De politici die gevolgd werden door de Staatsveiligheid eisen excuses. Zeker nu het Comité I bevestigt dat de geheime dienst fouten maakte. ‘Onze namen zijn zomaar te grabbel gegooid’, zegt Vlaams Parlementslid Kris Van Dijck (N-VA).

Een reeks politici doken op in het gelekte rapport van de Staatsveiligheid over de handel en wandel van organisaties als Scientology, Sahaja Yoga en de Moslimbroederschap. De geheime dienst merkte bijvoorbeeld op dat Van Dijck werd benaderd door Sahaja Yoga.

“Iemand heeft me meer bepaald gevraagd of ik een ruimte kende om yoga te doen”, zegt het Vlaams Parlementslid. “Ergens kan ik ermee lachen. De situatie is zo belachelijk. Maar anderzijds wordt mijn naam simpelweg te grabbel gegooid door de geheime dienst. En de mensen denken snel ‘Waar rook is, is vuur’.” Het ergste is volgens Van Dijck dat de Staatsveiligheid nooit contact met hem heeft opgenomen.

“Zo’n belangrijke dienst moet ernstig werk leveren. Zeker met parlementsleden. Maar de regels en procedures blijken niet gerespecteerd. Ik begrijp dat ze zaken willen uitzoeken, maar dat moet wel steeds correct gebeuren. Dit is geen lachertje. Tijdens de hele hetze heeft topman Winants mij ook nooit een woordje uitleg gegeven. En ik wacht eveneens nog op excuses.”

Rol voor politiek

Rik Torfs, de rector van de KU Leuven en voormalig CD&V-senator, vindt het uitgelekte rapport een schending van zijn privacy. Hij benadrukt dat de Staatsveiligheid met de nodige zorgvuldigheid moet werken. “Hun uitleg dat ze me volgden om me te beschermen en niet om me te controleren, heb ik altijd onnozel gevonden. Dat slaat nergens op.”

Torfs staat in het rapport omdat hij als organisator van een colloquium rond ‘godsdienst in de 21ste eeuw’ door Scientology was benaderd. De CD&V’er heeft echter niets te maken met de organisatie, benadrukt hij. “Het is toch wat vreemd dat de Staatsveiligheid zich moet bezighouden met het onderzoek naar sekten. Dat kan het parket toch ook doen? De Staatsveiligheid zou zich moeten concentreren op terrorisme en radicalisering. “Al speelt de politiek daarin ook een rol. Het parlement beslist namelijk welke taken de Staatsveiligheid krijgt. Mij lijkt het een goed idee om die taakverdeling te herbekijken in de nabije toekomst.”

Staatssecretaris voor Asiel Maggie De Block (Open Vld) zegt dat ze het rapport van het Comité I met veel interesse zal lezen, maar wil voor de rest geen commentaar kwijt. “Ik heb vertrouwen in het onderzoek dat justitieminister Annemie Turtelboom vorderde.” Haar naam viel omdat een sekte de gewezen huisarts had opgebeld met de vraag haar voorschrijfgedrag van medicamenten te milderen.

Behalve Van Dijck, Torfs en De Block worden nog een hele resem politici genoemd in het gelekte rapport van de Staatsveiligheid, onder wie Elio Di Rupo (PS), Inge Vervotte (CD&V), Tony Van Parys (CD&V) en Johan Demol (gewezen Vlaams Belang). De Staatsveiligheid heeft altijd benadrukt dat ze geen politici spioneert. Dat hun namen in het rapport opduiken, komt doordat sekten contact met hen zochten. “Wij houden de leden van die sekten in de gaten, niet de politici”, zei Winants meermaals.

Verdediging

Senator Dirk Claes (CD&V) is een van de weinige politici die administrateur-generaal Alain Winants nog openlijk verdedigt. Hij zetelt in de begeleidingscommissie in de Senaat die het onderzoek van het Comité I naar de Staatsveiligheid mee opvolgt.

“Winants verdient een eerlijke kans. In het verslag van het Comité I staat alleen dat een onderzoek naar de strategie van Scientology belangrijker is dan het noemen van namen. Maar dat doet niets af aan de merites van Winants.” Volgens Claes maakt de baas van de Staatsveiligheid nog altijd kans op een herbenoeming. “Niets belet de man om herbenoemd te worden en een nieuw mandaat aan te gaan.”

Bron » De Morgen

De Wetstraat heeft nog amper vertrouwen in de Staatsveiligheid en topman Alain Winants. De herbenoeming waarop hij aast, lijkt stilaan uitgesloten. ”Winants moet zijn fout toegeven, maar zal dat nooit doen”, zegt justitiespecialist Renaat Landuyt.

