Oud-speurder over onderzoek Bende van Nijvel: “Eén hypothese lijkt mij volledig uitgesloten, die van het Grote Complot”

Deze zondag, 17 september, markeert een pijnlijke verjaardag. 40 jaar geleden sloeg de Bende van Nijvel toe in de Colruyt in Nijvel, waarbij drie doden vielen. Eddy Vos, de voormalige gerechtelijk commissaris, heeft na vijftien jaar betrokkenheid bij het onderzoek zijn eigen theorieën ontwikkeld die hij in dagblad La Dernière Heure overloopt.

Eddy Vos ging vorig jaar met pensioen nadat hij tussen 1996 en 2011 aan het hoofd stond van de cel Waals-Brabant. Met vijftien jaar toegewijde betrokkenheid in de zaak, heeft hij verschillende meningen en hypothesen gevormd.

Bij La Dernière Heure zet Eddy Vos enkele kenmerken van de bende op een rij. Hij benadrukt dat de doelen van de daders volgens hem in de loop der jaren zijn geëvolueerd. De eerste golf van misdaad in 1982 en 1983 betrof ‘gewone criminaliteit’. Pas daarna kwam er een element van terreur en provocatie bij die kenmerkend zou zijn voor de brutale overvallen met zwaar geweld. “Volgens mij waren de moorden een mix. De doelstellingen van de daders zijn gevarieerd en geëvolueerd.”

Hij stelt ook dat de daders bedreven waren in het manipuleren van gerechtelijke onderzoeken, het verband tussen de feiten leggen en hun sporen uitwissen. “Ze betrokken verschillende autoriteiten en zelfs taalregio’s om verwarring te zaaien, wat volgens mij geen toeval was.”

Wat Vos wel meteen afdoet als onzin, is het ‘Grote Complot’. Doorheen de jaren werd vaak geopperd dat het onderzoek van de Bende van Nijvel op niets uitdraaide omdat het van binnenuit werd gesaboteerd. Hij stelt zich ernstige vragen bij de haalbaarheid van een samenzwering waarbij honderden magistraten, rechercheurs en deskundigen gedurende veertig jaar zouden hebben gewerkt om de waarheid te verbergen.

“Laten we serieus blijven”, benadrukte hij. “Onze enige motivatie was altijd om antwoorden te vinden. Na meer dan 40 jaar denk ik dat het tijd is om de handdoek in de ring te gooien, tenzij het onderzoek ons binnen de komende twee jaar verrast. Dan zou ik degene zijn die als eerste de champagne laat knallen.”

Bron » Het Laatste Nieuws

‘Ik heb de slachtoffers niet kunnen geven waarop ze hoopten’

Vijftien jaar heeft hij aan het hoofd gestaan van het onderzoek naar de Bende van Nijvel. Maandag gaat Eddy Vos (67) met pensioen. ‘Het dossier van de Bende kun je nooit helemaal van je afzetten.’

‘Mijn ouders en grootouders waren missionarissen of rijkswachters. Ik denk dat ik voor mezelf de juiste keuze heb gemaakt door voor de rijkswacht te kiezen’, zegt ­Eddy Vos lachend. Zijn voorliefde voor de recherche leverde hem dossiers van allerlei aard op, onder andere moorden. Tot hij in 1996 de vraag kreeg om de nieuwe onderzoeksploeg rond de Bende van Nijvel mee op te starten.

Waarom toezeggen, terwijl iedereen zijn tanden op dat dossier leek stuk te bijten?

‘Ik ben nooit aan iets begonnen zonder de overtuiging dat ik het tot een goed einde kon brengen. Dat was met dit dossier niet anders. De vraag kwam bovendien van ­gewezen parketmagistraat Bart Van ­Lysebeth, die toen aan het hoofd stond van de Staatsveiligheid en met wie ik meermaals had samengewerkt. Wij hebben heel wat middelen gekregen: pc’s, het dossier werd als eerste in ons land ingescand, en de groep telde tot een honderdtal mensen. Dat motiveert.’

Wat was uw opdracht precies?

