Tag archieven: Verjaring

Anciaux wil Bende van Nijvel voor assisenhof

Geplaatst op door

Senator Bert Anciaux (sp.a) wil dat minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld) een assisenhof laat samenroepen om de misdaden van de Bende van Nijvel te berechten. Dat moet gebeuren vooraleer de zaak verjaart, zelfs als er geen materieel bewijs is. Hij zei dat deze namiddag in de Senaatscommissie Justitie.

Tussen 1982 en 1985 doodde de Bende van Nijvel 28 personen bij verschillende overvallen, voornamelijk op Delhaize-warenhuizen. De daders werden nooit gevonden en op 9 november 2015 verjaren deze misdaden.

Anciaux stelde vast dat commissaris Eddy Vos na zestien jaar speuren niet meer gemotiveerd is om nog verder te werken in de cel die de misdaden van de Bende van Nijvel onderzoekt. Vos heeft zijn overplaatsing aangevraagd. Anciaux: “Het is duidelijk dat Vos wéét wie de daders zijn, maar niet kan bewijzen dat ze het gedaan hebben. Om een assisenhof samen te roepen is het echter helemaal niet nodig dat er materieel bewijs is.”

“Ik stel voor dat de minister van Justitie haar injunctierecht gebruikt om een assisenhof samen te roepen. De jury moet dan maar beslissen of die daders schuldig zijn of niet.” De socialistische senator gaf nog mee dat Turtelboom “niet onmiddellijk” haar injunctierecht moet gebruiken, “maar in ieder geval vooraleer de verjaring bereikt wordt.”

Juridisch gezien is de piste van Anciaux perfect mogelijk. In België is een materieel bewijselement (vingerafdrukken op een revolver, camerabeelden van daders) niet nodig om iemand te veroordelen. In ons land België volstaan voldoende, sterke, eensluidende vermoedens in dezelfde richting om iemand te veroordelen. Dat bewijst de parachutemoord. Daar was ook geen materieel bewijs.

België kent – op enkele wetten na zoals de BOM-wet, de wet die de bijzondere politiemethoden regelt – ook geen regels om het bewijs te waarderen: de wet bepaalt niet wat als bewijsmiddel kan en wat niet. Ze zegt ook niet welk bewijselement belangrijker is dan een ander. In Nederland is dat wel zo. Ooit probeerde de Antwerpse senator Eddy Boutmans (Agalev) ook hier een begin van bewijsrecht in te voeren, maar dat lukte niet.

Minister Turtelboom zei dat het vertrek van Commissaris Vos uit de Cel-Bende van Nijvel het onderzoek niet in het gedrang brengt. “De onderzoeksrechter en de speurders verkennen meerdere pistes en ze zijn zeer gemotiveerd. Ik zal binnenkort de nabestaanden van de slachtoffers ontmoeten om hen te aanhoren”, aldus Turtelboom. Op Anciaux’ voorstel ging ze niet in.

Bron » Bende van Nijvel

De klok tikt ook voor de Bende

Geplaatst op door

Nee, een smoking gun verwacht niemand nog. Maar in het onderzoek naar de Bende van Nijvel rekent men wel nog op de tijd. “Mensen worden ouder, ze praten makkelijker”, zegt procureur des konings Christian De Valkeneer. Het is niet de eerste keer dat er in het onderzoek naar de Bende van Nijvel plots ‘iets beweegt’ op een moment dat iedereen dat onderzoek zo goed als dood waant. Die laatste indruk was tot gisteren overigens perfect begrijpelijk. Hij werd door niemand minder dan door het gezicht van dat Bende-onderzoek zelf gevoed: speurder Eddy Vos. Ongeveer een maand geleden vroeg hij zijn overplaatsing aan. Moe gezocht, uitgespeurd.

“Opzijgeschoven en te loyaal om na te trappen”, zeggen sommigen. Vos zelf ontkent: “Ik ben niet met slaande deuren vertrokken. Maar na vijftien jaar was ik het wel moe om voor de zoveelste keer altijd weer dezelfde sporen te herbekijken. Ik wil het best aannemen dat speurders met een andere bril nieuwe dingen zien.” Vos speelde al enige tijd niet langer de eerste viool in de speurderscel.

In april vorig jaar moest ook de onderzoeksrechter met wie hij al die tijd een duo had gevormd, Jean-Paul Raynal, de rol lossen. Via Christian De Valkeneer, procureur des konings van Charleroi, belandde het dossier op het bureau van onderzoeksrechter Martine Michel. Een herschikt speurdersteam toog verder aan het werk. “Tijd voor een nieuwe visie”, werd er door De Valkeneer aan toegevoegd.

