet wel een enorm complot geweest zijn met honderden betrokkenen zonder dat er ooit iets in die 40 jaar gelekt is. Nogal onwaarschijnlijk”, krijgen wij als antwoord.

Het dossier wordt nu afgesloten. De burgerlijke partijen die hoopten dat het Bende-mysterie dankzij de afschaffing van de verjaring alsnog zou opgelost worden of tenminste een uitleg zou krijgen, komen van een kale reis terug. Zij die destijds hoopten dat, juist dankzij de verjaring, ooit iemand na die ultieme datum de oplossing zou aanreiken, eveneens.

Bron » Gazet van Antwerpen

Flip Voets (74) overleden, de vader van de gerechtsjournalistiek in Vlaanderen

Geplaatst op door

Oud-journalist Flip Voets is overleden. Dat laat zijn familie weten aan onze redactie. Voets was ongetwijfeld een van de belangrijkste journalisten van de voorbije decennia. Hij lag aan de basis van de aandacht voor de gerechtelijke journalistiek bij de toenmalige BRT. Als voormalig topman van de Raad voor de Journalistiek maakte hij zich zorgen over de recente evoluties in het vak. Flip Voets had al een tijd kanker en overleed vandaag op 74-jarige leeftijd.

Jurist Flip Voets kwam eind jaren 70 bij de radionieuwsdienst van de toenmalige BRT. Als gewezen advocaat was hij goed geplaatst om de geruchtmakende processen Jespers en Horion te volgen. Vanaf de eerste golf van aanslagen van de Bende van Nijvel in 1982 hield hij zich vooral bezig met misdaad en justitie. Dat was toen relatief nieuw op een redactie van de toenmalige BRT, de huidige VRT.

Toen in 1985 de Bende opnieuw toesloeg, in de Delhaize van Aalst, legde hij zich zo goed als exclusief toe op gerechtelijke verslaggeving, voor het radionieuws en het duidingsprogramma “Actueel”.

Zoals je dat hieronder kan zien en horen deed Voets dat altijd neutraal, rustig en sereen, met zijn karakteristieke, vrij diepe, vertrouwenwekkende stem. Voets was wars van spektakel en sensatie.

Bouhouche en Beijer

Het duurde niet lang voor Voets een enorme dossierkennis had over zowat alle bendes en schandalen in ons land. Ook het Heizeldrama, extreemrechtse organisaties als Westland New Post en de terreur van de communistische CCC behandelde hij, en de contacten van sommige corrupte rijkswachters en gevangenisdirecteurs met obscure detectives, wapensmokkelaars en gangsters.

Voets ploegde zich doorheen de netwerken van toen vertrouwde namen als Jean Bultot, Juan Mendez, Madani Bouhouche en Robert Beijer. Als autoriteit over die dossiers kwam hij ook in het tv-journaal en in het duidingsprogramma Panorama aan bod.

Daarnaast was Voets een kenner van het justitiebeleid. Hij volgde de ontwikkelingen in de strafwet, en de evoluties in het gevangeniswezen in de jaren 80. Zo legt Voets hieronder een hervorming uit:

Couleur Locale en consumentenzaken

Begin jaren 90 verliet Voets het dagelijkse nieuws om programma’s te maken die veel aandacht schonken aan de multiculturele samenleving en mensen in het zuiden, onder meer “Couleur locale” en “NV de wereld”. Hij was ook producer van het consumentenmagazine “Per slot van rekening”. Op de nieuwsdienst volgden Jan Van Delm en Leo Stoops hem op, en na de zaak-Dutroux ontstond er snel een volledige crimi-redactie.

Flip Voets had ook nog een leven na de omroep. Zo begon Voets les te geven over gerechtelijke verslaggeving aan een paar hogescholen. In 1998 werd hij eindredacteur van “De Juristenkrant” en integratie-ambtenaar van de stad Antwerpen. Als ombudsman van de Raad voor de Journalistiek bemiddelde hij bij conflicten tussen de media en burgers die zich onheus behandeld voelden.