‘Ik moest in eerste instantie nagaan of de zaak-Mendez (Juan Mendez was vertegenwoordiger voor wapenfabrikant FN in ­Latijns-Amerika, hij werd in januari 1986 vermoord, red.) en de rijkswachters ­Bouhouche en Beyer, van wie de namen ­genoemd werden bij zijn dood, iets te ­maken hadden met de feiten van de Bende van Nijvel. Ik heb daarna andere, rechts­gezinde rijkswachters onder de loep genomen en hun eventuele connecties met ­geheime diensten nagetrokken. Het onderzoek bestond uit twee luiken: mijn groep onderzocht de politieke piste, mijn collega Lionel Ruth onderzocht de mogelijke ­betrokkenheid van het klassieke banditisme.’

Er waren wellicht momenten van hoop en teleurstelling?

‘Natuurlijk. We vonden in 2009 in Elouges een geraamte, waarvan wij dachten dat het aan een overleden Bendelid toebehoorde. Uiteindelijk bleek het afkomstig van een man uit de tijd van de Merovingers. Of toen we in 2000, toen we op zoek waren naar de mogelijke betrokkenheid van ­geheime diensten, de archieven mochten inkijken van de vroegere Stasi, de inlichtingendienst van Oost-Duitsland. Plots doken daar steekkaarten op naam van potentiële verdachten in het Bendeonderzoek op. Maar ook van slachtoffers. De hoop op een doorbraak was van korte duur: de Stasi had die namen gewoon geplukt uit afgeluisterde telefoongesprekken van Interpol.’

Jullie hebben nieuwe onderzoeksmethodes gebruikt die soms werden afgedaan als wanhoopspogingen.

‘Toen ik erbij kwam, liep het Bendeonderzoek al vijftien jaar, zonder resultaat. Er was het assisenproces tegen de gangsters van de zogenaamde ‘filière boraine’ in 1988. Dat proces is met een vrijspraak geëindigd. Wij zijn na 1996 vol voor het DNA-onderzoek gegaan, dat profielen heeft ­opgeleverd waarmee vandaag nog altijd ­gewerkt wordt. Die techniek stond nog in de kinderschoenen. We hebben de polygraaf gebruikt. En we hebben hypnose ­gebruikt om mensen beter te laten herinneren wat ze destijds beleefd hadden. Dat gaf spectaculaire resultaten: sommige ­getuigen herbeleefden de moordpartijen zo intens dat ze in shock raakten. Dankzij de hypnose hebben wij enkele robotfoto’s op de bekende gele affiches samengesteld. Het opvallende eraan was dat die beelden precies overeenstemden met de beschrijving van de verdachten zoals die ten tijde van de feiten werden opgetekend.’

Jullie hebben er ook profilers bij ­gehaald.

‘Ze hebben ons veel nieuwe inzichten gegeven. Ze stelden zich de vraag waarom de daders zoveel materiële aanwijzingen ­hebben achtergelaten, terwijl daders dat normaal niet doen. Ik vergelijk het met een goochelaar: hij trekt de aandacht op een bepaald punt, terwijl het belangrijke elders plaatsvindt. Is de aandacht van de speurders door de daders bewust in een bepaalde richting gestuurd, terwijl de oplossing ergens anders gezocht moest worden? Ik denk van wel. De daders lieten tientallen voorwerpen achter die niets met de feiten te maken hadden, maar tot lang en nutteloos onderzoekswerk hebben geleid.’

‘De profilers hebben ons ook aangespoord om te gaan denken zoals de daders. Zo hebben we hun “geografische comfortzone” kunnen afbakenen: de plaats waar de daders altijd op terugvallen, omdat ze die beter kennen dan hun achtervolgers. Al die elementen samen hebben een lijst van potentiële daders opgeleverd. Zuiver door onderzoek dus, niet vanuit een vooringenomen standpunt.’

Toch hebben jullie het spinnenweb niet kunnen ontwarren?