En niet zonder succes, zo blijkt. De speurders vissen naar politieke motieven achter de raids die in de jaren tachtig aan 28 mensen het leven kostten. Dat politieke spoor is oud nieuws. En juist daarom groot nieuws. Want was dat spoor intussen niet allang verlaten? En is het niet precies in die richting dat Eddy Vos zowat de helft van zijn carrière naar harde bewijzen heeft gezocht? Wat is er dus veranderd?

Pro memorie. Het politieke spoor houdt in dat de overvallen van de Bende van Nijvel doelbewust gepland werden door extreemrechtse krachten om de democratie en de rechtstaat te destabiliseren. Hun doel? De weg plaveien voor een sterke politiestaat. Kwamen daarmee al in een vroeg stadium van het onderzoek in het vizier als mogelijke planners en daders van de aanslagen: diverse en veelal met elkaar verweven uiterst rechtse groeperingen die in de jaren tachtig opgang maakten. Westland New Post (WNP), in welke richting de recente onderzoeksdaden wijzen, maar net zo goed het Front de la Jeunesse en zelfs de uiterstrechtse CEPIC-vleugel van de toentertijd door Paul Vanden Boeynants gedomineerde PSC.

We schrijven jaren tachtig, volle Koude Oorlog, veel paranoia en moedwillige rechtse indoctrinatie tegen de dreigingen van het communisme. Pikant aan het politieke spoor is de veronderstelling dat de aanslagen mogelijk werden gemaakt door de al dan niet actieve steun uit rijkswachtkringen en/of staatsveiligheid. Indien de operatie al niet vanuit die hoek was opgezet. Het is een kluwen dat tot veel geruchten heeft geleid en dat de onderzoekers vooral met veel losse eindjes achterliet. Het vermoeden dat er hogere belangen in het spel waren, voedde ook de populaire theorie dat de onderzoekers wel nooit tot op het bot zouden kunnen of durven gaan. Er kwamen naderhand dan ook twee parlementaire onderzoekscommissies.

“Dat crimineel-politieke spoor is al dikwijls aan bod gekomen”, zegt Tony Van Parys (CD&V), voorzitter van de tweede Bendecommissie. “Onze commissie stelde vast dat er effectief onderzoek naar is gedaan, zij het zonder succes.” De Nederlandse criminoloog Cyrille Fijnaut, die samen met Raf Verstraeten het studiewerk voor de commissie-Van Parys deed, kwam tot de conclusie dat het extreemrechtse spoor ‘ernstig verwaarloosd’ werd.

“De band met extreemrechts is een van de allereerste sporen”, beaamt Eddy Vos. Tussen de regels klinkt de gewezen Bende-speurder sceptisch over de nieuwste wending in het onderzoek. “Ik heb mijn hypothese, maar de sluitende bewijzen zijn er nooit voor gevonden. Het zal mij na dertig jaar benieuwen. Weet u, in dit dossier zal er altijd een hemelsbreed verschil bestaan tussen de juridische en de journalistieke werkelijkheid. Het eerste wil zeggen dat je mensen voor assisen moet kunnen brengen en dat er een ja of een nee moet komen.”

Het is om die reden dat Vos er trouwens in eerste instantie mee gestopt is. “Onze tijd is gewoon op”, zei hij. In november 2015 verjaart het dossier. Op die korte termijn én de waarheid vooralsnog vinden én de daders klissen én berechten: het lijkt onbegonnen werk. Al helemaal als er ook nog beroep aan te pas komt.

Tijd. Daar ligt volgens procureur De Valkeneer nu net het kalf gebonden. Maar volgens hem dan net in positieve zin voor het onderzoek. En dat is wat er intussen – misschien – veranderd is. “Na 28 jaar kun je niet uitsluiten dat sommige mensen plots beginnen te praten over het dossier. Je mag het psychologische effect van de tijd niet onderschatten. We rekenen een beetje op de evolutie van mensen die intussen ook al twintig jaar ouder zijn. Dit zijn de jaren tachtig niet meer. We zijn 2012. Er is veel veranderd.”

Voor de nabestaanden van de slachtoffers is de tergend trage gang van het onderzoek altijd een kwelling geweest. Dat zou nu net in het voordeel beginnen te spelen van de waarheid. Toch nog? Het is een zienswijze die kan meespelen in de deliberatie van het college van procureurs-generaal over de nakende verjaring. Dat college moet minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open VLD) tegen maart adviseren over de vraag of de Bende-misdaden als ‘misdaden tegen de menselijkheid’ kunnen worden gekwalificeerd. Daarmee zou de verjaringstermijn van 30 jaar vervallen.