Logisch dat hij, met zijn staat van dienst, in 2002 de eerste secretaris-generaal werd van de Raad Voor Journalistiek. Dat bleef hij tot in 2014, toen Pieter Knapen hem opvolgde.

Bezorgd over huidige journalistiek

Voets maakte zich ook zorgen over zijn vak, de journalistiek. “Het is een moeilijke tijd, we zitten in een overgang, de journalistiek vindt haar plaats niet in de digitale, technologische evolutie”, zo zei hij in een recent interview, dat gepubliceerd werd in de Gazet van Zurenborg, een lokale Antwerpse krant.

“Vroeger was de radio het snelste medium, maar we gaven slechts om het uur nieuws en sloten ’s nachts de tent”, blikte hij terug op zijn tijd bij de omroep. “Nu proberen ze om één minuut vóór de concurrentie te zijn, ten koste van de betrouwbaarheid.”

“Iedereen post informatie naar iedereen in de hele wereld, alles heeft dezelfde status, er is geen kwaliteitstoets. De kans op foute informatie en fake nieuws is groter dan ooit. Het is een moeilijke tijd voor journalisten om zich te onderscheiden van al die anderen”, zo stelde hij vast.

In Voets’ overlijdensbericht schrijft zijn familie dat “zijn aanpak zich kenmerkte door diplomatie, integriteit en een breed interesseveld”. Om te besluiten met deze mooie woorden: “Wie dichter bij hem stond, kende hem als een warme persoonlijkheid, betrokken en intelligent met een grote gevoeligheid voor maatschappelijke thema’s.”

Bron » VRT Nieuws

“Plots zit ik aan de andere kant van de barrière”: hoe onze reporter verdachte werd in onderzoek naar Bende van Nijvel

Geplaatst op door

“Ik, Jean-Claude Lacroix, onderzoeksrechter bij de rechtbank van eerste aanleg in Charleroi, verhoor Yves Barbieux als verdachte in een onderzoek naar feiten waarbij 28 doden zijn gevallen tussen 1982 en 1985.” De Bende van Nijvel dus. Als aanhef van een proces-verbaal van verhoor, kan dat tellen. Plots zit ik dus “aan de andere kant van de barrière”, uitgerekend in hét misdaaddossier bij uitstek dat ons land al decennialang in de ban houdt.

Het turbulente jaar 1985 is er een om nooit te vergeten. Na de terreur van de Cellules Communistes Combattantes (CCC) word ik geconfronteerd met de afschuw van het Heizeldrama. Maar uitgerekend dat jaar voert de Bende van Nijvel haar meest moorddadige aanslagen ooit uit. Die kosten het leven aan zestien van de 28 slachtoffers van de Bende.

De dubbele overval van 27 september op de Delhaize-filialen in Eigenbrakel en Overijse bewijst wat een nietsontziende killers die Bendeleden wel zijn. De balans is bijzonder zwaar: die avond alleen vallen er acht doden. De volgende dag zie ik in Eigenbrakel nog altijd een oranje bestelwagen staan, waarvan de vloer in de stuurhut onder het bloed zit van de bestuurder. Hij werd zonder reden doodgeschoten. In Overijse spreek ik een 14-jarige jongen aan die komt kijken waar zijn schoolkameraad de avond voordien werd neergeknald. De overval van 9 november 1985 op de Delhaize van Aalst (opnieuw acht doden) staat er dan nog aan te komen. Overal in het land verschijnen ’s avonds scherpschutters en paracommando’s op de daken van de warenhuizen .

Gele affiche

Twee processen later – tegen de bende van Baasrode rond Philippe De Staerke en tegen de Borinage-bende rond Michel Cocu – is het mysterie rond de Bende van Nijvel nog altijd niet opgelost. De speurders besluiten een tweede reeks robotfoto’s van Bendeleden te publiceren. De gele affiche moet onthuld worden tijdens het VTM-programma Oproep 2020 van maandag 19 oktober 1998. Alle hoop van de onderzoekers is gericht op reacties van het brede publiek, maar ook op die van verdachten onderling.