‘Helaas niet. Een onderzoek leidt meestal tot een hypothese, maar het is niet omdat je een hypothese hebt dat je de persoon ­geïdentificeerd hebt die de trekker heeft overgehaald. Ik sta nog altijd achter de ­resultaten van ons onderzoek van toen en blijf overtuigd van mijn werkhypothese (wat die is, wil Vos niet kwijt, red.). Maar in 2012 kwam er, samen met een nieuwe ­leiding en andere onderzoekers, een andere visie op het dossier. Ik zag het niet zitten om opnieuw dezelfde pistes te onderzoeken, waarvan ik, terecht of niet, overtuigd was dat ze tot niets zouden leiden.’

Wat is er nog niet gebeurd in dit dossier?

‘Misschien de speurders bijeenbrengen, die afzonderlijk aan de verschillende grote dossiers gewerkt hebben die ter sprake kwamen tijdens het jarenlange onderzoek: de aanslagen van de CCC, de grote gangsterbendes, de uiterst rechtse groeperingen, noem maar op. Maar natuurlijk ook de speurders die in het verleden al aan het Bende­dossier gewerkt hebben. Elke onderzoeker houdt daar wel een buikgevoel aan over. Zonder snelle doorbraak is het over drie jaar over and out … (dan verjaart het dossier, red.).’

Zal u dit dossier ooit van u kunnen afzetten?

‘Na het Bendehoofdstuk heb ik onderzoeken gevoerd in het militaire milieu in ­binnen- en buitenland. De evacuatie in ­Afghanistan samen met de Special Forces vorig jaar heeft een diepe indruk nagelaten. Ook in die materie heb ik mijn draai gevonden. Maar een dossier zoals dat van de Bende kun je nooit helemaal van je ­afzetten. Dat ik er het sluitstuk niet van heb kunnen afleveren, had ik liever anders gezien. Ik heb de slachtoffers de antwoorden niet kunnen geven waarop ze hoopten.’

‘Maar ik ben er niet door gefrustreerd en het zal mijn leven na mijn pensioen niet bepalen. Je kunt maar geven wat je kunt, en dat heb ik gedaan. Ik duim nu voor de magistraten en collega’s die blijven zoeken naar een antwoord op het raadsel van de Bende van Nijvel.’

Bron » De Standaard

Hoe het kon dat dossiers over de Bende van Nijvel werden verbrand

Delen van het enorme onderzoek over de Bende van Nijvel – dat miljoenen pagina’s telt – werden door een nieuw onderzoeksteam verbrand. Dat blijkt uit een proces-verbaal uit 2012 van een oud-politiecommissaris die jarenlang het onderzoek naar de bende leidde.

Sp.a-fractieleider in de senaat Bert Anciaux kaartte op 20 juni 2013 een kwalijke kwestie aan in het onderzoek naar de Bende van Nijvel. “Deze keer is het nieuwe feit dat dossiers uit het onderzoek naar de Bende van Nijvel worden verbrand”, klonk het. Anciaux wilde tekst en uitleg van toenmalig minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld).

De informatie kwam voort uit een proces-verbaal van voormalig Vlaams commissaris bij de federale politie Eddy Vos, die zestien jaar lang het onderzoek naar de Bende van Nijvel leidde, waarover De Morgen berichtte. Vos beklaagde zich over een nieuw team van onderzoekers dat tal van documenten in het onderzoek naar de bende begon te verbranden.

Hopeloos geknoei

Volgens Vos waren die dossiers “bijzonder waardevol” en zouden ze “absoluut behouden moeten blijven”, klonk het in de senaat. Het ging onder meer om archieven van werkdossiers van tientallen Nederlandstalige speurders, resultaten van geomatisch onderzoek, listings en kopieën van processen-verbaal. Vos schreef dat de nieuwe onderzoekers zich totaal niet bewust waren van het eventuele belang van die archieven.

“Het onderzoek naar de Bende van Nijvel krijgt daardoor nog meer een imago van hopeloos geknoei”, aldus Anciaux destijds. “De overtuiging dat het onderzoek wordt gemanipuleerd wint meer en meer aan kracht.”

Rotten

Toenmalig minister van Justitie Annemie Turtelboom reageerde dat de dossiers in slechte staat verkeerden en dus vernietigd moesten worden. Volgens haar waren er geen cruciale documenten verloren gegaan.