“Het rapport van het Comité I bewijst dat de Staatsveiligheid het niet zo nauw neemt met de regels. Ze spelen blijkbaar graag cowboy en indiaantje. Dat kan niet. Of de herbenoeming in gevaar is? Dat lijkt me evident. Hij zit aan het stuur. Hij is verantwoordelijk.”

Een politicus binnen de regering-Di Rupo is duidelijk. Als het van hem afhangt, heeft Winants niets meer te zoeken bij de Staatsveiligheid. De druppel is het feit dat nu ook het Comité I, het orgaan dat de inlichtingendiensten controleert, struikelt over de manier van werken van de Staatsveiligheid.

Alles draait om een onderzoek naar organisaties als Scientology en Sahaja Yoga, die politici benaderden. Het Comité I noemt dat onderzoek, dat uitlekte met alle namen van benaderde politici, ‘problematisch’ .

Vel redden

De Staatsveiligheid reageerde in een kort persbericht. Kern van de zaak: de Staatsveiligheid is niet doof voor kritiek. Want, zo schrijven ze, ze schikten zich al naar de aanbevelingen van het Comité I in twee tussentijdse verslagen. Verder zeggen ze intern ook al maatregelen te hebben genomen om zich te schikken naar de definitieve aanbevelingen van het controleorgaan. Het bericht werd uitgestuurd in naam van de Staatsveiligheid en niet van de administrateur-generaal Alain Winants, die met vakantie is.

Voor sp.a-Kamerlid en justitiespecialist Renaat Landuyt volstaat het bericht van de Staatsveiligheid niet. Winants kan volgens hem maar op één manier zijn vel en zijn stoel redden – door toe te geven dat de Staatsveiligheid fouten maakte. “Het onderzoek focuste zich op mooie namen in plaats van op de verbanden en de structuren. En dat gebeurt vaak. De doorlichting van het Comité I zegt genoeg. Alles hangt nu af van de reactie van Winants. Maar het zou me écht verbazen dat hij de fout toegeeft.”

Prestigieuze post

Alain Winants staat al sinds 2006 aan het hoofd van de Staatsveiligheid. Politieke partijen zijn niet ongevoelig voor de prestigieuze post. Van Winants is het geen geheim dat hij een Open Vld/MR-etiket draagt. Eigenlijk verstreek zijn vijfjarig mandaat in 2011 al. Sindsdien is hij administrateur-generaal ad interim. Justitieminister Annemie Turtelboom (Open Vld) moet de benoeming van Winants’ opvolger snel op gang trekken.

In de wandelgangen van de Wetstraat klinkt het dat na deze nieuwe kritiek meer partijen gewonnen zijn voor een open procedure dan voor een herbenoeming van Alain Winants. Een naam die valt als het gaat over zijn mogelijke opvolger is die van oud-procureur-generaal Cédric Visart de Bocarmé. Hij zou door het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Joëlle Milquet (cdH) vooruitgeschoven worden als dé kandidaat van de christendemocraten. Al ontkent de partij dat formeel.

Bron » De Morgen

De naam van topman Alain Winants is geen enkele keer afgedrukt in het verslag van het Comité I over de Staatsveiligheid. Toch komt de kritiek ook bijzonder ongelegen voor de man persoonlijk. Winants wacht en hoopt namelijk op een herbenoeming.

In tegenstelling tot het onderzoek van de Staatsveiligheid naar Scientology noemt het Comité I in zijn verslag van 21 bladzijden niemand bij naam. Dus ook niet topman Alain Winants. Het Comité I heeft het hoogstens over ‘de hiërarchie van de Staatsveiligheid’ die geen duidelijke en geen eenduidige regels uitvaardigde voor de opstellers van het uitgelekte en intussen fel bekritiseerde onderzoek.

Winants zelf was gisteren karig met commentaar bij confrontatie van de kritieken van het Comité I. “Ik ben met vakantie en kan van hieruit niet reageren. Ik wil dat verslag zelf eerst grondig lezen voor ik me uitspreek.” Of de kritiek zijn herbenoeming niet in het gedrang brengt? “Geen commentaar”, zegt hij na, lang aarzelen. Want eigenlijk is de officiële titel van Alain Winants vandaag de dag ‘maar’ administrateur-generaal ad interim.

De topman wacht namelijk al twee jaar op zijn herbenoeming. Winants vijfjarige mandaat liep in 2011 af. De magistraat uit Tongeren, die een Open Vld-MR-etiket heeft, werd eind 2006 door de paarse regering-Verhofstadt II tot topman gebombardeerd. Alain Winants zelf wil niet liever dan dat hij wordt herbenoemd. Hij gaf dat ook al publiekelijk toe. Onlangs alludeerde hij er nog op in een interview over de al dan niet samenwerking tussen de Staatsveiligheid en de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA.