Ik krijg die robotfoto’s echter op voorhand in mijn bezit. Wij willen ze in de weekendkrant publiceren, net voor het opsporingsprogramma wordt uitgezonden. Het lijkt een fijn plan. Enerzijds het publiek warm maken om de uitzending te bekijken en zo meer reacties uitlokken. Anderzijds is dat voor mij journalistiek gezien een mooie primeur.

Maar de vroegtijdige publicatie van de robotfoto’s schiet bij de speurders in het verkeerde keelgat. Diezelfde zaterdag nog komen zij, onder leiding van toenmalig procureur-generaal Claude Michaux en onderzoeksrechter Jean-Paul Reynal eerst bij mij thuis langs, daarna bij de redactie. “U beseft toch, meneer Barbieux, dat – als ik op een zaterdag op afstapping meega – dit bewijst dat wij de zaak bijzonder ernstig nemen?”, waarschuwt Claude Michaux.

Rood of zwart

Het blijken geen holle woorden. In mijn eerste verhoor schiet de tweede onderzoeksrechter Jean-Claude Lacroix meteen met scherp: “Het lijdt geen twijfel, meneer, dat u op het einde van het verhoor maatregelen tegen u mag verwachten. De vraag is of het een aanhouding wordt, dan wel een inverdenkingstelling, en of dat mandaat uiteindelijk behandeld zal worden door een rechter in het rood (van het assisenhof, red.) of in het zwart (van de correctionele rechtbank, red.).”

Wie heeft mij die robotfoto’s doorgespeeld? Daar draait het allemaal om. Van het wettelijk beschermde bronnengeheim van de journalist is er dan nog geen sprake. Het wordt dus een urenlange poging van de rechter om mij de naam van mijn tipgever te ontfutselen. Wat ik weiger te doen. Naarmate de ondervraging vordert, begrijp ik dat de Bende-speurders zich al langer afvragen waar ik mijn informatie over het onderzoek vandaan haal. Sommigen vragen zich af of er een “mol” in hun midden is, die mij inlichtingen doorspeelt zodat mijn artikels aan de Bende verklappen waar de speurders mee bezig zijn.

Doorverwezen

Op het einde van de dag word ik in verdenking gesteld voor heling van gestolen stukken. Plots zit ik in een rol die ik gewoonlijk als journalist van aan de zijlijn beschrijf: die van een verdachte die voor de raadkamer moet verschijnen. Samen met de man die mij de robotfoto’s heeft doorgespeeld, word ik doorverwezen naar de correctionele rechtbank. “Vraag een Nederlandstalig proces aan, want hier in Charleroi lusten ze jullie rauw”, raadt meester Jean-Philippe Mayence mij aan. In Brussel worden wij uiteindelijk over de hele lijn vrijgesproken. Het heeft vijf jaar geduurd.

Bron » Het Nieuwsblad

De Standaard lanceert eerste true crime-podcast

Geplaatst op door

Hoe word je één van de meest gezochte gangsters van het land? En, nog interessanter, hoe word je daarna weer een gewone burger? Leraar. Vanaf vandaag kunt u luisteren naar het fascinerende levensverhaal van Philippe Lacroix, in de eerste true crime-podcastreeks van De Standaard: Lacroix. Ik was gangster.

Philippe Lacroix was in de jaren ’80 de luitenant van de beruchte gangster Patrick Haemers. Haemers werd door zijn lef en zijn looks het gezicht van de bende, maar volgens de speurders was Lacroix het brein ervan.