“Toen de nieuwe onderzoekers het dossier overnamen, stelden zij vast dat delen van het dossier in het water lagen en aan het rotten waren. Sommige stukken moesten dan ook worden weggegooid”, klonk het. “Dat waren evenwel geen essentiële stukken. Er werden van die stukken pv’s opgesteld en foto’s gemaakt, die in het dossier werden opgenomen. Daardoor vormt het verlies van die stukken in geen enkel geval een belemmering voor de voortzetting van het onderzoek.”

De klacht van Vos levert hem een disciplinaire sanctie op. Zijn pv werd vernietigd. Daarop verliet de commissaris het onderzoek.

Bron » Gazet van Antwerpen

Dossiers verbrand, wapens gepikt, slachtoffers geschoffeerd: onderzoek Waals-Brabant is één grote warboel

De gouden tip naar oud-rijkswachter C. B. werd eind 1998 bij de cel Waals-Brabant (CWB) behandeld door rijkswachters. Terugblik op wat eens werd aangekondigd als het “onderzoek van de laatste kans”.

Met honderd waren ze, voor wat was aangekondigd als het “onderzoek van de laatste kans”. Ze kregen in Jumet, bij Charleroi, een kazerne toegewezen. De politiehervorming moest nog komen, maar hier zou eind 1996 een keurkorps van politiemensen van tot dan toe rivaliserende korpsen de finale doorbraak realiseren. Het was in die tijd ongezien: speurders van zowel BOB (rijkswacht) als gerechtelijke politie die niet enkel kantoren zouden delen, maar ook informatie.

De groep werd opgedeeld. 60 mensen zouden sporen naar het klassieke banditisme uitvlooien, 40 anderen zouden focussen op “politieke” sporen. De ene groep werkte onder leiding van de Franstalige rijkswachter Lionel Ruth, de andere onder die van de Nederlandstalige Eddy Vos.

Telefooncentrale

Eind 1998 werd ze dan gelanceerd, met een persconferentie in Charleroi: de grote oproep aan de bevolking door Lionel Ruth. Een serie knalgele affiches met robotfoto’s, waaronder sommige die toen al 15 jaar stof had liggen vergaren, werden in het hele land verspreid.

Toen Marc Van Damme eind 1998 de affiche zag en zijn jeugdvriend herkende, kwam hij terecht bij iemand van het team van Ruth. “Dat was zo afgesproken”, zegt een toenmalige speurder. “Dat de mannen van Ruth dat gingen doen.”

Er kwamen 1.300 oproepen, waarvan het overgrote deel meteen de vuilbak in kon wegens afkomstig van een ruziënde buurman of iemand die de reus meende te herkennen in een gezicht waarvan de speurders wisten dat die maar 1,75 meter mat.

Dat is de vraag. Waarom beoordeelde de CWB de tip als niet relevant? C.B. beantwoordde als ex-agent van de groep Diane, met zijn gestalte en – naar nu blijkt – zijn contacten met criminelen Madani Bouhouche en Robert Beijer aan het profiel. Hij was in 1981 bij de groep Diane weggestuurd na een schietincident waarbij hij net niet een collega doodschoot. Bijna gelijktijdig met de verbanning van Bouhouche en Beijer bij de BOB Brussel, nadat die afluisterapparatuur hadden geplaatst bij hun oversten.

Al in 2001 zit de klad er bij de CWB in. Tijdens een contact met de nabestaanden loopt de 79-jarige Albert Van den Abiel, de opa van David Van de Steen, boos weg. Hij zal nooit meer terugkomen. “Voor de zoveelste keer hebben ze mij belachelijk gemaakt omdat ik vragen heb over de rijkswacht.”

Op zaterdagavond 9 november 1985 zag Van den Abiel vanuit zijn raam aan de Parklaan in Aalst een R4’tje van de rijkswacht voor de Delhaize wegrijden, enkele minuten voor de hel losbarstte en hij zijn dochter, zijn schoonzoon en zijn kleindochter zou verliezen. Hij kon daar niet bij, dat de daders klokvast schenen te weten vanaf welke minuut er geen rijkswachtbewaking zou zijn. Dat daar valse processen-verbaal over waren opgesteld. En hij daar geen vragen over mocht stellen.