“Daar ben ik absoluut niet voor gewonnen”, zegt Hugo Coveliers, secretaris van de eerste Bendecommissie, die in die hoedanigheid de jongste wending in het onderzoek met argusogen volgt. “Hoe sneller het dossier verjaart, hoe beter. Dan zijn we af van één van de grootste obstakels die dit onderzoek altijd al hebben gekenmerkt: chantage. Waren het eerst de getuigen die niet durfden te spreken uit schrik voor de daders, dan zijn het vandaag wellicht de daders of hun nabestaanden die nog altijd niet durven te spreken uit schrik voor vervolging. Neem dat laatste weg en dan is er misschien toch nog een kansje dat we iets te weten komen.”

Moet de hoop dat de schuldigen ooit bestraft worden, stilaan wijken voor de (verjaarde) waarheid? Tony Van Parys is er net als zijn partijgenoot en Turtelbooms voorganger Stefaan De Clerck (CD&V) voor beducht om ‘de notie misdaden tegen de menselijkheid op te rekken in functie van een welbepaald dossier’.

Maar hij geeft toe dat het zeker voor de nabestaanden een kwellende afweging moet zijn. “Als er ook nog maar een mogelijkheid bestaat om daders te veroordelen, mag je die kans niet laten schieten. Stel u maar eens voor dat je het eerst laat verjaren en dat de waarheid dan naar boven komt zonder dat er nog iemand gestraft kan worden? Welk recht hebben de nabestaanden dan gekregen?”

Bron » De Standaard

Landuyt wil verjaring voor moorden van bendes afschaffen

Geplaatst op door

Volksvertegenwoordiger Renaat Landuyt (sp.a) wil dat moorden die door bendes gepleegd zijn niet meer verjaren. Zo wil hij de speurders naar de Bende van Nijvel meer tijd geven om hun zaak uit te spitten.

Tussen 1982 en 1985 doodde de Bende van Nijvel 28 personen bij verschillende overvallen. De daders werden nooit gevonden en op 9 november 2015 verjaren deze misdaden. Dan is immers dertig jaar verstreken sinds de laatste overval, die op Delhaize in Aalst, waarbij acht doden vielen. Dan valt het onderzoek dus stil en kan niemand worden gestraft.

Het college van procureurs-generaal onderzoekt nu of de misdaden van de Bende van Nijvel kunnen worden gedefinieerd als misdaden tegen de menselijkheid. Dat soort misdaden verjaart immers nooit. Minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld) zou die visie willen volgen.

Justitiespecialist Renaat Landuyt vindt dat een gevaarlijke piste: “Zelfs als het parket vervolgt voor misdaden tegen de menselijkheid in dit geval, dan is het niet zeker of de raadkamer en het assisenhof dat zullen volgen. Bovendien: we kunnen zelf de definitie van misdaden tegen de menselijkheid zomaar niet wijzigen, want het gaat om internationale verdragen.”

Landuyt ontwikkelt in een nieuw wetsvoorstel een elegantere manier om het onderzoek naar de misdaden van de Bende voort te zetten. Omdat de misdaden van de Bende van Nijvel in ieder geval moorden zijn die gepleegd zijn door een bende of een criminele organisatie, kan je natuurlijk wel de verjaringstermijn voor dit soort misdaden afschaffen.

En dat doet Landuyt in zijn jongste wetsvoorstel. Moorden van bendes verjaren dan nooit meer. Omdat een wet die de verjaringstermijn wijzigt een procedurewet is, kan ze onmiddellijk van toepassing zijn, ook op het onderzoek naar de Bende van Nijvel. “Gewone” moorden (niet in bende dus) blijven na dertig jaar verjaren.

Bron » Gazet van Antwerpen

Aanslagen Bende van Nijvel toch misdaden tegen de menselijkheid?

Geplaatst op door

Het college voor procureurs-generaal onderzoekt momenteel in opdracht van minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld) of de misdaden van de Bende van Nijvel als misdaden tegen de menselijkheid kunnen worden gedefinieerd. Dat rapport is tegen maart klaar.

Dat zei Turtelboom in de Kamer aan Sarah Smeyers (N-VA). De 28 moorden van de Bende van Nijvel in de jaren tachtig zijn binnenkort verjaard en men heeft de daders nog altijd niet gevonden. Dit soort misdaden verjaart immers na dertig jaar.

Als men de misdaden zou definiëren als “misdaden tegen de menselijkheid” dan verjaren deze criminele feiten nooit en kan het onderzoek dus langer lopen. “Ik zal er alles aan doen opdat deze misdaden opgelost raken en niet zullen verjaren”, zegde Turtelboom.