De bende pleegde verschillende gewapende overvallen, altijd met enorm veel geweld. Daarbij vielen officieel drie doden. Eenmaal op de radar van de politie, schakelden Lacroix, Haemers en co. over op een andere tactiek: ze ontvoerden oud-premier Paul Vanden Boeynants voor losgeld. Daarna volgde een leven op de vlucht. Met valse paspoorten, pruiken en plaksnorren. Tot eerst Haemers in Brazilië en twee jaar later ook Lacroix in Colombia werden gevat. In 1994 kreeg Lacroix, als één van de laatsten in ons land, de doodstraf.

13 jaar in de cel

Hij zat uiteindelijk ruim 13 jaar in de gevangenis en daar begon hij weer te studeren. Na zijn vrijlating begon hij een nieuw leven. ‘Alles is altijd mogelijk’, concludeert Lacroix, ‘ook voor mensen die iedereen heeft opgegeven.’ Het is meteen ook dé reden waarom hij toezegde om, voor het eerst, zijn hele levensverhaal te vertellen.

Niet alleen Lacroix, maar ook andere personen komen aan bod in de podcast. Van de rechercheur die hem opgesloten heeft tot zijn leraar Nederlands in de gevangenis. En we praten ook met één van de slachtoffers. Want dat is een kant van het verhaal die niet vergeten mag worden.

Schuldinzicht

Anno 2023 is Lacroix nog steeds dezelfde persoon, meent hij zelf, máár hij staat wel helemaal anders in het leven. ‘Ik besef nu dat ik vroeger geen maturiteit had en dat mijn vriendschappen naïef waren.’ Hij kijkt met nieuwe inzichten naar alles wat was, wat is, en wat nog zal zijn. En op die manier daagt hij onbewust de luisteraar – en bij uitbreiding de samenleving – uit om na te denken over goed en slecht, vriendschap en verraad, schuld en boete.

De podcast” Lacroix. Ik was gangster” werd gemaakt door Mark Eeckhaut, Marjan Justaert, Joris Van Damme en Lise Bonduelle. U vindt hem in de podcastapp van De Standaard of op uw favoriete podcastapp.

Bron » De Standaard

“Bende van Nijvel heeft met drugs en de Rijkswacht te maken” schrijft Hilde Geens in nieuw boek

Geplaatst op door
In haar nieuwe boek “Het Complot van de Stilte” schrijft journaliste Hilde Geens over het verband tussen de zaak rond commandant François en de Bende van Nijvel. Drugs, geld en de Rijkswacht zijn woorden die steeds terugkomen. En de moordaanslag op majoor Herman Vernaillen in Hekelgem in 1981 is het scharnierpunt tussen de twee dossiers, aldus Geens.
In haar nieuwe boek over de Bende van Nijvel legt journaliste Hilde Geens (o.a. Humo en Knack red.) de kiem van de Bende van Nijvel bij de Rijkswacht en de zaak rond commandant François. “Einde jaren 70 zijn de Amerikaanse veiligheidsdiensten bezorgd over import en export van drugs vanuit Europa, vooral via de luchthaven van Zaventem. Rijkswachtcommandant Leon François mag als een van de eerste Europeanen een opleiding volgen in de VS. Hij leidt daarna het Nationaal Drugs Bureau (NDB) en laat mensen schaduwen, undercover gaan, drugs uithalen, zaken uitlokken, enzovoort. Dat liep helemaal uit de hand en dankzij onderzoek van majoor Herman Vernaillen werd het NDB ontbonden en François veroordeeld”, legt Geens uit.