Vooral medeonderzoeksleider Ruth maakte de man woest: “Die lacht ons in ons gezicht uit. Het enige wat die kan zeggen is dat ik spoken zie.”

Naar buiten communiceert de CWB dat alle sporen grondig worden onderzocht, intern rommelt het constant. Vooral jonge speurders worden er moedeloos van. Pistes die Vos wél wil onderzoeken en Ruth niet. Velen vragen hun overplaatsing. Er is nood aan een nieuwe expert ballistiek. Dat wordt Pierre Fievez, een oudgediende van de BOB Brussel die met Madani Bouhouche had gewerkt. Hij begint meteen dossiertjes aan te leggen tegen Eddy Vos.

Afrekeningen

In 2010 wordt Lionel Ruth uit de cel gezet. Hij blijkt wapens uit het Bende-onderzoek mee naar huis te hebben genomen. Rond die tijd is het aantal CWB-speurders geslonken tot twaalf. Er wordt een nieuwe directeur aangesteld bij de federale politie in Charleroi: Jean-Luc Duterme, een rijkswachtofficier die in 1983 de speurders Franz Balfroid en Gérard Bihay wegstuurde, die als eerste de Bende situeerden binnen de rijkswacht.

Een vertrouweling van Duterme laat tot afgrijzen van Vos een deel van het Bende-dossier, 3 miljoen pagina’s, verbranden. Als Vos op 19 april 2012 bezwaar maakt, heet dat insubordinatie en kan hij na 16 jaar beschikken.

Vandaag werken er bij de CWB nog vijf speurders.

Bron » De Morgen

Onderzoek naar Bende van Nijvel gaat in rook op

Een nieuw speurdersteam, dat na 30 jaar opheldering moet brengen over de 28 moordpartijen van de Bende van Nijvel, is bezig stukken van het strafdossier te verbranden. Dat blijkt uit een pv van een ex-Bendespeurder. Dat proces-verbaal is een noodkreet van Eddy Vos, de Vlaamse commissaris bij de federale politie die zestien jaar lang de zogeheten Cel Waals Brabant (CWB) leidde en begin 2012 vrijwillig een stap opzij zette.

Het pv dateert van 19 april 2012, De Morgen kon het inkijken. Commissaris Vos meldt: “Het valt te betreuren dat de archieven van de onderzoekscel, met daarin werkmappen van tientallen onderzoekers, resultaten van geomatisch onderzoek, listings en kopieën van processen-berbaal van toen het voorwerp uitmaken van een ‘opruiming’ door de nieuwe onderzoekers die zich totaal niet bewust zijn van het evetuele belang van deze archieven. Een groot deel van deze archieven is sindsdien verbrand.”

Vos kreeg na het versturen van het pv een disciplinaire sanctie. Zijn pv volgde dezelfde weg als de archieven het Bendeonderzoek. Het werd vernietigd. Het rommelt al een tijdje in en rond de CWB, waar een oud-rijkswachter uit Dendermonde, die in 1986 wapens van de Bende wist terug te vinden in een kanaal in Ronquieres, begin vorig jaar werd voorgeleid.

Hij werd er door zijn collega’s openlijk van beschuldigd zelf de wapens in het kanaal te hebben gegooid en de Bende “te beschermen”. De man diende onlangs via zijn advocaat klacht in tegen de nieuwe onderzoeksrechter in het dossier van de Bende van Nijvel, Martine Michel.

Volgens Sven Mary, de advocaat van Vos, zijn oude nog oudere Bendespeurders verwikkeld in wat hij “een communautaire politieoorlog” noemt. “Men zoekt niet langer naar de waarheid”, zegt Mary. “Men zoekt een manier om de schuld voor het falen van dit onderzoek naar de andere kant van de taalgrens te verschuiven.”

Het dossier rond de Bende van Nijvel telt naar schatting een kleine 5 miljoen pagina’s. Bij de stukken die werden vernietigd ging het vooral om oude werkdossiers van Nerderlandstalige speurders uit de jaren tachtig. De misdaden van de Bende van Nijvel verjaren op 9 november 2015.

Bron » De Morgen