Dat Winants bezig is met ‘zijn postje’ bewijst ook hetvolgende: op zaterdag 2 februari publiceert De Morgen het uitgelekte Staatsveiligheidrapport ‘Fenomeenanalyse met contacten tussen politici en Scientology en Sahaja Yoga’. Onder meer CD&V’ers Tony Van Parys en Rik Torfs en N-VA’er Kris Van Dijck figureren op de lijst van politici die volgens de Staatsveiligheid contact hadden met wat de inlichtingendienst ‘schadelijke sektarische groeperingen’ noemt.

Opmerkelijk: Diezelfde dag nog geeft Winants een persconferentie. Om te zeggen dat de Staatsveiligheid geen politici bespioneert. De genoemde politici moesten eerder gezien worden als slachtoffer, zegt Winants. Nog opmerkelijker: Winants noemt het uitlekken van het rapport een afrekening. Hij vindt het vreemd dat het rapport al vier maanden bestond toen het uitlekte. “Ik heb aanleiding om mij ietwat geviseerd te voelen. Ik onthul geen geheim als ik zeg dat ik kandidaat ben om mezelf op te volgen. Ik weet niet of ik stoor, wie ik stoor en waarom ik stoor”, zegt hij op zijn persconferentie.

Steun verloren

Sabine De Bethune, voorzitter in de Senaat van de vaste commissie belast met de begeleiding van het Comité I, wilde gisteren niet reageren op de inhoud van het verslag van het Comité I. “We hebben met de begeleidingscommissie gezegd dat we in drie stappen willen werken bij de doorlichting van de Staatsveiligheid. Ik heb het verslag nog niet ontvangen. Na de vakantie zullen we met de begeleidingscommissie ons daarover buigen. We zullen zien of er aanbevelingen volgen, maar dat beslissen we pas nadat we alle drie luiken bezitten. Ik wil daar niet op vooruitlopen”, zei de senator (CD&V).

In de wandelgangen klinkt het intussen dat Alain Winants hoe langer hoe meer de steun van de meerderheidspartijen verloren heeft. Het gros van de meerderheidspartijen zou intussen aansturen op het openstellen van de vacature aan de Staatsveiligheid in plaats van het herbenoemen van Winants.

Minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld) wilde gisteren niet in haar kaarten laten kijken. Haar woordvoerster Margaux Donckier beklemtoont dat de minister zelf aanstuurde op het onderzoek en noemt het vanzelfsprekend dat er groot belang zal worden gehecht aan de resulaten.

“De bevindingen van het Comité I zullen na het reces eerst besproken worden binnen de begeleidingscommissie van het parlement en daarna door de regering. Maar het is sowieso duidelijk dat aanbevelingen rigoureus zullen worden uitgevoerd. Het gaat tenslotte om de werking van een belangrijke dienst als de Staatsveiligheid”, aldus Donckier. Wat dat betekent voor het lot van Winants? “Dat wordt daarin meegenomen.”

Bron » De Morgen

Het is “problematisch” dat de Staatsveiligheid zomaar namen van politici en andere personen noemde in een vertrouwelijk onderzoek naar Scientology. Dat schrijft het Comité I in een rapport over de dienst, nadat het hele onderzoek uitlekte.

Het Comité I, het orgaan dat de inlichtingen- en veiligheidsdiensten controleert, struikelt over de manier van werken bij de Veiligheid van de Staat. Alles draait om een vertrouwelijk rapport van de Staatsveiligheid, getiteld: ‘Fenomeenanalyse van niet-staatsgestuurde inmengingsactviteiten’. Dat onderzoek moest in kaart brengen hoe organisaties als Scientology, Sahaja Yoga en de Moslimbroederschap instellingen en politici viseren om hun beslissingen te beïnvloeden. In het rapport werden ruim 30 politici met naam en toenaam genoemd.

Omdat het hele document – inclusief de namen van de genoemde politici – in februari op de straatstenen belandde, stond het hele (politieke) land in rep en roer. Zowel de begeleidingscommissie van de Senaat als de minister van Justitie vorderde een onderzoek van de werking van de Staatsveiligheid door het Comité I.

Dat start zijn conclusies van het verslag, dat De Morgen kon inkijken, met een positieve noot. Dat een dergelijke fenomeenanalyse erg nuttig is, schrijft het Comité I. Maar daarna is het gedaan met de complimenten. Het Comité I heeft kunnen vaststellen dat de opstellers van het bewuste rapport geen duidelijke en eenduidige richtlijnen kregen van hun oversten.