Majoor Vernaillen

In 1981 werd Vernaillen het slachtoffer van een moordaanslag bij hem thuis in Hekelgem. De majoor overleefde de aanslag, zijn vrouw raakte zwaargewond. Volgens Hilde Geens is Vernaillen zeker dat het om dezelfde daders gaat als de mensen die achter de Bende van Nijvel zitten. “Hij onthult dat in het boek van Bende-slachtoffer David Van de Steen en journalist Annemie Bulté. Bende-verdachte Beijer schrijft dan weer zelf in zijn eigen boek dat hij betrokken was bij de aanslag op Vernaillen. Ik heb bovendien in het Rijksarchief aanwijzingen gevonden en verklaringen van getuigen uit Asse, over de betrokkenheid van garagist Willy D. en die zou, zo blijkt later, ook een rol spelen in enkele bendemoorden.”
Geens haalt veel linken en verbanden aan in haar nieuwe boek. “Na de overval op wapenhandel Dekaise in Waver werden de overvallers klemgereden en beschoten in Hoeilaart. Een rijkswachter die hen achtervolgde herkende zijn collega Bouhouche, hij leek geschminkt. Bij het onderzoek werden verschillende voorwerpen in de wapenwinkel gevonden waar fond de teint opzat.”

Daders: de usual suspects

Volgens Hilde Geens zijn er zo’n 20 hoofdverdachten betrokken bij de Bende van Nijvel. “Je hebt de Borains, die vrijgesproken werden, de kliek van Bouhouche en Beijer en de De Staerkes. Het gaat volgens mij niet om één bende, maar het zijn de wapens die misdaden met elkaar verbinden. Volgens een speurder kwamen ze allemaal van de roof bij wapenhandel Dekaise, maar dat bewijst natuurlijk niet dat ze telkens door dezelfde gangsters gebruikt werden.”
“Het intrigeerde me bijvoorbeeld dat de overvallers in Eigenbrakel woest werden omdat ze de “babykluis” niet open kregen. Het stond er in acht talen op dat de bank de tweede sleutel had. Een kwartier later in Overijse zijn ze opnieuw boos en verbaasd dat ze een gelijkaardige kluis niet open krijgen of kunnen meenemen. Dat wisten ze toch van de raid een kwartier daarvoor in Eigenbrakel? Ging het om dezelfde ploeg? De vraag is ook of al die daders elkaar zelfs kenden.”

De vier

Er zijn volgens Geens aanwijzingen dat vier mensen zowel bij de eerste als bij de laatste moorden van de Bende van Nijvel betrokken zijn. “Van de aanslag op Vernaillen tot de vreselijke overval op de Delhaize in Aalst: telkens is er een verband met ex-rijkswachters Robert Beijer en Madani Bouhouche, de vroegere adjunct-gevangenisdirecteur Jean Bultot en garagist Willy D.

Proces in 2025?

Hilde Geens zou na 2025 inzage krijgen in het strafdossier over Rijkswachtcommandant François. “Dat was het antwoord van federaal procureur Marianne Cappelle toen ik vroeg om het dossier in te kijken. Want, wat bleek, ze heeft de hele zaak toegevoegd aan dat van de Bende van Nijvel. Dat ondersteunt wel mijn stelling over de link tussen de twee dossiers. Maar tegen dan ben ik 80, ze is wel optimistisch.”
Toch gelooft Hilde Geens in een proces. “Er zijn veel fouten gemaakt en er zijn veel valse sporen gelegd, maar ik vang signalen op dat er een proces komt en dat de wet zou aangepast worden om een verjaring te stuiten. Ik zie dat allebei als een goed teken.

Geen DNA

“Maar gisteren kreeg ik opnieuw een schok. Een jaar of tien geleden was er in La Dernière Heure sprake van DNA op een kledingstuk van een verdachte van het bloedbad in Aalst. Ik vroeg toen aan een speurder of ze DNA hadden van al hun slachtoffers. “Maar natuurlijk”, zei die politieman. Wel, gisteren belde een slachtoffer om te zeggen dat ze zijn DNA hadden gevraagd. Dat hadden ze dus nog niet.” Toch blijft Geens hoopvol. “Eindelijk iemand die er toch achteraan gaat. Dus ja, ik heb nog hoop op een proces.”
Het boek “Complot van de Silte” van Hilde Geens is uitgegeven bij Borgerhoff & Lamberigts.
Bron » VRT Nieuws | Lennart Segers