De vorige minister van Justitie Stefaan De Clerck (CD&V) was er indertijd tegen om de misdaden van de Bende van Nijvel te definiëren als misdaden tegen de menselijkheid.

Bron » Gazet van Antwerpen

Analyse: De enige hoop is het sterfbed

Geplaatst op door

De misdaden van de Bende van Nijvel kwamen in twee golven: de eerste keer in 1982, de tweede keer in 1985. Daarbij werden in het totaal 28 mensen vermoord, meestal bij een overval op een Delhaize-warenhuis. De laatste aanslag was op 9 november 1985 . Vanaf die datum begint de verjaring te lopen.

Vroeger was de verjaringstermijn voor moord tien jaar, maar speciaal voor de aanslagen van de Bende werd die opgetrokken tot 15 jaar. Dat kan één keer verlengd worden, en dat is ook gebeurd. De misdaden van de Bende verjaren dus 30 jaar na de laatste aanslag, op 9 november 2015.

Maar stel dat we de daders vandaag zouden oppakken, dan is de kans al klein dat we die datum halen. De verdachten moeten door heel de juridische mallemolen: inverdenkingstelling, raadkamer, kamer van inbeschuldigingstelling, Hof van Assisen. Tegen elke beslissing kan cassatieberoep worden aangetekend. De kans dat er een uitspraak is van Assisen voor 9 november 2015 is dus al klein.

Daarom heeft procureur Christian Valkeneer onlangs voorgesteld om de misdaden van de Bende te kwalificeren als “misdaden tegen de mensheid”, dat soort misdaden verjaart nooit. Minister van justitie Turtelboom kan een initiatief nemen in die richting, maar haar adviseurs zullen dat zeker afraden. Wat “misdaden tegen de mensheid” zijn is nooit ergens omschreven, maar onder juristen is er wel overeenstemming dat het moet gaan om erge daden tegen een bevolkingsgroep. Grosso modo gaat het om genocide, en dat is hier niet het geval.

Het zou ook zeer gevaarlijk zijn om de misdrijven van de Bende te omschrijven als “misdaden tegen de mensheid”. De kans is groot dat de rechters die omschrijving onwettelijk zullen verklaren en dan – als de gewone verjaringstermijn is afgelopen – moet men de verdachte laten gaan. Hoe leg je dat uit aan de mensen? Samengevat: vermoedelijk kunnen de misdaden van de Bende niet meer bestraft worden wegens verjaring.

Kan het onderzoek nog tot resultaat leiden? Het is een bekend fenomeen dat de eerste uren na een misdrijf de belangrijkste zijn om een zaak op te lossen. In het Bende-onderzoek is er al bijna 30 jaar overheen gegaan: alle sporen zijn weg.

Of toch de meeste: er is één DNA-staal: speeksel op een sigaret die één van de overvallers heeft weggeworpen. Maar de speurders hebben dat DNA aan geen enkele verdachte kunnen linken. In de loop van de jaren is het gerecht in alle mogelijk richtingen gehold, hierbij aangevuurd door de pers die de meest waanzinnige hypotheses op de lezers losliet.

Het probleem was namelijk dat er geen duidelijk motief was: het gebruikte massale geweld staat in geen enkele verhouding tot de kleine buit. Zo is er onderzocht of de feiten geïnspireerd waren door de top van de rijkswacht. Doel: het land destabiliseren om een rechtse staatsgreep te plegen.

Het spoor van afpersing door Amerikaanse gangsters (Delhaize heeft veel filialen in de VS) is ook altijd warmgehouden. Het parket is dan weer lang uitgegaan van ‘gewone’ misdadigers. Er is zelfs een een assisenproces geweest tegen de “Bende van de Borinage”, maar die werden met vlag en wimpel vrijgesproken. Geen lieverdjes, maar met de misdaden van de Bende hebben ze niets te maken.

Een veel gevolgde hypothese is nu dat het zou gaan om een buitenlandse Bende. Uit Noord-Frankrijk wordt gezegd. Op ’t ogenblik heeft men veel ervaring met misdaden van buitenlandse bendes, maar in de jaren ’80 was dat onbekend terrein. Dat spoor is toen niet systematisch onderzocht, en nu is het te laat.

Ervaren speurders hebben eigenlijk nog maar één hoop om de zaak op te lossen: het sterfbed. Zij gaan ervan uit dat één van de daders op zijn sterfbed, gekweld door wroeging, zijn misdaden zal opbiechten. Dat is dan het enige resultaat van 30 jaar speurwerk naar de Bende van Nijvel.

Bron » VRT Nieuws