Stigmatiserend

“Het vermelden van namen, of deze nu van politieke mandatarissen of van andere personen zijn, is problematischer. Enerzijds lijkt het niet nodig om namen te vermelden, zelfs niet als het doel is te informeren over bedreigingen die sommige organisaties of sektes kunnen vormen”, schrijft het Comité I. “Een analyse die in detail beschrijft hoe de politieke mandatarissen of ex-mandatarissen werden benaderd – en of ze gerekruteerd werden of niet – was zinvoller geweest.”

Het onderzoek van de Staatsveiligheid beschrijft volgens het Comité I echter niet – of zeker niet genoeg – de onwettige, bedrieglijke en heimelijke middelen die daarvoor zouden zijn gebruikt. Het ontbreken van een echte inkijk in de gebruikte strategie van Scientology en het ontbreken van een context waarin namen van politici worden genoemd, leidt volgens de onderzoekers tot één vaststelling: “Het werkt stigmatiserend voor de personen die met naam en toenaam zijn genoemd.”

“Als de Staatsveiligheid namen wenst te vermelden – en dat is haar verantwoordelijkheid – dan zou ze in het rapport de graad van hun betrokkenheid ook moeten weergeven. Om elke verwarring en dubbelzinnigheid te vermijden.” Het Comité I voegt daaraan toe dat in eerdere fenomeenanalyses nooit namen werden vermeld. Het beklemtoont dat het nog maar om voorlopige conclusies gaat en verder zal werken aan de doorlichting van de Staatsveiligheid.

Alain Winants, administrateur-generaal van de Staatsveiligheid, wenste niet te reageren. “Ik ben met vakantie en wil dat verslag eerst grondig lezen voor ik me uitspreek.” Winants wilde ook niet kwijt of hij vreest dat deze nieuwe kritiek zijn herbenoeming hypothekeert.

Bron » De Morgen

Een beschadigingsoperatie en een politieke afrekening. Aan verontwaardiging toonde Alain Winants, hoofd van de Staatsveiligheid, geen gebrek toen hij zich dit voorjaar moest verantwoorden nadat een nogal merkwaardig geheim rapport van zijn dienst uitlekte in De Morgen. In dat confidentiële dossier werden de contacten nagegaan tussen sektarische organisaties als Scientology en Sahaja Yoga en een diverse groep politici.

Liever dan over de bediscussieerbare kwaliteiten van die zogenaamde ‘fenomeenanalyse’ richtte de baas van de Staatsveiligheid zich op het lek zelf. Dat zou er immers enkel gekomen zijn om hem voetje te lichten in zijn mars naar een nieuwe herbenoeming.

Alain Winants verweerde zich als een James Bond achter vijandelijke linies, met zelfs een voor inlichtingendiensten hoogst ongebruikelijke geïmproviseerde persconferentie, maar over de grond van de zaak (de inhoud van het rapport) ging het amper. In het dossier vallen de namen van onder meer oud-senator Rik Torfs (CD&V), huidig staatssecretaris Maggie De Block (Open Vld) of oud-minister Frank Vandenbroucke (sp.a), hoewel hen, voor zover we weten, absoluut niets aangewreven kan worden.

Is het normaal dat een inlichtingendienst rapporten opstelt over verkozenen zonder dat ook maar enigszins helder gemaakt wordt hoe actief de contacten zijn tussen die genoemde politici en de sektevertegenwoordigers? En nog meer ten gronde: is het normaal dat een inlichtingendienst de gesprekken van politici screent?

Gelukkig is er nu een nieuw evaluatierapport, ditmaal van het Comite I, dat de vaderlandse inlichtingendiensten controleert. Dat rapport verlegt de focus weer naar de inhoud. Het Comité noemt de inhoud van het rapport ‘problematisch’ – in het Wetstratees een forse uitbrander.

Volgens het Comité heeft de Staatsveiligheid zich slecht van zijn taak gekweten. Zo was het helemaal niet nodig om de namen van politici zomaar op te lijsten zonder dat duidelijk wordt welke rol ze spelen en bovenal doet deze fenomeenanalyse niet wat ze moet doen: een fenomeen analyseren, tiens, en wel van de tactieken waarmee sektes proberen een voet tussen de politieke deur te krijgen.

Dat is een flinke draai rond de oren van meneer Winants en zijn dienst. Het lekken van het oorspronkelijke sekterapport had wellicht weinig te maken met de carrièrevooruitzichten van de zittende baas van de Staatsveiligheid. Maar nu Alain Winants er toch zelf over begonnen is, kan het geen kwaad deze strenge evaluatie van het Comité I mee te nemen in de beoordeling van zijn functioneren, als zijn herbenoeming straks effectief op tafel komt.

Bron » De Morgen | Bart Eeckhout